Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

ifundhàre , vrb: ilfunnare, irfundhare, isfundai, isfundhare, sfundai Definition segare, bogare o abbasciare su fundhu de unu trastu; segare matas de fundhu (cantu prus in bàsciu, fintzes a paris de terra), bogare de arraighinas Synonyms e antonyms issundhare, sciundorai Sentences no poto pònnere passu chi no s'isfundhat su terrinu in pes ◊ si ti seis in sa cradea su pesu tou l'irfundhat ◊ si li lompet a faladas de pè l'irfundhat su paneri! 2. élighes, chercos, totu ant isfundhadu: su monte chei su campu est resultadu (B.R.Carbone)◊ sa binza betza isfundhandhela! ◊ sas arvuritas si ndhe isfundhant dai s'arzola e si che achedhant in sulcos ◊ su bentu paret chi ndhe isfundhet sos chercos ◊ custa figu si no dat frutu ifundhandhela! Etymon srd. Translations French défoncer English to break the bottom of, to mow Spanish desfondar, cortar a ras del suelo Italian sfondare, tagliare raso tèrra German den Boden ausschlagen.

ilbíu , nm: ilviu, irbiu, isviu Definition su si firmare de fàere calecuna cosa, css. cosa chi faet firmare de fàere istrobbandho e perdendho tempus; tempus po si pigare calecunu gustu o ispàssiu, o fintzes pàusu / sena i. = chentza sessare, chi no sessat Synonyms e antonyms desviu, irbortu, isdrobbu / disilviu, spàssiu Sentences sas abbas de su riu pro lòmpere a su mare no ndhe cherent irbiu ◊ no li dias irbiu, ca tenet presse: làssalu fàghere! ◊ cussu telarzu paret chi sigat ancora sena isviu ◊ comente tia filare donzi die ponzendhe ilviu?! ◊ tantu za so deretu a triballare, cun totu custos irbios chi so tenindhe!… 2. sos afannos sena isvios mi segant su sonnu ◊ su mundhu at puru disilvios e benes chi no connoschides: ndhe dezis beneíghere sos ilvios! 3. mi das tantu a su mese e in prus duas zoronadas de ilbiu (Z.Porcu) Etymon srd. Translations French entrave, gêne English hindrance, inconvenience, loss of time Spanish estorbo Italian intràlcio, disturbo, pèrdita di tèmpo German Hindernis, Störung, Zeitverlust.

illagnadúra , nf Definition su illagnare, illangiare Synonyms e antonyms illanzigamentu, irromasidura, scaliximentu | ctr. ingrassada Etymon srd. Translations French amaigrissement English loss of weight Spanish delgazamiento Italian dimagriménto German Abmagerung.

illanzigaméntu , nm Definition su illanzigare Synonyms e antonyms irromasidura, scaliximentu | ctr. ingrassada Etymon srd. Translations French amaigrissement English loss of weight Spanish delgazamiento Italian dimagriménto German Abmagerung.

ilméntigu , nm: imméntigu, imméntrigu, irménticu, irméntigu, isméntigu Definition su irmentigare, su essire de una cosa de sa mente Synonyms e antonyms imméntiga, iscaessidura, obblevione, olvidu, scarescimentu / cdh. sménticu, smínticu | ctr. ammentu, arragodu Sentences su papàile dat s'imméntrigu, nostru trobeale ◊ est atesu che s'isméntigu ◊ s'allega intrat in su niedhore de s'irménticu Etymon srd. Translations French oubli, amnésie English forgetfullness, loss of memory Spanish olvido, descuido Italian dimenticanza, amnesìa German Vergessen, Amnesie.

