snasài , vrb: isnasai* Definizione ispuntare o segare su nasedhu.
snuadúra , nf Definizione su snuai Sinonimi e contrari snuamentu | ctr. annodadura Etimo srd.
snuài , vrb Definizione iscapiare o isconciare su nodu Sinonimi e contrari irdannuae | ctr. annuai Etimo srd.
snuaméntu , nm Definizione su snuai Sinonimi e contrari snuadura | ctr. annodamentu Etimo srd.
sòa, sòba , nf, nm: sola,
solu 1,
sòua Definizione
pígiu de cosa grussa e tostada meda, prus che àteru de pedhe grussa conciada, chi si ponet a fundhu de catzolas: su fundhu etotu de is iscarpas / fac'e s., faci a soba de taba = persona chentza bregúngia nudha, ifacia, prus che àteru in su sensu chi pretenet su chi no depet o si giaet arrexones chi no tenet
Sinonimi e contrari
atògia,
prantella
/
ttrs. sora
Frasi
sa carena, si no est istrossada dae minore, no pínnicat prus e candho s'ómine est mannu no balet ne pro sola e ne pro monidura (F.Cambosu)◊ tue ses cun arrecadas e collana, e babbu tou a solas tira tira! ◊ a sas iscarpas lis cheret postu sos mesos solos ◊ sos prus fint iscurtos, a solos perdenne o iscurtos a pranta
2.
arratza de faci de soa! ◊ tostau che sola crua siast!
Cognomi e Proverbi
smb:
Sola, Solas
Etimo
ltn.
*sola
Traduzioni
Francese
semelle
Inglese
sole
Spagnolo
suela
Italiano
suòla
Tedesco
Sohle.
sobàju salàgiu
sobàriu , nm: solàriu Definizione
magasinu, logu inue si chistit su laore incungiau; a logos, pianu de pitzu, in sa domo
Sinonimi e contrari
granale,
isoltre,
istàulu,
pitzusostru,
salàgiu
Frasi
is libburedhus dhus tèngiu in su sobàriu ◊ sunt pesaus a su solàriu a cumpudai in su liori ◊ su meri ndi est arrutu abbascendindi unu sacu de trigu de su sobàriu ◊ custu líbburu dh'apu aciapau corrovendi in su solàriu in mesu de is carramatzinas
Terminologia scientifica
dmo
Etimo
ctl.
solar
Traduzioni
Francese
grenier
Inglese
barn
Spagnolo
granero,
hórreo
Italiano
granaio
Tedesco
Getreidespeicher.
sobènnere , vrb: sovènnere,
subènnere,
subenni,
suvènnere Definizione
àere o fàere presente a sa mente una cosa passada (o fintzes chi depet bènnere, ma coment'e cosa chi s'ischiat)/ pps. subésiu, subénniu / mi, ti, dhi subenit a mimme, a tui, a issu = benit a mente a…, mi ammento, ti ammentas e gai; subenne a unu = ammentàreli; suvènnere a sos bisonzos de… = agiudai a…
Sinonimi e contrari
ammentai,
arragodai,
suvenire
| ctr.
ilmentigare,
scarèsciri
Frasi
a su babbu dhi sobeniat ca giustu a cuss'ora Gesús dh'iat nau: Fillu tuu est biu ◊ dhi sobeniat su pòberu babbu ◊ ti suvenzat assora chi deo su chi fia so ancora (B.Mureddu)◊ mi subèngiu ca tenia unus otu annus candu fiat sussédiu cussu ◊ no mi subèngiu su nòmini de cussu ◊ no mi suvenit ite si narat ◊ cussu ciai mi dhu subèngiu!◊ dèu, chi mi subenit su chi mi est sussédiu, nau ca no est cosa bona!◊ mannedhu si subenet de candho fut piciochedhu issu ◊ mi sovenit su tempus antigu ◊ mammai, subénnia s'est de chini est custa cosa?
Traduzioni
Francese
se souvenir,
se rappeler
Inglese
to remember
Spagnolo
recordar,
acordarse
Italiano
rimembrare,
ricordare
Tedesco
erinnern,
sich erinnern.
soberanía , nf: soverania,
suberania Definizione
su èssere soberanu, soberanos, nau mescamente in su sensu de su podere prus artu de un'istadu indipendhente guvernau abbandha
Sinonimi e contrari
soberanidade
Frasi
de tanta soberania totu s'inferru est chessosu ◊ in sa corti celestiali regnas cun soberania
Etimo
spn.
