Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

desogài , vrb: disaogae, disaogai, disaogare, disaugare, disogai Definition gosare disaogu, istare a divertimentu Synonyms e antonyms disocai, diveltire, ispassiare, isvrasiare, sdisogai, spreviai, sulassai Sentences aggràssias chi in custa bella die est pótia andhare a si disaogare! ◊ pro la disaugare li at contau sa balentia chi li fit capitada ◊ si est cagliada, como, no cantat piús, no si podet piús disaogare ◊ is piciochedhos si furint disaogaos meda Etymon spn. desahogar Translations French s'amuser English to enjoy oneself, to take one's mind off Spanish divertirse, entretenerse Italian divertirsi, svagarsi German sich unterhalten.

discaràre , vrb rfl Definition bogare sa cara, lassare bíere sa cara, fàere a bíere Synonyms e antonyms ifatzolare, iscarare Etymon spn. descararse Translations French se démasquer English to take off one's mask, to give oneself away Spanish desenmascarar Italian smascherarsi German sich demaskieren, die Maske abnehmen.

disgagiài, disgagiàre , vrb: disgazare Definition illorigàresi, fàere impresse, arrennèscere a fàere sa cosa; mandhàreche a unu, bogarechedhu; iscabbúllere a unu de calecunu óbbrigu Synonyms e antonyms illertire, iscabbúllere, sbodhicai / dipaciare / francare, isumire Sentences si no ti disgazas no dha finis mai custa cosa Etymon spn. desgajar Translations French se tirer d'affaire, se rendre libre English to free oneself, to extricate oneself, to let off Spanish salir, liberarse Italian districarsi, disimpegnarsi, dispensare German sich befreien, davonkommen, befreien (+ Akk).

ibbrodhiài , vrb rfl: isbrodhiai Definition fàere calecuna cosa chentza dificurtade, bínchere is dificurtades a sa lestra Synonyms e antonyms sbodhicai, spodhai Etymon itl. Translations French se débrouiller English to extricate oneself Spanish desenredar Italian districarsi, sbrogliarsi German sich entwirren, sich herausziehen.

ilvàriu , nm: irbàriu, irvàliu, irvàriu, isvàriu Definition su essire de sa normalidade, su no èssere normale, fàere machines, su no ammentare, su cambiare a machine, àere istrobbu Synonyms e antonyms ammàchiu, avarioni, badalocu, disvàriu, ibbarione, iscàsciu, istentériu, isvarionzu, vadiore / irballu, irbortu, isdrobbu | ctr. sabiesa Idioms csn: àere i., pònnere in i. = irbariare, ammachiaisí, fai ammachiai; i. de amore = pèrdiri sa conca, ammachiaisí po ccn. o calicuna; si no apo i. = si no arregordu mali, si no tengu istrobbu; fàchere caminu irvàriu = fai moris fadhitus (e fintzas su matessi caminu a su contràriu) Sentences ognunu in tantu isvàriu chircat e no agatat un'iscampu ◊ s'ispesa tropu manna lis at fatu a irbàriu ◊ cuss'irvàliu mannu chi est s'amore ◊ ello cust'irvàliu candho ti est bénniu a conca? 2. no naro, no conto isvàriu: est beridade connota! ◊ a donzi passu fatat un'isvàriu e s'iscollet in cantos passos ponet! 3. si no apo ilvàriu, cras depo partire Etymon itl. disvario Translations French bêtise, radotage English frenzy, crazyness, being beside oneself Spanish desvarío Italian delìrio, insensatézza, l'essere fuòri di sé, sviaménto German Fieberwahn, Unbesonnenheit, Verirrung.

imbrentài, imbrentàre , vrb Definition fàere una papada manna, a tzatzadura, de cosa meda; pònnere a bentre a terra Synonyms e antonyms abbentrare abbentruscare, abberchedhare, abbidhiai, abbrentosicare, abbudagare, abbudhescare, abbuzare, afraschedhare, atatamacare, intrudhiri Etymon srd. Translations French s'empiffrer English to guzzle oneself Spanish atracarse Italian abbuffarsi German Schwindel.