ilvariàdu , pps, agt: irbariadu, irvaliatu, irvariadu, irvariatu, isvariadu, isvariatu Definition de irbariare; chi at pérdiu su tinu, chi no est giustu de conca, chi est macu deunudotu; conca maca, chi faet o est faendho cosas a machine; chi ndhe andhat macu po calecuna cosa Synonyms e antonyms ammachiau, afoglietadu, desessidu, dischissiau, disvariadu, fariadu, ilgiradu, issentidu, macu | ctr. atinadu 2. irbariadu macu, a ue cheres andhare?! ◊ pariant fiotu de isvariados fuidos dae manicómiu ◊ cussos fiados sunt che irvariados rasighendhe sa terra a sa sicura! ◊ cudhos irvaliatos credent fintzas sas fàulas 3. est ilvariadu fatu pro sa bòcia ◊ s'imbreacu zuchet sas ancas a tratzu, sa tremuledha, sos chervedhos irvaliatos Scientific Terminology ntl Translations French fou, passionné English gone mad, crazy, keen, out of one's mind Spanish loco, alocado, apasionado Italian impazzito, pazzo, fòlle, scalmanato, appassionato German verrückt, wahnsinnig, begeistert.

impurdedhíu , pps, agt Definition de impurdedhiri; chi est in calore, in more Synonyms e antonyms assu 1, insuau, intzinnidu, suadu, suguzadu / focosu Translations French qui est en rut English full of sexual excitement Spanish en celo Italian foióso German geil.

incaussài , vrb Definition nau de cosa chi s'ingurtit, àere dificurtade a passare in su gúturu; asciutare sa buca (nau de cosa chi si papat po s'efetu chi faet a sa buca, ca essit arrasposa) Synonyms e antonyms aèschere, arrèschere, incaussire Sentences a Sarbadori, comenti at biu sa pobidha, dh'incaussat su binu! 2. tengu sa buca totu incaussada de cussu cachi chi apu papau Translations French de travers English which goes the wrong way (said of food) Spanish atragantar Italian andare di travèrso (détto di cibo) German in die falsche Kehle kommen.

indónu , avb Definition giare, bèndhere a s'i. = in donu, chentza pagare, o fintzas a su baratu Sentences sa linna la daent a s'indonu ◊ bendhiant sos cadhos a s'indonu candho a frionzos padronedhos de inoghe, candho a male recuidos padronos mannos de fora Translations French gratuitement English free of charge Spanish gratuitamente Italian gratuitaménte German kostenlos.

infendiài , vrb: infindhiare, infindhigare, isfindhigare, sfendiai Definition nau de sa fémina, naschire su fedu nou Synonyms e antonyms iglierare, insinnigare, iscendiai, palturire, springiai | ctr. imprignare Sentences chi impríngias ge as a infendiai! Etymon ltn. *exfendicare Translations French accoucher English to be delivered of Spanish parir, alumbrar Italian partorire German gebären.

ingrasciàre , vrb prnl: ingrassiare, ingratziai, ingratziare Definition pedire gràtzias, su si betare a pedire calecunu praxere, su si abbasciare a cricare s'agiudu angenu agiummai coment'e pedindho gràtzias Synonyms e antonyms avocai, ingramesciare, invocai Sentences tia Frantzisca si est ingrasciada a Nostra Segnora ◊ ingratziadí a santa Marina ca bis chi sa cosa càmbiat! Etymon srd. Translations French gagner les bonnes grâces English to get on the right side of Spanish ganarse, cautivarse Italian ingraziarsi German sich beliebt machen.

insàmus , prep, cng, avb: antamas, intàmada, intamas, intambus, intamen, intames, intamis, intamu, intemes, intomas, intramus Definition coment’e prep. e cng. giaet s'idea de unu càmbiu, de fàere, o pònnere o nàrrere una cosa a su postu de un'àtera; podet giare fintzes s'idea de àteru, cosa in prus Synonyms e antonyms annotamala, imbecis, tamen* / assora, inciandus / annotamala Sentences intamas de sa manu iat artziau su pei ◊ dispraxit a sa genti manna puru, intamis de a is pipius isceti ◊ no si fidaiat mancu de sos ojos suos intrames de sos ojos anzenos ◊ immoi is crabas no dhas faint caminai mancu a dedí insamus de a denoti 2. intamen de ndi dhi bèniri gosu dhi fiat abarrau unu sentidu de isbuidori ◊ si abbaidaiant a ógiu tortu, intames de si faedhare ◊ mancu abba dhi at dadu, intomas de dhi dare dinari!◊ intemes de las iscríere, sas cantones, si las at registradas 3. de custu intamas sos ambassadores no ndhe faedhant (G.Sanna)◊ intamis, una fémina si est acostada a su tziu po dhu preguntai Translations French au lieu de, au contraire English instead of, on the contrary Spanish en vez de, en lugar de Italian invéce di, anziché German statt.

