allinnài, allinnàre , vrb rfl Definition
fàere a linna; fàere o segare linna; pònnere linna, comente faent is matas creschendho
Synonyms e antonyms
intostare
/
linnai
2.
issus teniant diritu de allinnai in is arrius
3.
su fenu mi allinnat apetotu - naràt su burricu -
Etymon
srd.
Translations
French
lignifier
English
to become wood,
hardening of a grass
Spanish
hacerse duro como madera
Italian
farsi légna,
indurirsi di un'èrba
German
holzig werden.
allúta , nf Definition
su allúere (de su fogu, de una lughe o àteru, fintzes de su pentzamentu); dificurtade manna, su si agatare in apretu o arriscu malu
Synonyms e antonyms
acispada,
aframata,
alluchetada,
allumada,
tenta
/
apretu,
arriscu
Sentences
s'alluta chi at fatu su fogu, za at coitadu a budhire, s'abba! ◊ in tzertos momentos si at coment'e un’alluta de atuamentu (N.Falconi)
2.
si ndhe aiat bidu, de allutas, in sa vida sua: a candho at bidu bochindhe zente, a candho s'est agatadu in gherra, a candho che lu fit trazendhe su riu! ◊ si ndhe at bidu, de allutas, Pontetzu: pessa chi l'apo connotu deo a che li colare s'abba fintzas subra!
Etymon
srd.
Translations
French
flambée
English
serious danger,
burst of flame
Spanish
llamarada,
peligro
Italian
fiammata,
grave perìcolo
German
Flamme,
große Gefahr.
antàle , nm, agt Definition
sa parte de ananti de css. cosa, chi est ananti de ccn. cosa
Translations
French
d'en face
English
in front of
Spanish
enfrente,
delante
Italian
antistante
German
gegenüberstehend.
anzonína , nf Definition
totu is angiones pigaos o cunsideraos impare / a s'a. = che anzone, acomenti si fait cun o a is angionis
Sentences
fatendhe s'alte sua matzonina, a sos massajos lis furat sa ua e a tie si dat s'anzonina! (A.M.Scanu)
Etymon
srd.
Translations
French
tous les agneaux
English
the whole of lambs
Spanish
el conjunto de los corderos
Italian
l'insième degli agnèlli
German
Lammherde.
apanedhàre , vrb Definition
fàere panedhas, una genia de pane, fàere a bisura de panedha
Etymon
srd.
Translations
French
embuer
English
to give the form of loaves
Spanish
hacer pan
Italian
appanare
German
in Form von Brotlaiben bringen.
apegài , vrb Synonyms e antonyms
afessionare,
amorare,
apicigai
Sentences
tzia Filomena si fiat apegada a custa pipia pariat chi dhi fiat filla (G.Ortu)
Etymon
ctl., spn.
apegar
Translations
French
s'accrocher,
s'attacher
English
to stick,
to grow fond of
Spanish
apegarse
Italian
appiccicare,
affezionarsi
German
ankleben,
Zuneigung fassen.
aperdiaméntu , nm Definition
su pigare o bochíere a cropos de pedra, gherra a cropos de pedra; su pònnere pedras a pesu in pitzu de calecuna cosa
Synonyms e antonyms
carranzu,
predarjata
Etymon
srd.
Translations
French
grêle de pierres
English
hail of stones
Spanish
apedreamiento
Italian
sassaiòla
German
Steinhagel.
aprobài , vrb: aprovai,
aprovare Definition
cunsiderare bonu, chi andhat bene; foedhandho de iscolas e de istúdiu, passare a unu a sa classe prus ainnanti, prus arta
Synonyms e antonyms
promòvere
Translations
French
approuver
English
to approve of
Spanish
aprobar
Italian
approvare
German
billigen,
zustimmen,
versetzen.
aprussieràu , pps, agt Definition
de aprussierai; nau de ccn., chi tenet neghe a prumones po sa prussiera chi portat
Translations
French
silicotique
English
sick of silicosis
Spanish
silicótico
Italian
silicòtico
German
an Silikose leiden.
arràre , vrb Definition
segai arra, sida; fàere moida de sida
Synonyms e antonyms
assidare,
scirrai
/
bacanare,
istripitare,
sciumbullai,
tzacai
Etymon
srd.