imbusciàe, imbusciài , vrb: (im-bu-scia-i) imbusciare 1 imbusciari, imbuscinai, imbuscinare, imbuscinari, imbussai, immussare Definition ammontare coment’e a imbodhigadura, betare ammontu, pònnere bestimentu, imbàtere in mesu de calecuna cosa (o fintzes de chistione) chi che carràgiat totu; nau de muros, ischedrare, pònnere unu pígiu de impastu po dhu finire / imbusciare su letu = pònnere su tretu pendhindhe de sa cuguzura in sos duos costazos suta de sa tramata Synonyms e antonyms acarragiai, acuguzare, ammantai, bestire, carragiai, imbudhiai, imburrussai / arrabbussai, intunigare, irrustigare | ctr. irbusciai Sentences at imbusciau su pipiu in s'isciallu ◊ candu si fait su pani, tocat a dhu imbussai po no s'infridai e axedai ◊ sunt colados a cadhu totu bene imbusciados ◊ imbussadí sa cara e dormi! ◊ seu intrada po t'imbussai in su letu ◊ ant agatau su pipiu in su lacu, postu in sa palla e imbuscinau in su sacu ◊ sa terra oi est imbussada de veturas bècias, de gommas e motoris! 2. assumancus in s'ierru candu est frius si podeus imbussai 3. is undas, currendusí apari e pinnichendusí a cuadhus mannus, ci dhu imbussànt in mesu coment'e unu fustigu ◊ ci at imbussau sa conca in s'àcua e isparéssiu est 4. nci dh'ant imbuscinau in sa política e in is partidus, a issu puru (B.Lobina) ◊ portàt totu sa carena imbuscinada in mesu a su ludu e a sa lurtzina Etymon spn. embozar Translations French s'envelopper English to wrap oneself Spanish envolverse Italian avvòlgersi, coprirsi German sich einhüllen.

immachinàre , vrb Definition rfl., coment’e fàere a macu, essire in machines, nau in su sensu de si fàere ideas, ibertu o àteru tropu atesu de sa realtade o de su possíbbile Sentences no t'immàchines ca tantu no est gai! Translations French s'illusionner English to deceive oneself Spanish ilusionarse Italian illúdersi German sich etwas vormachen.

impegnài, impegnàre , vrb: impignare, impinnare 1, impinzare Definition giare in prendha ccn. cosa, giare unu píngiu; pònnere a fàere in o a calecuna cosa, ma nau mescamente in su sensu de impromítere, pònnere cabu a fàere una cosa, fintzes decídere Synonyms e antonyms impiciai, imprendai, impromíntere, promíntere Idioms csn: i. sa fidi, su fuedhu = dare sa fide, sa peràula; i. sa peràula = assigurare su chi si narat a zisa de zuramentu, de promissa, de mineta; i. una promissa = fàghere votu (a unu santu); impinnare chi… = promíntere de…; fàghere una cosa a s'impinnada = cun s'idea frimma de la fàghere, faghindhe de totu pro resessire; sa die impinnada = sa dí decídia o impromítia po fai calicuna cosa 2. in créjia at postu sa barba sua a sa Santa comente aiat impinnadu ◊ cudhos chi navant de mi che torrare t'impinnavant su chelu ◊ a su sordau li ant impinnau chi lu mandhant a domo ◊ sos candhidaos pedindhe botos a chie impinnabant postos, a chie pasturas baratas ◊ su babbu l'at impinnada a Lillicu, a Maria ◊ mi so impinnau a sos santos pro mi fàchere sa gràssia 3. as a bídere chi lu faghes fintzas a malaggana: peràula chi t'impigno deo! ◊ aiat impegnadu de andhare a un'àteru logu Translations French engager, s'engager English to pawn, to commit oneself Spanish empeñar Italian impegnare German verpfänden, sich verpflichten.

