Abbreviations Legenda | Symbols Legend

inlitzài , vrb Definition pònnere o intrare s'ordiu in is litzas Translations French faire passer à travers les lisses (le fil) English to heddle Spanish enlizar Italian allicciare German einziehen (die Kettenfäden in die Litzen).

intemperiàre , vrb Definition fàere tempus légiu; batire o fàere a influentza Synonyms e antonyms temperare 2. ma at intemperiau, ocannu!… Etymon srd. Translations French faire mauvais temps English to be bad weather Spanish hacer tiempo malo Italian far cattivo tèmpo German schlechtes Wetter sein.

interinàre , vrb: intirinare, intrinai, intrinare Definition nau de sa die, fàere note, cumenciare a iscurigare; nau de s'aera, essire iscurosa po is nues / a intirinadu = iscurighendi Synonyms e antonyms ilmurinare, incrinare, interighinare*, intrinire, murinai / annuai 1 Sentences fit interinendhe e sos primos istedhos lughiant in s'aera ◊ a s'intrinare de su die, daghi su sole iscumparit, tandho piús trista mi aparit sa disdícia infatu a mie 2. s'aera est interinada ma no proet! Scientific Terminology sdi Translations French noircir, faire nuit English nightfall Spanish anochecer Italian imbrunire, farsi nòtte German sich verdunkeln, dunkeln.

intramesài, intramesàre , vrb: intremesai, intremessai Definition pònnere o passare in mesu, tra una cosa e àtera; pònnere a tramesu, po ispartzire unu logu (mescamente faendho domo) Synonyms e antonyms tramesare Sentences dhi est intremessada sa gatu in mesu de is peis e dh'at fata arrui Etymon itl. intramezzare Translations French intercaler, faire alterner English to insert, to interpose Spanish intercalar Italian inframmezzare, intercalare German einschieben.

irgherremiàre , vrb: irgherrimiare Definition èssere o fàere a gherrígios, pruschetotu a giogu Synonyms e antonyms gherrigiai, ingherriare, ischimerriare / matanai, peleai Sentences in cussa corte a pitzinnos bi amus risu e irgherremiau ◊ tenet séichi annos e li aggradit a irgherremiare ◊ sos pitzinnos curriant e irgherrimiabant pro bocare sas fortzas 2. est irgherrimiandhe fitianu chin sas annadas malas, chin una chedha de animales Etymon srd. Translations French faire la guerre, combattre English to war Spanish guerrear Italian guerreggiare German Krieg führen.

irgrustiàre , vrb Definition istesiare de su grústiu (chedha) una parte de is pegos Synonyms e antonyms iscamedhare, iscedhai, iscrobare, istagiai, istellare, istropedhare, strumai 1 Etymon srd. Translations French faire sortir du troupeau English to take from the flock Spanish descarriar, retazar Italian sbrancare German aus der Herde absondern.

irminujàre , vrb Definition segare a pitichedhedhu; pentzare una cosa o una chistione bene a fundhu, a fine a fine Synonyms e antonyms amminudai, ispiculedhare / amminunciare, irminutziare, pilisae 2. irminujatilas custas cosas chi ti apo nau, ca a bi pessare tocat a tibe! ◊ su de s'irminujare a fundhu sos fatos umanos l'aiat ispintu a s'irbortare de fàchere su sordau ◊ irminujàndhesi cussu si li afinabat s'ànima, ite arrore! ◊ su de fàchere si l'ant irminujau bene innantis de detzídere de s'isèrghere Etymon srd. Translations French morceler, faire un récit détaillé English to mince, to think over Spanish desmenuzar, reflexionar Italian sminuzzare, ripensare German zerbröckeln, überlegen.

iscancarài, iscancaràre , vrb: scancarai Definition mòvere o iscravare is càncaros a un'apertura, bogare de is grofales, bogare de pare; iscabbúllere de calecuna cosa / iscancarata de risu = iscacagliada; iscancaraisí de mandai, donai cosa = smeraisí, isperrumàresi Synonyms e antonyms iscancaredhare, iscancaritare, isconsiminzare, spulliciae / iscabbúllere 2. fit trabballante e netu de bíssios, ma su èssere aggarrau est maladia mala a iscancarare 3. a intèndhede su teu de una mamma po su fizu che iscàncarat s'ànima ◊ papo calecuna cosa tantu po che iscancarare su fàmene 4. cussus no si funt iscancaraus mai de mandai unu moi de trigu! Etymon srd. Translations French faire sortir des gonds English to unhinge Spanish desquiciar, desgoznar Italian scardinare German aus den Angeln heben.

iscioperónzu , nm Definition su iscioperare, su istare iscioperandho Synonyms e antonyms isciòparu Etymon srd. Translations French action de faire grève (la) English on strike Spanish el hacer huelga Italian scioperìo German Streiken.

