Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

casellàriu , nm Definition genia de paristàgiu totu a casellas po arregòllere cosas seberadas; chie est impreau po arregòllere documentos personales in calecunu ufíciu Scientific Terminology prf Translations French casier English set of pigeonholes, judicial register Spanish fichero, casillero Italian casellàrio German Fachkasten.

casósu , agt Definition nau de su late, chi rendhet meda a casu Etymon srd. Translations French lait riche en fromage English rich of cheese Spanish leche que da mucho queso Italian ricco di formàggio German reich an Käse.

castedhànu , nm: castellanu Definition chie istat in d-unu castedhu o est de Castedhu Sardu Translations French châtelain English lord of a manor Spanish castellano Italian castellano German Burgherr.

catedhína , nf Definition catzedhos medas; nau in cobertantza de su feduliu puru, de is iscolanos e àteros piticos Synonyms e antonyms catedhàmine Sentences cussa essit a ziru sempre cun sa catedhina de sos fizos ifatu ◊ su mastru fit cun sa catedhina de sos iscolanos Etymon srd. Translations French troupe de petits chiens, groupe de gens English a group of little dogs, sequence of people staying behind like dogs Spanish banda de cachorros Italian insième di cagnolini, codazzo di persóne German Gruppe von Hündchen, Schwarm.

catòne , nm Definition druche fatu cun méndhula e mele cotos impare a múrigu a múrigu, tostau àrridu candho est fridu Synonyms e antonyms gató Scientific Terminology drc Etymon itl. gató Translations French gâteau aux amandes English sweet made of honey and almonds Spanish dulce de almendras Italian croccante (alle màndorle, alle nocciòle) German Krokant.

cenadórgiu, cenadróxu , nm, nf: chenadolzu, chenadorju, chenadorza, chenadorzu, chenadroxu, chenatòglia, chenatógliu, chenatòrgia Definition s'ora candho e su logu inue si chenat; paschimentu chi su bestiàmene faet addenote Idioms csn: istedhu de chenadorzu o istedhu chenatógliu (ma fintzas "sa chenadorza")= su primu istedhu chi si podet bídere su sero irmurinendhe (ma est su pianeta Vènere); noti de chenadroxu = note de tempus malu addata pro piscare ambidha in su stàinu Sentences sos pastores inie cun sas bamas a chenadorzu sòlene passare (P.Mossa)◊ sas bamas a chenadorzu essint a pàschere ◊ sa robba a chenadorza s'isprabinaiat in sas palas umbrinas 2. dae donzi cussòglia no si pesant sas robbas pro sa chenatòglia Scientific Terminology sdi Etymon srd. Translations French heure du dîner, lieu du dîner English time and place of the supper Spanish la hora y el lugar donde se cena Italian l'óra e il luògo della céna German Uhrzeit und Ort des Abendessens.

chidàda , nf: cidada, cirara Definition tempus, cosa, trebballu, paga de una chida Sentences l'ant guastu sas ciucheras, sempre cotu a chidadas intreas! ◊ boghendhe ortixu in sa tanca bi isteint una chidada 2. babbu tou no tenet chidada ◊ est duus mesis chi sa meri no mi donat sa cidada ◊ seu andau a mi ndi pigai sa cidada, su tanti chi m'ispetat po èssi trabballau una cida Scientific Terminology tpc Etymon srd. Translations French semaine English time of a week, week's pay Spanish semana Italian tèmpo di una settimana German Wochenzeit.

chimbína , nf Definition unos chimbe; pesada de chimbe versos Synonyms e antonyms chintena Translations French quine English set of five Spanish cinquena, quinteto Italian cinquina German Quinterne.

ciapuédhu, ciapulédhu , nm Definition min. de ciapu, ma mescamente genia de macarrone: is ciapuedhus o tzapuedhus funt macarrones fatos a manu, de chivarzu (ma no solu), orrughedhos de pasta alladiada segada a orrughedhos Sentences a papai eus fatu ciapuledhus a casu furriau Translations French genre de pâtes courtes English a kind of macaroni Spanish clase de pasta corta Italian un tipo di pasta córta German eine Art Makkaroni.

