allentoríre , vrb: lentorire* Definition isciúndhere de lentore Synonyms e antonyms allentorai, insaurrare, issaghinare Translations French faire devenir humide de rosée English to wet with dew Spanish rociar Italian bagnare di rugiada German mit Tau befeuchten.

allufiài , vrb Definition papare cun allurpimentu, a s'airada, a meda Synonyms e antonyms acamufai, atafiai, bentugare, mangiufai, scantusciai Sentences su Virrei, sassau de mangiusta, si allúfiat de aligusta! (L.Aresu) Translations French faire ripaille English to glutton Spanish devorar, tragar Italian divorare, crapulare German schwelgen.

alluxentài , vrb Definition fàere lúghidu Synonyms e antonyms allucidai, allustrai, illuchidare / impompitare Sentences su logu est límpiu límpiu, alluxentau a cera ◊ su lutoni si alluxentat cun limoni e cinixu ◊ labai ca est festa: tocai, alluxentaisidhas is botas! Etymon srd. Translations French faire reluire, se parer English to make bright, to shine, to dress up Spanish hacer relucir, acicalar Italian far rilùcere, brillare, agghindarsi German leuchten, glänzen, sich herausputzen.

altudhàre , vrb: artudhare, artzudhare, astudhare, atudhare Definition pònnere sa tzudha, fàere inteterare su pilu, intrare su fritu de s'assíchidu, de sa timoria; fintzes arrennegare Synonyms e antonyms aciuciudhae, altudhire, apilurtzie, arpilare, assunciudhai, aturtudhire, atzultzudhare, impilurtzai, impriutzai Sentences fit artudhadu a su fritu e a su fàmene 2. mamas chin fizos morzendhe de fàmine sunt cosas chi faghent altudhare ◊ un'aerita de ispreu mi artudhat sa carena (P.Fae)◊ si li fit atudhada sa carena pessandhe de pòdere favedhare gai a su frade (S.Spiggia)◊ mancari si artzudhet, isse, si dha faent abbassare sa coa! ◊ mi ndhe altudhat sa pedhe Etymon srd. Translations French faire dresser les cheveux sur la tête (herisser), frissonner de froid, frissonner d'horreur English to make s.o.'s hair stand on end, to shudder Spanish espeluznar, ponérsele los pelos de punta Italian far rizzare i capélli, rabbrividire German die Haare sträuben, schaudern.

ammediài 1 , vrb: ammeriai, ammeriare, mediai* Definition fàere su meigama, su meriedhu, abbarrare in s'umbra (nau pruschetotu de su bestiàmene) in tempus de basca Synonyms e antonyms acamai, meliagrare Sentences sas belveghes fint ameriadas in sa corte ◊ is brebeis ammeriendi fiant cun sa conca una asuta de sa brenti de s'àtera ◊ ammério sa chedha in s'umbra de s'úmbulu ◊ daghi fiant ammeriandhe, Loisedhu si che fiat bénniu a inue fiaus noso 2. arrumbullànt sentza de assébiu cumment'e unu crabu macu chi no iscít anchi ammediai! Translations French faire la sieste, rester dans l'ombre English to have a siesta, to stay in the shadow Spanish sestear Italian meriggiare, stare all'ómbra German im Schatten Mittagsruhe halten.

ammiàre , vrb Definition giare a cumprèndhere una cosa cun calecuna móvia de conca, de manu o àteru Synonyms e antonyms acinnai 1, atzinnire, chinnire, oghidare Sentences ponzei su pódhighe afaca a su nasu e ammiei in manera misteriosa (N.Falconi)◊ su babbu si tirat de cinta e lia ammiat a su fizu (N.Rubanu) Etymon ltn. ad + micare Translations French faire un clin d'œil, faire signe English to make gesture, to wink Spanish hacer un ademánseña Italian ammiccare, far cénno German winken.

