conchistài, conchistàre , vrb Definition
impreare sa cosa o su tempus a manera de ndhe bogare unu arresurtau bonu / conchistare su tempus, sa cosa = impreare su tempus, sa cosa, cun cabu, cun lúcuru, chentza ndhe pèrdere in debbadas
Synonyms e antonyms
acanciare,
lucurare 1
| ctr.
perdimentare,
sperditziai
Sentences
est prus su tempus chi perdet in inghírios chi no su chi conchistat triballendhe ◊ a fàghere gai est a la frundhire, sa cosa, no a la conchistare! ◊ bi est chie su tempus lu perdet e chie lu cunchistat: su primu si ndhe agatat male, su de duos bene
Etymon
spn.
conquistar
Translations
French
fructifier
English
to put to good use
Spanish
prosperar
Italian
méttere a frutto
German
nützen.
cumproàre, cumprobài, cumprobàre , vrb: cumprovai Definition
iscumbatare, provare a bíere si una cosa est o coment'est, si est abberu, si arresurtat
Synonyms e antonyms
controbbare,
iscumproare,
proare
Sentences
lu cherzo cumproare a bídere si est abberu su chi narat! ◊ a sa banca bi sunt lómpidos sos cummissàrios pro cumproare sos contos ◊ già chi cumproadu ti apo, est finidu s'istimare! (G.L.Salis)◊ Gesugristu torrendi a biu at cumprobau sa Divinidadi sua
Etymon
spn., ctl.
comprobar, comprovar
Translations
French
mettre à l'épreuve
English
to put s.o. to the test
Spanish
poner a prueba,
demostrar
Italian
méttere alla pròva,
dimostrare
German
auf die Probe stellen.
dormíre, dormíri , vrb: drommire,
drommiri,
drumire Definition
pigare sonnu; batire sonnu, fàere pigare sonnu; istare chentza fàere, chentza àere contivígiu e ne pentzamentu, giare pagu atentzione; fintzes giare s'addromitiolu, fàere dormire / ger. drommindhe, drommendhe, dromminno; a./c.: si no est prnl. pigat s'aus. ai/àere po fàere is tempos cumpostos
Synonyms e antonyms
indormiscai,
ingalare,
insonnigai
| ctr.
bigiare 1,
ischidare,
issonnigare
Idioms
csn:
drommí a orixedhas = a iscutas; drommiri a sonnu de pilloni, a s'abbizu = a sa lerta pro si abbizare calesisiat ischimuzu o móida, cun su pentzamentu de si acatai de ccn. cosa; drommire che sacu = a sonnu surtu, sonnu grai
Sentences
serra is ogus e dromidia! ◊ seu drommendi pagu, totu a orixedhas ◊ unu si drommit addaghi tenet sonnu ◊ làssalu ca est drommidu! ◊ pesadindhe, za as drommidu meda! ◊ drommidu as, istanote? ◊ si est imboligau in sos ammuntos e torrau a dormire ◊ su pipiu si nch'est dormiu ◊ no b'aiat drommidu, mamma tua, si no ndhe li aias collidu sa robba!
2.
sa mama che at drommidu su pitzinnu ◊ sa dida dormit su pipiu santziendu su bartzolu ◊ anninnia anninnia, drommire ti cheria, coro meu!
3.
ite nachi as a mezorare si drommis! ◊ Sardigna chi drommis in manus allenas, est lómpia s’ora e no ti ndi ses pesada! (G.Zedda)
4.
dh'ant operau sentza de dhu dormiri
Surnames and Proverbs
prb:
chie drommit meda póberu resessit ◊ chie dormit a pitzinnu pianghet a betzu
Etymon
ltn.
dormire
Translations
French
endormir
English
to put to sleep
Spanish
adormecer
Italian
addormentare,
dormire
German
einschläfern,
schlafen.
imbarrigàre , vrb: imbarrugare Definition
pònnere e incracare o pesare apitzu de ccn. cosa (o de ccn.), èssere coment’e a càrrigu, a pesu / i. unu burdu a ccn. = nàrriri a bodheta chi est fillu cosa sua
Synonyms e antonyms
abbarrigare,
asubai,
imbarare,
incarrutzai
Sentences
si ch'est imbarrigadu subra azummai l'aiat ischitzadu! ◊ imbarrigados s'unu a s'àteru, ca pagu reziant, che esseint a fora ◊ no ti che imbàrrighes cue ca bi at cosa chi si pistat! ◊ no ti che imbàrrughes apitzu!