incarài, incaràre , vrb rfl: incorare 1 Definition coment'e bogare sa cara, essire in calecunu logu (es. genna, fentana, muru), andhare a bíere / èssiri a incaracua = a su cua cua, faghíndhesi bídere, incarèndhesi, e torrèndhesi a cuare, apartare Synonyms e antonyms acarare, acerare, acontrare, acrarare, afaciai, imbraconare, inciarare, infaciai, ingiarare, iscampiare | ctr. cuai Sentences caminu caminu totus s'incarant in su portale cun su pratu prenu de trigu po is isposos e augurare vida bella e errichesa ◊ candu passat tzerriendu, totus s'incarant a castiai ◊ unu pilloni si est incarau in su niu ◊ sa spaciada de mammai no mi lassàt incarai mancu in s'oru de s'enna ◊ sa luna si est incarada in su celu ◊ incaraisidhoi a biri ita est cussu chi s'intendit!◊ apo pichiadu e si est incorada a sa ventana 2. donadhi unu cimingionedhu de pani ammodhiau pagu pagu incarau in su tzúcuru! 4. Etymon srd. Translations French se montrer English to show oneself Spanish asomarse Italian affacciarsi German sich zeigen.

ingramesciàre, ingramessàre , vrb: ingrammessare Definition acunnortare a pedire unu praxere a Deus, su si abbasciare a cricare s'agiudu angenu, istare a su chi faent is àteros Synonyms e antonyms incarèssere, incrubai, ingramessire, ingrasciare Sentences in d-unu velu de sonnu isvanessidu torrada ses e mi as ingramessadu (G.Branca)◊ m'ingramesso a su destinu (T.Giudice Marras)◊ bi fit cudhu chi no si fidaiat de unu ebbia e tandho s'ingrammessaiat chilchendhe s'acordu cun paritzos ◊ ti apo abbonadu su dépidu ca ti ses ingramesciadu ◊ medas in campu acudiant a sa cresiedha irbandhonada e s'ingramessaiant Etymon srd. Translations French s'humilier English to address s. o., to humble oneself Spanish humillarse y pedir un favor Italian rivòlgersi a qlc., umiliarsi German angehen, sich erniedrigen.

intrudhíri , vrb Definition betare totu a corpus, papare meda, tzatzare a tropu Synonyms e antonyms abbentrare, abbiscarzare, abbudagare, abbuselcare, abbuzare, atatamacare, imbrentai, intullai Sentences e papant e bufant e, ispingi ispingi, s'intrudhint totu: pani, casu e binu! (V.Ulàrgiu) Etymon itl. intrugliarsi Translations French s'empiffrer English to gobble, to stuff oneself Spanish engullir, hartar Italian ingozzare, rimpinzarsi German gierig essen.

irgargàre, irgarghiàre , vrb rfl Definition istare a irgargos, a boghes Synonyms e antonyms igrogoenai, isarguenare, sguturai Etymon srd. Translations French s'égosiller English to shout oneself hoarse Spanish desgañitarse Italian sgolarsi German sich die Lunge ausschreien.

irgàrgu , nm Definition su irgargare; tzérriu mannu, boghe arta; su cantare de is pigiones, una manera de cantare Synonyms e antonyms boche, grida, ingargu, istrígulu / gorgheu Sentences fit a irgargos de cuntentesa ◊ sas crapas ghirandhe a cubile cumintzabant a miliare e sos crapitos cumintzabant a irgargos sichios, pro sa gana ◊ s'intendhiant sos irgargos de sos festaresos 2. cussu est un'irgargu de pica Translations French action de s'égosiller, roulade, ramage English shouting oneself hoarse, trill Spanish chillido, gorjeo Italian sgolaménto, gorghéggio German Geschrei, Triller.