Translations
French
déboiser
English
to strip of leaves
Spanish
retazar,
rozar
Italian
sfrascare
German
lichten.
arrascótu , nm: arrescotu,
arriscotu,
errescotu,
recotu* 1 Definition
de is produtos de su late, su chi apustis piscau su casu essit de su soru (ndhe artzat a pígiu grussu) postu in su fogu a imbudhidare fintzes agiummai a puntu de pesare búdhidu / a. martedhu = soru chi si mànigat a brou e chiu, paris cun sa zota; a. matzi modhi = soru fatu
Synonyms e antonyms
arricu 1,
brotzu 1,
martadhu,
martzedhu,
soru,
sorugotu
Sentences
papant arrescotu e cagiadu
Scientific Terminology
mng
Translations
French
ricotta (fromage très voisin du sérac)
English
ricotta (kind of cottage cheese)
Spanish
requesón
Italian
ricòtta
German
Molkenkäse.
arrennegàda , nf Definition
su si arrennegare, carda de arrennegu, de tzacu
Synonyms e antonyms
imbirdinonzu,
inchestiada,
inchietada,
infellonidura,
chíntera
/
ttrs. arrinigada
Etymon
srd.
Translations
French
colère
English
fit of anger
Spanish
enfado
Italian
arrabbiatura
German
Ärger.
arróscu , nm, nf: arruscu,
orrusca,
rusca* Definition
su pígiu de corgiolu chi abbarrat a su suérgiu apustis bogau su ortigu, corgiolu de is matas
Sentences
bollu su ortigu cun s'arruscu interu comenti ndi dhu bogant de su truncu de su suérgiu
Scientific Terminology
rbr
Translations
French
seconde couche externe de l'écorce du chêne-liège
English
second rind of cork-tree
Spanish
segunda capa del corcho
Italian
secónda scòrza del sùghero
German
die zweite Korkrinde.
arrúllu , nm Definition
sa boghe, su càntidu de culumbos e trúturis
Etymon
spn.
arrullo
Translations
French
roucoulade
English
cry of the turtledove
Spanish
arrullo
Italian
vèrso della tórtora
German
turteln.
àtzula , nf Definition
fundhurúgiu de sa lissia
Synonyms e antonyms
bogaderi,
sàciula*
Translations
French
charrée
English
rest of ash inside an ash pan
Spanish
cernada
Italian
ceneràccio
German
Laugenasche.
babbucéri , nm Definition
maistu, sabbateri chi faet babbúcias
Etymon
srd.
Translations
French
pantouflier
English
maker of slippers
Spanish
zapatillero
Italian
pantofolàio
German
Hausschuhmacher.
bàdula , nf: Definition
su istare foedhandho meda, coment'e capacidade de foedhare cun facilidade ma fintzes coment'e chistionu chentza cabu
Synonyms e antonyms
allegantina,
apísciulu,
argiolu 1,
baràglia,
ciaciarra,
ciaramedha,
ciarra,
lúlluru,
nànnara,
paraleta,
ragàglia
Sentences
custas sunt veridades, no bàdulas de binu!
Etymon
srd.
Translations
French
bavardage,
babillage
English
gift of the gab
Spanish
labia,
parla
Italian
parlantina
German
Zungenfertigkeit.
barasòne , nm: barisone,
barrasone,
barrasoni,
barrisone,
berrisone,
erisone Definition
nae de linna, de sida arrasposa e ispinosa
Synonyms e antonyms
arrasolu,
bangazu,
barrasolu,
carrasprone,
ghirrisone,
istupu,
mètere,
rasitu,
raspisone,
tupisone
/
cdh. varrasoli
Sentences
cun berrisones, ruspisos e matas perdes tempus e pudas in debbadas ◊ fit s'ozastredhu ténneru naschidu: pariat unu síriu a prantone, ma curpa de no èssere inferchidu est torradu una tupa a berrisone (L.Marteddu)
2.
bufa impresse, chi no b'at berrisones in cussu late!
Surnames and Proverbs
smb:
Barisoni
Etymon
srdn.
Translations
French
broussailles
English
a tangle of dry branch
Spanish
zarzal
Italian
sterpame
German
Gestrüpp.
batagliòla , nf Definition
gherra a cropos de pedra
Synonyms e antonyms
aperdiamentu,
predarjata
/
cdh. batadhola
Translations
French
bataille à coups de pierres
English
hail of stones
Spanish
pedrea
Italian
sassaióla
German
Steinhagel.
batalímba , nf: batilimba,
batilinga Definition
genia de erba (e frutu puru) bona po fàere tinta orrúbia, tinta de sorixedha, po tínghere orrobba o fintzes àteru (a s'arraighina a logos dhi narant intinta)
Synonyms e antonyms
arrúbbia,
atzotalimba,
ciorisedha,
colalati,
orighedha 1,
pigalati,
ratalimba,
rúgia
Scientific Terminology
rba, Rubia peregrina
Etymon
srd.
Translations
French
garance
English
kind of madder
Spanish
rogeta
Italian
róbbia selvàtica
German
eine Krappsorte.