Etymon
srd.
Translations
French
s'appuyer
English
to put on
Spanish
ponerse o apoyarse encima
Italian
méttersi o appoggiarsi sópra
German
sich hinauf stellen.
impaperotài , vrb: impapirotare Definition
fàere a imbodhigu, pònnere cosa imbodhigada, fata a imbodhigu
Synonyms e antonyms
imbodhiai
Translations
French
entortiller
English
to put in a paper bag
Spanish
enrollar
Italian
incartocciare
German
in eine Tüte geben.
incannugài, incannugàre, incannugràre, incannujàre , vrb: incronucare Definition
pònnere in sa cannuga; arrennèscere a fàere una cosa; rfl. fuire, pentzandhosi cosa de tímere
Synonyms e antonyms
incarrebai,
intzodhai
2.
fiat de diora sentza de fai tzípulas e timiat de no nd'incannugai una
3.
candu apu biu ca mi castiàt cun idea mala, dèu, mischinu, mi dh'apu incannugada!…◊ candu at inténdiru aici si dh'at incannugara ca no dhi boremu fai su prexei
Etymon
srd.
Translations
French
garnir la quenouille
English
to put in the distaff
Spanish
enrocar
Italian
inconocchiare
German
auf den Spinnrocken wickeln.
incapotài, incapotàre , vrb: ingapotare Definition
pònnere o bestire su capoto
Synonyms e antonyms
acabbanai,
acaparronare,
acavanai,
acugudhare,
ammantai,
incaparonare
Translations
French
envelopper dans un manteau
English
to put an overcoat on
Spanish
poner el abrigo
Italian
incappottare
German
einen Mantel anziehen.
inchizolàre , vrb: incozolare,
incuzolare Definition
cuare, pònnere, abarrare o istare in d-unu cugigone (chizolu), a una parte
Synonyms e antonyms
acantonai,
achizolare,
achizonare,
acorrunconare,
acuzonare,
arreconai
Sentences
intro tou s'est incuzolada cudha ojada
Etymon
srd.
Translations
French
cacher,
rencogner
English
to put in a corner
Spanish
arrinconar
Italian
rincantucciare
German
in eine Ecke drängen.
incriedhài , vrb Definition
intrare apare una cosa cun àtera; friscare a criedhu, isserrare / i. is didus, is dentis de duas arrodas
Synonyms e antonyms
apigiai,
crosai,
imbasare,
incasciae
/
creari,
incraedhae
| ctr.
scriedhai
2.
gei ti ses bèni incriedhau!…◊ funt apenas is dexi de noti e seis giai incriedhaus!
Etymon
srd.
Translations
French
encastrer,
engrener
English
to put into gear
Spanish
encajar,
endentar
Italian
incastrare,
ingranare
German
einschieben,
ineinandergreifen.
incuadhigài, incuadhigàre , vrb Definition
pònnere subrabare, una cosa in pitzu de s'àtera, coment'e a cuadhu
Synonyms e antonyms
acabadhare,
acabadhicare,
acuadhigai,
imperrai
Etymon
srd.
Translations
French
surpeposer
English
to put on,
to superimpose
Spanish
solapar,
encaballar
Italian
sovrapporre,
incavalcare
German
übereinanderlegen.
infachilàre , vrb: infacilai,
infacilare Definition
pònnere su fachile, sa faciola; pònnere calecuna cosa a cuare sa cara
Synonyms e antonyms
acapuciai,
acubudhare,
acuguciai,
acugudhai,
fachilare,
incugudhai
Etymon
srd.
Translations
French
avoir des œillères (fig.)
English
to put blinkers
Spanish
poner anteojera
Italian
méttere il paraòcchi
German
Scheuklappen aufsetzen.
ingastài , vrb Definition
fàere gastos, ispesas, tènnere essias (fintzes de foedhos chi si narant)
Synonyms e antonyms
galtare,
ispèndhere
| ctr.
balanzare,
gadangiai
Sentences
nci apu ingastau cincu iscudus mannus po mi comporai gunnedha e giponi ◊ nci apu ingastau totu, no mi est abarrau mancu unu giantésimu ◊ dèu trabballendi e cussu ingastendinci su dinai cun is èguas!…
Surnames and Proverbs
prb:
fuedhu ingastau e pedra tirada non torrant a coa
Etymon
srd.