cícadi , nm Definition genia de pramma Scientific Terminology Cycas revoluta Translations French sagoutier English kind of palm Spanish palma del sagú Italian palma del Sago German Sagopalme.

cicillòne, cicillòni , nm: sciscilloni Definition gurdone de àghina pitichedhu, de cudhos chi sa bide bogat prus che àteru a trigadiu Synonyms e antonyms campaninu, carràmbalu, iscalúgia, pimpillia, popurustu, pripixone, scalonina, scrichilloni, sprimpilloni, tzitzicra Surnames and Proverbs smb: Cicilloni Scientific Terminology rbr Etymon srd. Translations French grappillon English small bunch of grapes Spanish cencerrón Italian racìmolo German Träubchen.

ciúcara , nf: tzúcara Definition genia de pische de mare, piticu, cantu a una sardina ma prus grussu, unu pagu in colore birde, cun d-unu marcu niedhu in costaos, pintirighinos asulos, cun iscata chi a dha tocare est arrasposa Synonyms e antonyms ciàula, menduledha Scientific Terminology psc, maena maena Etymon ctl. xucla Translations French mendole English kind of fish Spanish mena Italian mènola German Laxierfisch.

codiàna , nf, avb: cogiana, cojana, congiana Definition s'úrtima parte de una sumana de tempus; sa puda prus bàscia cun prus pagos ogos chi in su fundhu de sa bide depet abbarrare a úrtimu (ctr. cabidiana o carriadòrgia); cotza de linna chi de sa parte de asegus s'intrat in s'incàsciu de s'isteva po mantènnere sidhia sa timona a sa parte de asegus in s'arau / avb. a codiana, in codiana = a úrtimos Sentences codiana de chida, de mese, de annu ◊ a codiana de s'àteru mese in bidha che sunt sos poetas a sa festa ◊ pustis, a codiana de frearzu, t'impigno de ndhe fàghere ispedire sa cantidade chi ti naro 2. s'aradu fit divisu in deghe petzos: sa cogiana, s'isteva, sa entale… Surnames and Proverbs smb: Cojana, Coiana, Coyana Etymon srd. Translations French dernier, derrier, à la fin, enfin English the last part, the back side of a thing Spanish cola, fin, última Italian l'ùltima parte, la parte posterióre di qlcs German letzter Teil, hinterer Teil.

cóghinu , nm Definition dispraxere serrau chi faet andhandho e creschendho Etymon srd. Translations French grand chagrin, grosse peine English inexplicable increasing sorrow of the soul Spanish pesar Italian dispiacére inspiegàbile che va in crescendo German unerklärbarer wachsender Gram.

coglionài, coglionàre , vrb: cogliunai, colgiunai, collonare, collunai, cugliunai, cugliunare, culiunai, cullionare, cullonare, cullunai, culunnai Definition pigare a ingannu, a imbrógliu, giare a bíere o a crèdere una cosa po un'àtera, prus che àteru a brulla; prnl., befare de ccn. Synonyms e antonyms abbovai, colovrinare, imbaucare, imbelecare, imbusterai, improsae, ingannai, ingregai, istusciare, piocai, scafai, trampai, transare Sentences collonendhe mi ses o abberu mi ses nendhe?◊ cudhu lu mutiat, ma isse no bi rispondhiat ca ischiat chi fit a lu collonare ◊ de su disgratziau no ti ndi cugliunis! ◊ cantu cogliono a tie apa dannu! ◊ abarras cugliunau si creis a totu su chi ti narant!◊ oe mi at collonadu su sonnu: depia pesare a sas ses e mi ndhe so ischidadu a sas sete! Etymon itl. Translations French duper, tromper English to piss out of s.o Spanish mofar Italian coglionare German betrügen.

colizòne , nm: corigioni, corizone, curizone Definition sa parte prus méngius de su linu, sa chi tessent a tela, a pannos, a lentzolos, e fintzes sa parte prus bona de sa lana; su coro, is fogighedhas prus modhes de erbas acupadas (latuca, càule), fintzes su nasedhu, sa parte de mesu ue su frutuàriu (es. pira, mela e àteru) portat su sèmene / su corizone de s'ijerru = su grofu de s'ierru Synonyms e antonyms coramedhu / cdh. curicioni Sentences su corizone si trataiat pro su tessinzu a telarzu de sas telas fines Scientific Terminology rbr Etymon ltn. carilione(m). Translations French partie fine du lin English fine part of linen Spanish parte sutil del lino Italian parte fine del lino German feiner Teil des Leinens.

