snasài , vrb: isnasai* Definition ispuntare o segare su nasedhu.
snuadúra , nf Definition su snuai Synonyms e antonyms snuamentu | ctr. annodadura Etymon srd.
snuài , vrb Definition iscapiare o isconciare su nodu Synonyms e antonyms irdannuae | ctr. annuai Etymon srd.
snuaméntu , nm Definition su snuai Synonyms e antonyms snuadura | ctr. annodamentu Etymon srd.
sòa, sòba , nf, nm: sola,
solu 1,
sòua Definition
pígiu de cosa grussa e tostada meda, prus che àteru de pedhe grussa conciada, chi si ponet a fundhu de catzolas: su fundhu etotu de is iscarpas / fac'e s., faci a soba de taba = persona chentza bregúngia nudha, ifacia, prus che àteru in su sensu chi pretenet su chi no depet o si giaet arrexones chi no tenet
Synonyms e antonyms
atògia,
prantella
/
ttrs. sora
Sentences
sa carena, si no est istrossada dae minore, no pínnicat prus e candho s'ómine est mannu no balet ne pro sola e ne pro monidura (F.Cambosu)◊ tue ses cun arrecadas e collana, e babbu tou a solas tira tira! ◊ a sas iscarpas lis cheret postu sos mesos solos ◊ sos prus fint iscurtos, a solos perdenne o iscurtos a pranta
2.
arratza de faci de soa! ◊ tostau che sola crua siast!
Surnames and Proverbs
smb:
Sola, Solas
Etymon
ltn.
*sola
Translations
French
semelle
English
sole
Spanish
suela
Italian
suòla
German
Sohle.
sobàju salàgiu
sobàriu , nm: solàriu Definition
magasinu, logu inue si chistit su laore incungiau; a logos, pianu de pitzu, in sa domo
Synonyms e antonyms
granale,
isoltre,
istàulu,
pitzusostru,
salàgiu
Sentences
is libburedhus dhus tèngiu in su sobàriu ◊ sunt pesaus a su solàriu a cumpudai in su liori ◊ su meri ndi est arrutu abbascendindi unu sacu de trigu de su sobàriu ◊ custu líbburu dh'apu aciapau corrovendi in su solàriu in mesu de is carramatzinas
Scientific Terminology
dmo
Etymon
ctl.
solar
Translations
French
grenier
English
barn
Spanish
granero,
hórreo
Italian
granaio
German
Getreidespeicher.
sobènnere , vrb: sovènnere,
subènnere,
subenni,
suvènnere Definition
àere o fàere presente a sa mente una cosa passada (o fintzes chi depet bènnere, ma coment'e cosa chi s'ischiat)/ pps. subésiu, subénniu / mi, ti, dhi subenit a mimme, a tui, a issu = benit a mente a…, mi ammento, ti ammentas e gai; subenne a unu = ammentàreli; suvènnere a sos bisonzos de… = agiudai a…
Synonyms e antonyms
ammentai,
arragodai,
suvenire
| ctr.
ilmentigare,
scarèsciri
Sentences
a su babbu dhi sobeniat ca giustu a cuss'ora Gesús dh'iat nau: Fillu tuu est biu ◊ dhi sobeniat su pòberu babbu ◊ ti suvenzat assora chi deo su chi fia so ancora (B.Mureddu)◊ mi subèngiu ca tenia unus otu annus candu fiat sussédiu cussu ◊ no mi subèngiu su nòmini de cussu ◊ no mi suvenit ite si narat ◊ cussu ciai mi dhu subèngiu!◊ dèu, chi mi subenit su chi mi est sussédiu, nau ca no est cosa bona!◊ mannedhu si subenet de candho fut piciochedhu issu ◊ mi sovenit su tempus antigu ◊ mammai, subénnia s'est de chini est custa cosa?
Translations
French
se souvenir,
se rappeler
English
to remember
Spanish
recordar,
acordarse
Italian
rimembrare,
ricordare
German
erinnern,
sich erinnern.
soberanía , nf: soverania,
suberania Definition
su èssere soberanu, soberanos, nau mescamente in su sensu de su podere prus artu de un'istadu indipendhente guvernau abbandha
Synonyms e antonyms
soberanidade
Sentences
de tanta soberania totu s'inferru est chessosu ◊ in sa corti celestiali regnas cun soberania
Etymon
spn.