Traduzioni
Francese
souveraineté
Inglese
sovereignty
Spagnolo
soberanía
Italiano
sovranità
Tedesco
Souveränität.
soberanidàde , nf Sinonimi e contrari soberania.
soberànte , agt Definizione
chi ndhe sobrat, de cantu est meda
Sinonimi e contrari
demasiadu,
sobradu
Frasi
su male est sempre soberante
Traduzioni
Francese
surabondant
Inglese
overabundant
Spagnolo
sobrante
Italiano
sovrabbondante
Tedesco
überreichlich.
soberànu , agt, nm: soveranu Definizione
chi o chie tenet su podere prus artu, chi cumandhat e podet apitzu de totu e de totus: coment'e nm. si narat de Deus (unu tempus fintzes de su rei)
Sinonimi e contrari
cdh. suberanu
Frasi
unu solu est su Deus soberanu ◊ reina de su chelu soberana e de totu su mundhu intertzessora ◊ cun sas divinas boghes soberanas su Deus onnipotente cun d-unu solu "Fiat!" creesit chelos, mares e funtanas ◊ pariat de giúghere in sas manos sas fortzas de sos deos soberanos (S.Lay Deidda)◊ cussus funt is soberanus secretus de Deus
Etimo
spn.
Traduzioni
Francese
souverain
Inglese
sovereign
Spagnolo
soberano
Italiano
sovrano
Tedesco
Herrscher.
soberàre , vrb: soblare,
sobrai,
sobrare,
sorbai,
sorbare,
subrare Definizione
èssere de prus, meda, abbundhante, méngius; fintzes fàere istravítzios, papare e bufare a tropu / sorbai su coràgiu, s'ànimu (nau a marrania) = zúghere o àere corazu, atrivimentu, bastare s'ànimu pro…, marranu chi…
Sinonimi e contrari
avansare 1,
cabulare,
romànnere,
subercai,
trobbare
| ctr.
chèrrere,
faltai,
mancai
Frasi
si at carrigau sa meltze chi li est soberada ◊ no bi at niuna pintura chi subrare ti potat in bellesa ◊ si ti sobrat ora, beni ca mi azuas! ◊ de su presépiu de annos passados mi at sobradu solu unu pagu de rena
2.
chi ti sorbat su coràgiu faidhu!
Etimo
spn.
Traduzioni
Francese
dépasser,
excéder
Inglese
to exceed
Spagnolo
sobrar,
excederse
Italiano
sopravanzare,
avanzare,
eccèdere
Tedesco
übrigbleiben,
übertreffen,
übertreiben.
sòbi , nm: soi,
sole,
soli,
sòui Definizione
de totu is istedhos, su prus acanta a sa Terra (e no mancu de is prus mannos): est un'astru inchesu chi mandhat lughe e calore a dónnia bandha e si agatat in mesu de unos cantu pianetas chi dhi andhant a inghíriu a distàntzia diferente, acapiaos impare de una fortza chi dhos poderat in echilíbbriu, naschios impare de una matessi nebbulosa; sa lughe e su caente chi giaet, mescamente inue dhue tocat chentza portare nudha ananti / min. solighedhu (pagu, fridu)
Sinonimi e contrari
ocriruju
/
ttrs. sori
Modi di dire
csn:
su sole essit, àrtziat, ferit o tocat, abbàssiat, si che intrat o si che imberghet, caentat, imbudhighinat, illugerrat; fàghere s. = èssere die o tempus chentza nues, chentza abbas; èssere postu in s. (nau de su tempus) = èssiri assentau a fai soli; a sa essida, a s'intrada de su s. = candu su soli essit (est essindhe), candu nci calat (si ch'est intrendhe); a s. arrimau = pustis chi si ch'est intradu; a s. fora = in ora chi bi at sole; pesare a sole ispartu = a trigadiu, candu su soli est nàsciu de diora (ctr. a chitzi); cannas de s. = rajos de sole comente colant tra nue e nue, in mesu de sas àrbures, in abberturas de muru a intro de logu iscurosu, ma fintzas solu unu pagu de sole; a punta o a cama de s., a tzaca de sole = candu su soli est artu meda e budhiu, in s'istadi; falare su s. (in d-unu logu) = fagherebbei sole meda, calura forte; s. pitziosu = budhidu, chi pistidhit; pònnere, pònneresi in su s. = in tretu ue bi tocat sole a si caentare, a si regòghere; su soli apodhat a sa pedhi = la regoghet, dh'ammoriscat; dae s. in s. = dae s'ora chi su sole essit unu manzanu a s'ora chi