isclarài , vrb: iscrarai Definition fàere craru, bogare a craru, fàere prus in colore craru (o fintzes ispiegandho cosa a foedhos)/ iscrarai sa boxi = ispertai sa boxi Synonyms e antonyms ilgiarare, isclarire, iscrariai*, ispanigai, scampiai / ispiegare Sentences oi su mengianu est imburrascau: funt is otu e no at iscrarau ancora ◊ as a biri un'ispéndula de luxi e s'ànima ti at a iscrariai ◊ unu lampu at iscrariau su logu 2. candu eus iscrarau sa coja portamu una fardeta imprestara! ◊ est un'argumentu difítzili a isclarai Translations French éclairer, faire jour English to light up, to clear Spanish aclarar, clarear Italian schiarire, illuminare, albeggiare German aufhellen, erleuchten, dämmern.

iscorigài, iscorigàre , vrb: iscuriai, iscuriare, iscuricare, iscurigai, iscurigare, scurigai Definition essire o fàere iscuru, nau de sa die, apustis chi si ch’est intrau su sole Synonyms e antonyms imbugiare, indenotire, iscurèssere, murinai | ctr. abbrèschere, illuchèschere Idioms csn: avb.: iscúriga no iscúriga = cumentzendi a iscurigai; iscurighendhe = s'ora chi est faghíndhesi iscuru, itl. all'imbrunire Sentences mi parit chi s'iscorighit sa luxi e no nci siat àturu che prantu (B.Lobina)◊ inue si l'iscúrigat si corcat ◊ parentes istimados e amigos, cudhos chi lughiant che isprigos, mi ant cussos su logu iscuriadu! (B.Sulis)◊ de sos tres annos chi si est atzegadu, pro issu su logu si est iscuriadu ◊ toca, càstia cummente istat nonna tua e torra a innoje prima de iscorigare!◊ abarra cun nosu, ca est iscurighendu, aspeta ca cenaus! 2. candu at cumpréndiu ca su distinu de custu fillu fut malu si dhi est iscorigau su coru 3. in foras fiat giai iscorigau mortu 4. semus assupridos a bidha iscurighendhe Scientific Terminology sdi Etymon srd. Translations French faire nuit English to darken Spanish anochecer Italian farsi nòtte, annottare German Nacht werden.

iscucuài , vrb: iscucurai, iscucurare, iscucurrare, scucurai Definition trantzire su cúcuru de calecuna cosa, pigare e bogare su cucurru, su chi in s'istrégiu dhu'est in prus de is oros, betare sa cosa de un'istrégiu a imbuidadura; foedhandho de is boes, iscapiare de su carru; nau de is pódhighes (de is peis), isconcare, atumbare a forte sa conca a manera de che segare carre coment'e a iscovecadura; rfl. brinchidare a cúcuru ficadu, conca a bàsciu, e fintzes pèrdere is pilos de conca / lassare a ccn. che truncu iscucuradu = firmai chentza dhi fai narri su chi fut nendi Synonyms e antonyms ilgavantare, illichidare, ismesujare, issucurare, sciusciai / igiúgnere | ctr. acucuai Sentences li prenat sas bussacas de pisellu iscucuranne unu mesu muntone ◊ in sa pigada sos boes si sunt repellados: est tocadu a che ndhe iscucurrare, de sa gàrriga ◊ faghimus carchi cosa pro che iscucurrare su malumore 2. istringhia sas dentes pro no piànghere candho mi iscucuraia sos pódhighes, andhendhe a pes nudos ◊ currimis a s'iscurtza cun sos pódhighes totu iscucurados 3. si nc'est iscucuau in funtana ◊ issu fut imbecendi e iscucuendisí Etymon srd. Translations French faire écouler le trop plein, vider English to fill, to take over flowing off Spanish desmochar, descolmar Italian scolmare German abstreichen.

iscuricàda , nf: iscuricata, iscurigada Definition su iscurigare; s'ora chi est iscurigandho Synonyms e antonyms inchinadorzu, interighinada, interinada, intríchinu, iscurigadolzu, iscurigantina, murriadrosu, oscuressida | ctr. abbréschida Sentences ch'essiat prima de fàghere die e torraiat a s'iscurigada ◊ tribagliaiat dae candho illughintinaiat a s'iscurigada ◊ dai candho faghet die finas a s'iscurigada istat a s'andhalitorra Scientific Terminology sdi Etymon srd. Translations French noircir, faire nuit English nightfall Spanish anochecer Italian imbrunire German sich verdunkeln.

iscurigadólzu, iscurigadórgiu, iscurigadòrza, iscurigadórzu , nm, nf: scorigadroxu Definition s'ora chi est iscurigandho, faendhosi note Synonyms e antonyms inchinadorzu, interinada, interighinadorzu, interrighinu, intríchinu, irmurinada, iscuricada, iscurigantina, issuriadorzu, murriadroxu | ctr. abbréschida, arborinu Sentences a s'iscurigadolzu fit ancora in campusantu ◊ sas dies colant chena si frimmare in avréschidas e iscurigadorzas chena contu Etymon srd. Translations French noircir, faire nuit English dusk Spanish anochecer Italian imbrunire German sich verdunkeln.

ismarrutzàre , vrb Definition bogare marrúcias, fàere is dentes de late ma fintzes su dhas pèrdere Etymon srd. Translations French faire ses dents English to teethe Spanish dentar Italian indentare German zahnen.