Translations
French
souveraineté
English
sovereignty
Spanish
soberanía
Italian
sovranità
German
Souveränität.
soberanidàde , nf Synonyms e antonyms soberania.
soberànte , agt Definition
chi ndhe sobrat, de cantu est meda
Synonyms e antonyms
demasiadu,
sobradu
Sentences
su male est sempre soberante
Translations
French
surabondant
English
overabundant
Spanish
sobrante
Italian
sovrabbondante
German
überreichlich.
soberànu , agt, nm: soveranu Definition
chi o chie tenet su podere prus artu, chi cumandhat e podet apitzu de totu e de totus: coment'e nm. si narat de Deus (unu tempus fintzes de su rei)
Synonyms e antonyms
cdh. suberanu
Sentences
unu solu est su Deus soberanu ◊ reina de su chelu soberana e de totu su mundhu intertzessora ◊ cun sas divinas boghes soberanas su Deus onnipotente cun d-unu solu "Fiat!" creesit chelos, mares e funtanas ◊ pariat de giúghere in sas manos sas fortzas de sos deos soberanos (S.Lay Deidda)◊ cussus funt is soberanus secretus de Deus
Etymon
spn.
Translations
French
souverain
English
sovereign
Spanish
soberano
Italian
sovrano
German
Herrscher.
soberàre , vrb: soblare,
sobrai,
sobrare,
sorbai,
sorbare,
subrare Definition
èssere de prus, meda, abbundhante, méngius; fintzes fàere istravítzios, papare e bufare a tropu / sorbai su coràgiu, s'ànimu (nau a marrania) = zúghere o àere corazu, atrivimentu, bastare s'ànimu pro…, marranu chi…
Synonyms e antonyms
avansare 1,
cabulare,
romànnere,
subercai,
trobbare
| ctr.
chèrrere,
faltai,
mancai
Sentences
si at carrigau sa meltze chi li est soberada ◊ no bi at niuna pintura chi subrare ti potat in bellesa ◊ si ti sobrat ora, beni ca mi azuas! ◊ de su presépiu de annos passados mi at sobradu solu unu pagu de rena
2.
chi ti sorbat su coràgiu faidhu!
Etymon
spn.
Translations
French
dépasser,
excéder
English
to exceed
Spanish
sobrar,
excederse
Italian
sopravanzare,
avanzare,
eccèdere
German
übrigbleiben,
übertreffen,
übertreiben.
sòbi , nm: soi,
sole,
soli,
sòui Definition
de totu is istedhos, su prus acanta a sa Terra (e no mancu de is prus mannos): est un'astru inchesu chi mandhat lughe e calore a dónnia bandha e si agatat in mesu de unos cantu pianetas chi dhi andhant a inghíriu a distàntzia diferente, acapiaos impare de una fortza chi dhos poderat in echilíbbriu, naschios impare de una matessi nebbulosa; sa lughe e su caente chi giaet, mescamente inue dhue tocat chentza portare nudha ananti / min. solighedhu (pagu, fridu)
Synonyms e antonyms
ocriruju
/
ttrs. sori
Idioms
csn:
su sole essit, àrtziat, ferit o tocat, abbàssiat, si che intrat o si che imberghet, caentat, imbudhighinat, illugerrat; fàghere s. = èssere die o tempus chentza nues, chentza abbas; èssere postu in s. (nau de su tempus) = èssiri assentau a fai soli; a sa essida, a s'intrada de su s. = candu su soli essit (est essindhe), candu nci calat (si ch'est intrendhe); a s. arrimau = pustis chi si ch'est intradu; a s. fora = in ora chi bi at sole; pesare a sole ispartu = a trigadiu, candu su soli est nàsciu de diora (ctr. a chitzi); cannas de s. = rajos de sole comente colant tra nue e nue, in mesu de sas àrbures, in abberturas de muru a intro de logu iscurosu, ma fintzas solu unu pagu de sole; a punta o a cama de s., a tzaca de sole = candu su soli est artu meda e budhiu, in s'istadi; falare su s. (in d-unu logu) = fagherebbei sole meda, calura forte; s. pitziosu = budhidu, chi pistidhit; pònnere, pònneresi in su s. = in tretu ue bi tocat sole a si caentare, a si regòghere; su soli apodhat a sa pedhi = la regoghet, dh'ammoriscat; dae s. in s. = dae s'ora chi su sole essit unu manzanu a s'ora chi si che