ammudài 1, ammudàre , vrb: ammutae, ammutai Definition chellare a sa muda, citire, fàere citire o essire mudu; si narat fintzes de su si asseliare de su bentu Synonyms e antonyms acaire, ammudatzare, ammudigare, ammudire, ammudulire, assamudare, citire, ismudulare | ctr. fuedhai Sentences innantis de zudicare sos àteros nos firmamus e nos ammudamus ◊ si est ammudau a pompiare ite ndhe pessabat ◊ birgonzosu bisonzat chi mi ammude ◊ ispíritu chi ammudas, essi de custu piciochedhu! ◊ su sero sas umbras ammudant píulos e boghes Etymon itl. ammutare Translations French faire chut English to become dumb, to fall silent Spanish callar, acallar Italian zittire, ammutolire German verstummen.

ammudíre , vrb: ammutire, ammutiri, mutire Definition callare, parare mudos, istare citios, pèrdere sa limba, su foedhu, fàere citire Synonyms e antonyms acaire, ammudai 1, ammudigare, ammudulire, assamudare, citire, ismudulare | ctr. chistionai, faedhare Sentences si est ammutidu ◊ is duus giòvunus furint arrexonendi candu dhus at ammutius un'istragassu ◊ de sas undhas ammudis s'abbolotu (B.Chessa) Etymon itl. ammutire Translations French se taire subitement, faire chut, devenir muet English to become dumb, to fall silent Spanish callarse, enmudecer Italian ammutolire, zittire German verstummen.

ammuntàre 1 , vrb: ammutai 1, ammutare Definition fàere sonnos lègios, sufrire pesadíglia Sentences l'ant ammuntadu, dh'ant ammutau ◊ mi ndi seu iscidau totu atzicau ca m'iant ammutau in su sonnu (S.A.Spano) 2. candho che apo bidu su pitzinnu subra de campanile mi est ammuntadu su coro! Translations French faire des cauchemars English to have nightmares Spanish tener una pesadilla Italian avére, destare ìncubi German Alpdrücken haben.

ammurratzàre , vrb Definition cambiare colore a murru, nau de sa die candho est cumenciandho a iscurigare Synonyms e antonyms ilmurinare, incrinare, interighinare, interinare, murinai Etymon srd. Translations French faire nuit English to get dark Spanish anochecer Italian imbrunire, farsi nòtte German dunkel werden.

amprudhiàre , vrb rfl Definition essire a primma, su si ofèndhere Synonyms e antonyms abbrodhiare*, abbrufulai, abbudhai, abbuscinare, acasidhare, annicare, atrafudhai, pirmare, pudhare 1 | ctr. cuntentai, prexai 2. seo amprudhiada po cumente as tratau a tzia mia! Translations French faire la moue, bouder English to sulk Spanish enfurruñarse Italian imbronciarsi German schmollen.

apiatàre , vrb: apietare, apretare Definition fàere a preta, nau de su late, de su sàmbene, cagiare / sàmbene apretadu, apietadu = sànguini callau, aperdau Synonyms e antonyms abbeladinare, acepare, aggromare, alleae, ammallorai, apedrare, assambellutare, cagiare, giagare Sentences su sàmbene de s'animale, candho si coglit, cheret morigadu pro no si apietare Etymon ctl. (a)pretar Translations French faire grumeler, coaguler English to coagulate Spanish formar grumos, cuajar Italian raggrumare, coagulare, rapprèndere German ballen, gerinnen.

arralatài , vrb: arrallatai, arrelatai, arrellatai, arrelletari, ralatai* Definition lígere o fàere una relata apitzu de calecuna chistione; istare a chistionu, foedhare cun àtere Synonyms e antonyms faedhare, negossare Sentences eus ascurtau su chi at arralatau su Majori ◊ is fradis funt arrallatendu de custu fatu 2. est in s'oru de s'enna arrelatendi cun su frabbotu ◊ cun chini fust arrellatandu, ca ti apu inténdiu? ◊ a arrallatai est bella, cussa, e a ponni in befa sa genti! Translations French faire le compte rendu, référer English to report Spanish relatar Italian relazionare, riferire German berichten.