isarguenàre , vrb: isgrogoenai, isogroenare, isorgoenare, sgraguenai Definition agiummai coment'e pèrdere s'ogroena tzerriandho: tzerriare meda e a forte, tropu; fintzes púnghere a is cannas de su gúturu Synonyms e antonyms iggannai, igrogoenai, irborgoenare, irgargare, sguturai / sprumonai Sentences si est postu a cantare a s'isogroenare! ◊ deo isarguenèndhemi a boghes e isse chentza m'intèndhere! 2. pigant s'arresorza e dh'isorgoenant: a ite puntu arribbat s'ómine!… Etymon srd. Translations French s'égosiller English to shout oneself hoarse Spanish desgañitarse Italian sgolarsi German sich die Lunge ausschreien.

isbramíre , vrb rfl Definition fàere passare sa gana, papare meda, a s'airada, coment'e abbramios / avb. (nau de sa manera de papai) a s'isbramida = a isbrenúsciu, a meda Synonyms e antonyms abbudegare, ilbramare, mascare, satzai 2. pro bustare a s'isbramida no acadhat labiolu ◊ pro un'ispantzada a s'isbramida li tocat de cascare tota vida! Etymon srd. Translations French se rassasier English to shiff oneself Spanish hartarse, atracarse Italian satollarsi German sich sättigen.

iscabbúllere, iscabbúlli, iscabbúlliri , vrb: scabbulli Definition pigare de manos (de un'àteru) a fortza, illimpiare, arrennèscere a si ndh'essire o a si ndhe libberare de una chistione, de una dificurtade, de ccn., arrennèscere a fàere calecuna cosa de profetu / pps. iscabbúlliu (e iscabbulliu puru), iscabbultu, iscabburtu; i. ccn. cosa de una chistioni = bogar'e ragas, lòmpere a carchi resurtadu Synonyms e antonyms afranchire, allibberai, disgagiai, ifrancare, illertire, irfroculare, iscabulire, iscabutzire, iscampulire, iscatavidai, iscrúfere, scadamessi, schighitzí / ischire Sentences dh'at iscabbúlliu a costu de sa vida ◊ una surra de genti fiat impitada a iscabbulli unu paghedhu de terra po bivi ◊ tue non cres cantu fut aunnau s'erriu, epuru mi ne seo iscabbulliu Etymon ctl., spn. Translations French dégager English to free oneself Spanish escabullirse Italian svincolare, svincolarsi, districarsi, divincolarsi German losmachen, sich befreien, sich entwirren.

ispassàre , vrb: ispassiai, ispassiare, spassiai Definition cricare e pigare is ispàssios, divertimentu / ispassiàresi che sóriche in mesu de casu = própiu a cusséssia, meda Synonyms e antonyms desogai, diveltire, isvrasiare, sulassai Sentences cun tegus giogo e m'ispasso ◊ sa mariposa ispàstigat su bolu nendhe: "Si devet ispassare chie est sanu!"◊ commo torramus a pitzinnos e nos ispassiamus ◊ cussos su dinare si l'ispàssiant ◊ mi chèrgio unu pacu ispassiare ◊ sos pitzinnos s'ispàssiant cun sa fatzienna de sa binnenna Surnames and Proverbs prb: tempus malu, ispassadilu! Etymon itl. spassare Translations French s'amuser English to amuse oneself Spanish divertir, entretener Italian sollazzarsi German sich unterhalten.

ispixàre 1 , vrb rfl: ispricare 1, isprigai, isprigare, sprigai Definition castiare, bíere me in s'isprigu Sentences fatuvatu bandat a s'isprigai ◊ sa luna s'ispricat in s'abba 2. los cherzo ispixare in arcos de chelu pro pintare randhas de nue (G.M.Lai) Etymon srd. Translations French se regarder (dans une glace) English to look oneself (in a mirror) Spanish mirarse en el espejo Italian specchiarsi German sich spiegeln.

mediài 1 , vrb Definition essire coment'e médios, pigaos a machiore, fora de sèi, pèrdere is sentidos Synonyms e antonyms irmedhighinare, ismemoriai Etymon srd. Translations French être hors de soi English to be beside oneself Spanish estar fuera de sí Italian èssere fuòri di sé German außer sich sein.