confusionéri , agt, nm: cubisioneri, cunfusioneri, cuvusioneri Definition chi o chie pesat cuvusiones, ponet a brigare s'unu cun s'àteru, betat apare is chistiones; fintzes chi o chie cunfundhet cun tropu facilidade cosas diferentes Synonyms e antonyms confusionajolu, cunvisionadori, cunfusionista / carraxeri Sentences a s'imprabastuleri no lu acrustes ca est confusioneri! Scientific Terminology ntl Etymon ctl. confusioner Translations French semeur de discordes English sow seeder of discord Spanish sembrador de discordia Italian seminatóre di discòrdia German Zwietracht Säer.

corogliàre , vrb Definition giare a bíere, a crèdere una cosa po un'àtera, pigare a ingannu Synonyms e antonyms abbovai, abbuvonare, coglionai, colovrinare, imbaucare, imbelecare, imbusterai, improsae, ingannai, ingrangugliare, ingregai, istusciare, piocai, scafai, trampai, transare Sentences no s'ischit ite àteru li nesit cussa mariola pro la corogliare ◊ a sos duos amantes si los corogliesit su dimóniu e fatesint su progetu de bochire sa muzere de isse ◊ ma como chi bos isco cuss'astrúscia, su de mi corogliare est corogliadu! (P.Mossa) Translations French rouler, tromper English to make fun of Spanish engañar Italian corbellare, trarre in inganno German täuschen.

coròna , nf Definition cosas, orrocas artas, personas postas (o tentas impare) totu a inghíriu tundhu; antigamente, in sa Sardigna indipendhente, sa c. fut una genia de cossígiu (Corona de Logu) chi decidiat is chistiones de s'istadu (Logu) impare cun su soberanu (Giuighe), o fintzes sa corte de is giuighes chi faiant unu dibbatimentu Synonyms e antonyms arrosàriu, coronedhu, filleri / cdh. curona / caróngiu Idioms csn: ómines de corona = bonos ómines; corona de azu, de fiores, de corrus; sa c. de s'unga = su tretu de sa raighina chi essit a fora prus craru; in c. de unu = totu a inghíriu (es. de su mortu); c. de monti = rocas artas a inghíriu de carchi punta, comente a fàghere un'ata; sa c. (in sas rocas) = pèlcia; erba de coronas = badàngiu (lonicera implexa) Sentences est sèmpere a corona in manu rasendhe su rosàriu ◊ teniant in cuerru pira de zerru, coronas de figu sicada, nughe e nintzola ◊ ses sempre bivinno in pecau mortale cena ti nàrrere mai sa corona 2. so andhadu a su mortu: in corona bi sunt sos fizos, sa muzere, sos àteros parentes custrintos 3. sa losa fit una corona cun d-unu crastu mannu a serrare 4. sos ómines de corona, sos menzus de bidha, nos ant partzidu s'interessu chin grandhe cumpeténtzia e onestade (M.A.Mula) Surnames and Proverbs smb: Corona, Coronas Etymon ltn. corona Translations French couronne, chapelet, Cour English crown, panel of judges, rosary Spanish corona, rosario, tribunal Italian coróna, rosàrio, collègio giudicante German Krone, Rosenkranz, Richterkollegium.

corroàre , vrb Definition sighire a foedhare difendhendho donniunu su pàrrere suo, fintzes abboghinare Synonyms e antonyms abbetiae, atoliai Sentences siat comente si siat, eo su chi cheres tue no lu podo fàghere, at corroadu Zuanne (Z.F.Pintore)◊ Est Pinedhu! Est Pinedhu! - corroant a cuncordu totu sos púpulos - Translations French insister pour défendre son propre opinion English to dwell on defence of his own opinion Spanish obstinarse Italian insìstere a difésa del pròprio parére German bei seiner Meinung bleiben.