arrandài , vrb: arrendai 1, randai Definition fàere o pònnere s’arrandha a unu bestimentu o trastu Synonyms e antonyms irrandhare, trinetare Sentences est arrandendi sa camisa ◊ mi ammostas su chi as arrandau me is pannus? ◊ is féminas ant arrandau sa tialledha de s'altari ◊ apu arrendau is lensolos 2. intamen de arrechiai a su babbu mortu, sa genti iat arrandau po sa filla Etymon srd. Translations French faire de la dentelle English to lace Spanish adornar con encajes Italian merlettare German mit Spitzen besetzen.

arrepiàre , vrb: repiare Definition su si pigare un'arrépiu, firmare un'iscuta a pausare, arreare Synonyms e antonyms tasire / abarrai, aturai Sentences s'ómine no arrépiat mai 2. in domo sua isse non bi arrepiaiat prus ca totus lu chircaiant Translations French arrêter, faire halte English to stop, to grant a rest Spanish hacer una pausa Italian sostare, concèdersi una trégua German rasten.

arrespinài , vrb: raspinai* Definition èssere arrasposu, essire arrasposu Translations French devenir rêche, faire devenir rêche English to make rough (become) Spanish curtir, agrietar Italian rèndere o divenire rùvido German grob werden, grob machen.

arringàre , vrb Definition fàere arrennegu, crepu, tzacu / arringa! arringa! = arrennega! arrennega! Synonyms e antonyms arranzare 1, arraunzare, arrinzare, grujai, morrugnare, raganzare, ranzidare | ctr. allegrare, cuntentai Translations French se mettre en colère, faire mal au cœur English to make angry, to madden Spanish irritarse Italian adirare, far ràbbia German zum Zorn reizen.

arrodeàre , vrb: arrodiai, arrodiare, orrodeare, rodiai Definition andhare a rodeu, a s’inghíria inghíria comente faet s’istore in s'ària, andhare in giru de innòi e de inní, istare a rodeu, su si pònnere a inghíriu de ccn., istare a su gira gira acanta a calecuna cosa abbaidandho po che dha furare o fintzes po fàere dannu; fintzes pònnere cosa coment’e fascadura po aguantare / andhare arródia arródia = bagamundai, abarrai andendi totu a ingíriu Synonyms e antonyms arrodare 1, arrogliai, inghirare Sentences si li fint arrodiados in giru curiosos de ischire ◊ sa zente est acudida e si est arrodeada in sa piata ◊ si che sunt mortos sos chi fint arrodeandhe contra a sa vida tua (N.Rubanu)◊ is carrogas funt arrodiendi in su celu ◊ is merxanis arrodiànt in circa de coberai su mandiari ◊ sa Terra arródiat a ingíriu de su Sobi 2. candho at fatu sos chent'annos sa zente fit arrodiada a isse ◊ sos abbilastros sunt arrodiados a su mortorzu 3. in cussa carrada, bècia e mali arrodiada, de binu no ndi abarrat! Etymon spn. rodear Translations French circonvenir, faire le tour English to get round, to siege Spanish rodear Italian circuire, girare attórno, assediare German umlaufen, belagern.

assaghinàre , vrb Definition isciúndhere su logu, sa cosa, de saghina, de orrosu Synonyms e antonyms issaghinare, saurrare Etymon srd. Translations French faire devenir humide de rosée English to wet with dew Spanish rociar Italian bagnare di rugiada German mit Tau benetzen.

assambellutàre , vrb rfl Definition nau de su sàmbene, su si fàere a lea, cagiau Synonyms e antonyms apiatare Etymon srd. Translations French faire grumeler English to coagulate Spanish coagular Italian raggrumare German gerinnen.

«« Search again