intrat su sero tardu; cotu a s. (nadu de frutuàriu) = inniedhigadu de su sole chi at leadu in terra; s. bambu = annapau, de luxi morta, candho s'aera est cuguzada cun d-unu pizu fine e parívile de nues; ogru de s. = sole, su sole própiu, comente si podet bídere tundhu in s'aera chentza nues imbia; èssiri bellu che un'ogu de s. = bellu meda; leare s. = assoliare; leare su s. a carchi cosa, a ccn. = fàghereli umbra, pònneresi imbia de su sole; pònnere nue a su sole = chircare de cuare su chi no faghet, sas cosas prus ladinas; bentu de s. = su bentu chi benit de sud-est; die de s. = die chentza nues; annuare su s. = cuguzare de nues (o àteru) de cuare su sole; ladinu chei su s., craru che s'ogru de su s. = craru de si cumprèndhere deretu; babboi de s. = terriolu; sa mama (a logos, Maria Soliana), su babbu de su s. = èssere fatu a pentzamentu po fàere a tímere is pipios in s'istade, po no dhos fàere essire a foras (ma dhu narant fintzes de unu bobboi chi àteros narant "carabbineri")
Sentences
su Sole si aclisat candho sa Luna si li ponet imbia ◊ su Sole a mesudie nos paret in su puntu prus artu de s'aera ◊ s'aera est annuada ma donzi tantu torrat a bogare su Sole ◊ su tilibirche a nues annuaiat su Sole ◊ at acorrau is cabras deghí su soli nci fiat calau ◊ su sole daet lughe e calore
2.
a meigama su soli in s'istadi parit chi iscallit totu ◊ in iscola fimus mortos de fritu in die de sole ◊ in istiu, comente caentat sole sas berbeghes mériant ◊ in s'umbrinu bi tocat sole a mesudie o solu in istiu ◊ dha tiràt anca ferriat su sobi ◊ in s'umbra no ti ferit sole ◊ su sole a mesudie in istiu paret ballendhe ◊ si est istérritu a dormire inuve bi paraiat un'ocru de sole ◊ pro una zorronada dae sole in sole dabant unu litru de ozu ◊ za bi falat su sole in cussos paris, chentza mancu un'àrbure! ◊ pitzinna, ista in domo fintzas a sas bàtoro: in fora bi est sa mama de su sole! (L.Marielli)◊ fut cummentzendi a intrai un'ogu de soli ◊ lah, andau su soli!◊ nc’est ancora duas cannas de soi e a si ndi andai candu est murrinendi!
Surnames and Proverbs
smb:
(De)sole, (De)solis, (De)ssole, (De)ssolis, Soi, Sois, Sole, Soli, Solis
Scientific Terminology
astr
Etymon
ltn.
sole(m)
Translations
French
soleil
English
sun
Spanish
sol
Italian
sóle
German
Sonne.
sobía sabía
soblàre soberàre
sòbra , nf, nm: sobru,
sorbu,
sovru Definition
tanti de cosa in prus de su chi serbit, fintzes istravítziu papandho o bufandho / de sobru = in prus de s'àteru, po aciunta
Synonyms e antonyms
abbundhànscia,
arrestu
| ctr.
mancamentu,
mancànscia
Sentences
tandho sorbu no tenia pro sa chena ◊ su sorbu no noxit! ◊ ite ant, issos, de sobru pro los àere a preferu?
Etymon
spn.
Translations
French
excédent,
surplus
English
surplus
Spanish
sobra
Italian
eccedènza,
sopravanzo,
esùbero
German
Überschuß,
Übermaß,
Überrest.
sobràdu , pps, agt: sobrau Definition
de sobrare; chi est prus de su chi serbit, chi no est serbiu totu / idea sobrada = badhirone; limonada cun abba sobrada = lena, cun tropu abba
Synonyms e antonyms
abarrau,
aturau,
avassadu
/
bundhante,
mannu
2.
ite pena sobrada! ◊ mamas chi únicu fizu azis perdidu, nade si bi at fastizu chi ugualet su dolore meu sobradu! (Congiu)◊ faghet abbas sobradas chi allagant badhes intreas ◊ de cantu sa pena fit sobrada a su muru sa conca si atapada!◊ nessunu los podiat consolare prite chi su dolore fit sobradu!
Translations
French
excessif,
surabondant,
superflu
English
redundant,
unnecessary
Spanish
sobrado
Italian
sovèrchio,
sovrabbondante,
supèrfluo
German
übermäßig,
überreichlich,
überflüssig.
sobrài, sobràre soberàre
sobràu sobràdu