si che intrat su sero tardu; cotu a s. (nadu de frutuàriu) = inniedhigadu de su sole chi at leadu in terra; s. bambu = annapau, de luxi morta, candho s'aera est cuguzada cun d-unu pizu fine e parívile de nues; ogru de s. = sole, su sole própiu, comente si podet bídere tundhu in s'aera chentza nues imbia; èssiri bellu che un'ogu de s. = bellu meda; leare s. = assoliare; leare su s. a carchi cosa, a ccn. = fàghereli umbra, pònneresi imbia de su sole; pònnere nue a su sole = chircare de cuare su chi no faghet, sas cosas prus ladinas; bentu de s. = su bentu chi benit de sud-est; die de s. = die chentza nues; annuare su s. = cuguzare de nues (o àteru) de cuare su sole; ladinu chei su s., craru che s'ogru de su s. = craru de si cumprèndhere deretu; babboi de s. = terriolu; sa mama (a logos, Maria Soliana), su babbu de su s. = èssere fatu a pentzamentu po fàere a tímere is pipios in s'istade, po no dhos fàere essire a foras (ma dhu narant fintzes de unu bobboi chi àteros narant "carabbineri")
Frasi
su Sole si aclisat candho sa Luna si li ponet imbia ◊ su Sole a mesudie nos paret in su puntu prus artu de s'aera ◊ s'aera est annuada ma donzi tantu torrat a bogare su Sole ◊ su tilibirche a nues annuaiat su Sole ◊ at acorrau is cabras deghí su soli nci fiat calau ◊ su sole daet lughe e calore
2.
a meigama su soli in s'istadi parit chi iscallit totu ◊ in iscola fimus mortos de fritu in die de sole ◊ in istiu, comente caentat sole sas berbeghes mériant ◊ in s'umbrinu bi tocat sole a mesudie o solu in istiu ◊ dha tiràt anca ferriat su sobi ◊ in s'umbra no ti ferit sole ◊ su sole a mesudie in istiu paret ballendhe ◊ si est istérritu a dormire inuve bi paraiat un'ocru de sole ◊ pro una zorronada dae sole in sole dabant unu litru de ozu ◊ za bi falat su sole in cussos paris, chentza mancu un'àrbure! ◊ pitzinna, ista in domo fintzas a sas bàtoro: in fora bi est sa mama de su sole! (L.Marielli)◊ fut cummentzendi a intrai un'ogu de soli ◊ lah, andau su soli!◊ nc’est ancora duas cannas de soi e a si ndi andai candu est murrinendi!
Cognomi e Proverbi
smb:
(De)sole, (De)solis, (De)ssole, (De)ssolis, Soi, Sois, Sole, Soli, Solis
Terminologia scientifica
astr
Etimo
ltn.
sole(m)
Traduzioni
Francese
soleil
Inglese
sun
Spagnolo
sol
Italiano
sóle
Tedesco
Sonne.
sobía sabía
soblàre soberàre
sòbra , nf, nm: sobru,
sorbu,
sovru Definizione
tanti de cosa in prus de su chi serbit, fintzes istravítziu papandho o bufandho / de sobru = in prus de s'àteru, po aciunta
Sinonimi e contrari
abbundhànscia,
arrestu
| ctr.
mancamentu,
mancànscia
Frasi
tandho sorbu no tenia pro sa chena ◊ su sorbu no noxit! ◊ ite ant, issos, de sobru pro los àere a preferu?
Etimo
spn.
Traduzioni
Francese
excédent,
surplus
Inglese
surplus
Spagnolo
sobra
Italiano
eccedènza,
sopravanzo,
esùbero
Tedesco
Überschuß,
Übermaß,
Überrest.
sobràdu , pps, agt: sobrau Definizione
de sobrare; chi est prus de su chi serbit, chi no est serbiu totu / idea sobrada = badhirone; limonada cun abba sobrada = lena, cun tropu abba
Sinonimi e contrari
abarrau,
aturau,
avassadu
/
bundhante,
mannu
2.
ite pena sobrada! ◊ mamas chi únicu fizu azis perdidu, nade si bi at fastizu chi ugualet su dolore meu sobradu! (Congiu)◊ faghet abbas sobradas chi allagant badhes intreas ◊ de cantu sa pena fit sobrada a su muru sa conca si atapada!◊ nessunu los podiat consolare prite chi su dolore fit sobradu!
Traduzioni
Francese
excessif,
surabondant,
superflu
Inglese
redundant,
unnecessary
Spagnolo
sobrado
Italiano
sovèrchio,
sovrabbondante,
supèrfluo
Tedesco
übermäßig,
überreichlich,
überflüssig.
sobrài, sobràre soberàre
sobràu sobràdu