isparài , vrb: isparare, sparai Definition betare unu tiru, tirare sa balla o sa càrriga de is armas de fogu; nau de is matas, brotare, apèrrere is ogos bogandho cambos noos (nau prus che àteru de is linnas chi perdent sa fògia in s’ierru); nau de animales, tzucare a cúrrere, currendho, pònnere a cúrrere; nau de gente, essire currendho, mòvere a cúrrere totinduna; nau de unu sorigàgiu, de un’artana, su si tancare a cropu, totinduna Synonyms e antonyms fusilai / brotare / illorare Idioms csn: isparare a s'isticada = de acanta meda, itl. a bruciapélo; i. minas = fàghere iscopiare sas minas 2. gighet sos ojos che de madrepella e sa buca che rosa isparendhe ◊ in beranu bona parte de sas àrbures isparant e torrant a crèschere 3. is cuadhus si funt isparaus a cúrriri ◊ apo paradu su sorigarzu ma no bi at isparadu ◊ su tenedope s'est isparau Etymon itl. Translations French tirer, faire feu English to shoot Spanish disparar Italian sparare German schießen.

ispipigliàre, ispipillàre , vrb: ispipilliare, isprivillare, spibillae Definition essire o fàere prus biu, prus ischidu, abbistu, prontu, fàere impresse / i. su sonnu = fàere passare su sonnu, fàere ischidare Synonyms e antonyms ispabigliare* Sentences su binu batit allegria e ispipillat sa fantasia ◊ sicomente non miras, carchi die t'ispipillas si ses ocricunzau! ◊ sa vidha si est torrandhe a ispipillare apustis de sa gherra ◊ Antonedhu si fut isprivillau e birgunza no ndhe teniat prus ◊ bos ispipíglio su sonnu, deo! 2. ispipíllati, si los cheres bídere colandhe! ◊ si no t'ispipillas, sos àteros ti nche colant totus a innantis Translations French faire ou devenir plus vif, animé English to liven up Spanish animar Italian vivacizzare German beleben.

istagiài, istagiàre , vrb: istagliai, istallai, istallare, istalliare, istazare, istedhare 1, stagiai Definition pigare e istesiare pegos de su tàgiu, nau fintzes in su sensu de istesiare una cosa de un’àtera, isconciare una loba, de lassare addaesegus, separare fintzes a segadura, a tramesadura, a furadura, ispartzire in pianos Synonyms e antonyms aredae, irgrustiare, iscambuliare, iscamedhare, iscedhai, istellare / istegiare, istesare / chirrare, iscrobare, scunfúndiri / istacare, secare | ctr. aggrustare, atagiai, intaxae Sentences candho is angiones si ammesturant dhos acorrant po dhos istagiare ◊ su pastore in Santandria che istazat sa lachinza dae su madricau ◊ at istallau is brebeis de is crabas ◊ si ndhe istallat su mascru dae sas berveches ◊ cussos duos si che sunt istedhaos unu tretu mannu dae sa tropa 2. candho arribbat a s'oru de sas àteras tropas, issu s'istazat e si nche andhat a daennantis 3. ndi dh'at istallau un'origa a mússiu ◊ su tretu de Sa Pratzita pariat cosa sua: si ndi dh'iat coment'e istallau (B.Lobina)◊ un'annu a oe mi ant istazadu sa robba 4. si benit istallau totu a muru nc'est logu po palla e po istàntzias (B.Casula)◊ su fundhu de su forru est istagiau in duas partes ◊ is domos prus antigas non giughent soleta, ma funt istagiadas a truncos e tàulas ◊ un'aposentu mannu dh'ant istagiau a tendhas e faint crocai a una parti is maschitedhus e in s'àtera is piciochedhas Etymon srd. Translations French faire sortir du troupeau, séparer English to separate, to discriminate Spanish descarriar Italian sbrancare, separare, discriminare German aus der Herde absondern, trennen.

istincàre , vrb Definition torrare a istincu, illangiare meda a fortza de istare chentza papare Synonyms e antonyms apedhuncare, illanzigare, irromasire, isminunchire, scalaxiri, slangiri Sentences s'ómine, si no est istirau a minore, torrat a risu, sa gana li sichit sas códias, istincat e si bufat sos pódhighes ◊ at presu su cabadhu a unu chercu e l'at lassau bíndhichi dies a istincare, pro che li bocare su bíssiu de manicare Etymon srd. Translations French faire la faim English to go hungry Spanish adelgazar, enflaquecer Italian far la fame German hungern.

istribitàre , vrb: istribitzare Definition fàere istribitu, moida, giare genia de cropos cun is peis a terra, fintzes coment'e po si ammostare contràrios a calecuna cosa, o po fàere fuire Synonyms e antonyms intrigliare, istrampizare, istripizare 2. istribitant e apedhant chi custas cosas sunt tropu ◊ si est pesadu a pabarotadas, istribitzendhe cun maigantu arrennegu Translations French faire du vacarme English to make a din Spanish hacer ruido Italian strepitare German lärmen.

«« Search again