insaurràre , vrb: issaurrare Definition isciúndhere de saurra (orrosu), pònnere saurra, isciúndhere cun sa saurra Synonyms e antonyms allentorire, issaghinare Sentences custu manzanu chito mi so totu issaurradu colendhe in mesu s'erba Translations French mouiller de rosée English growing of dew Spanish rociar Italian formarsi della guazza, bagnare di guazza German Taubildung.

irbrofodhàre , vrb Definition fàere o essire a fodhe, illargare, pigare un'àtera forma prus larga Synonyms e antonyms ilfodhonare, infodhonare, istiriolare, sciabudhai, sciadhonai, sciodhai Etymon srd. Translations French déformer English to put out of shape Spanish deformar Italian sformare German aus der Form bringen.

irbrossàre , vrb Definition segare sa brossa, is pillonatzos de una mata, pruschetotu de su truncu Synonyms e antonyms brossare, immodhitare, irfroghedhare, ischesciai, ispudhonare | ctr. imbrossai Etymon srd. Translations French ébourgeonner English to strip of leaves Spanish deschuponar Italian scacchiare German ausgeizen.

irfodhiàre , vrb: isfodhare, isfodhiare Definition coment'e pèrdere su súlidu, s'ària; èssere a fodhidas, torrare àlidu a pelea e a moida, coment'e chi is prumones siant unu fodhe; fintzes pèrdere o abbrandhare s'arrennegu Synonyms e antonyms abbatimare, afandhare, assagadare, assupai, isalidare, sufratare Sentences sos pitzinnos curriant fatu de sa moto fintzas a s'irfodhiare ◊ si fit irfodhiatu coment'e unu fodhe nandhe: Galu bi ndh'at? Etymon srd. Translations French s'époumoner, essouffler English to breathe (out), to be out of breath Spanish resollar, resoplar, jadear Italian sfiatare, respirare affannosaménte German ausströmen, Atemnot bereiten.

irfozadúra , nf: sfolladura Definition su irfozare, su che betare o segare o pèrdere sa fògia de is cambos Synonyms e antonyms sfollamentu Sentences bàtimi brasile ma fàghelu a irfozadura, no ndhe seghes su rampu! Etymon srd. Translations French effeuillage English stripping of leaves Spanish deshoje Italian sfogliatura German Entblätterung.

irfundhàdu , pps, agt: irfundhau Definition de irfundhare; chi no portat fundhu o che dh'ant segau Synonyms e antonyms ifundhadu, sciundau Translations French défoncé English bottomless, broken the bottom of Spanish desfondado Italian sfondato German bodenlos.

irfurràre , vrb: isfurrare, sforrai Definition bogare de su forru; fintzes imbentare a cudha manera, bogare a pígiu Synonyms e antonyms sciorrai | ctr. iforrare Sentences sa mama irfurravat su pane e lillu davat, modhe e cajente 2. sa pintura moderna, o Cimabue, oe t'isfurrat tzertos istrominzos oscuros che istranos indovinzos, legos che imbreagos rue rue! 3. su gorropu impercat e irfurrat chin tràpulas, ispéntumas e nurras (L.Loi) Etymon srd. Translations French retirer du four English to take out of the oven, to churn out Spanish deshornar Italian sfornare German aus dem Backofen herausnehmen.

irgomàre , vrb: iscomare, scomai Definition ischimare, segare is cambigiolos de is naes, is puntas de is matas Synonyms e antonyms iscarvare, ischimare, ischimizonare, isfrongiare Sentences faghent iscomare s'ílighe mannu pro fàghere unu letu de sida Etymon srd. Translations French effeuiller English to strip of leaves Spanish escamondar Italian sfrondare German entlauben.