Translations
French
dépenser
English
to spend,
to put in a good word
Spanish
gastar
Italian
spèndere
German
ausgeben.
irbarcàre , vrb: isbarcai,
isbarcare,
sbarcai Definition
essire o bogare de sa barca a terra, nau prus che àteru po essire, calare o iscarrigare a terra de sa nave, de s'aeroplanu, a s'acabbada de unu viàgiu
Synonyms e antonyms
| ctr.
imbarcai
Sentences
sos astronàutas nostros sunt irbarcaos a terra ◊ ita funt abetendi? immoi ge podiant isbarcai puru!
Translations
French
débarquer
English
to land,
to disembark,
to put down
Spanish
desembarcar
Italian
sbarcare
German
ausschiffen.
irbrofodhàre , vrb Definition
fàere o essire a fodhe, illargare, pigare un'àtera forma prus larga
Synonyms e antonyms
ilfodhonare,
infodhonare,
istiriolare,
sciabudhai,
sciadhonai,
sciodhai
Etymon
srd.
Translations
French
déformer
English
to put out of shape
Spanish
deformar
Italian
sformare
German
aus der Form bringen.
ispoderài, ispoderàre , vrb Definition
bogare de su podere, leare o fàere pèrdere su podere a ccn.
Synonyms e antonyms
| ctr.
apoderai 1
Etymon
srd.
Translations
French
détrôner,
exclure
English
to oust,
to put out
Spanish
desapoderar,
desposeer,
expulsar
Italian
spodestare,
estromettere
German
entmachten,
ausschließen.
míntere , vrb: míntiri Definition
totu is significaos de pònnere, imbarare, imbarrugare, lassare in d-unu logu, in d-unu tretu, apitzu de calecuna cosa, aintru; si narat fintzes in su sensu de fàere bènnere o intrare in corpus o in s'ànimu una fortza o unu sentidu / pps. míntidu, missu
Synonyms e antonyms
mintire,
míssiri,
pònnere
| ctr.
bocare,
leai,
picare
Idioms
csn:
m. avriu = fàghere a timire meda; m. atropógliu = pesare burdellu, buluzu; m. briu, fortza = intrare brios, fortza; m. (laore) in ranu = fàghere ingranire
Sentences
cherzo chi mi mintas in parte de sos méritos tuos ◊ at fatu errore a che míntere tantos santos in d-una chéjia minore ◊ mintèndheche sa lana in su cannitu tesset aratzos ◊ míntemi in parte de sos milliones! ◊ míntere a modhe su linu in s'abba ◊ paret chi proat gustu a míntere su didu in sa ferida ◊ mentidí is carciones! ◊ mintimus manu a su tema de cantare
2.
donzi forma de vita apunta a naschire li mintiat un'ispantu, unu ghiliore chi li fortzicaiat sos sentitos (A.Pau)◊ li at ammustradu su letu mintèndhelu in s'aposentu ◊ vinu bi cheret a bos míntere fortza! ◊ li aiat missu intro de su coro unu calore novu chi l'aiat prenata de isetos
3.
Deus meu, mintidemilu in ranu custu laore!
Etymon
ltn.
mittere
Translations
French
mettre
English
to put
Spanish
poner,
meter
Italian
méttere
German
stellen (in piedi,
verticale),
legen ( orizzontale),
stecken (infilare),
míssu , pps, agt, nm Definition
de míntere; chi o chie est mandhau, postu po calecuna miscione, fintzes chie betat is bandhos / missu de orriola = chie istat sempre faedhendhe
Synonyms e antonyms
míntidu,
postu
/
mísciu 1
/
imperjadore
/
bandhidore
Sentences
ant missu àteros fiores, forsis piús bellos, ma chi no mi ammajant
2.
finas isse che istupeit a coa missa in perras!
3.
pascí chi at a èssi berus ca fintzas un'abioi potzat fai de missu povintzas de pensamentus! ◊ acò, deo mandho innanti de a tie su missu meu
4.
est a ispobòrgius che unu missu
Surnames and Proverbs
prb:
chini mandat malu missu est mellus chi andit issu
Translations
French
mis,
messager,
envoyé
English
put,
messenger,
usher
Spanish
puesto,
mensajero
Italian
mésso
German
gestellt,
gelegt,
gesteckt,
gehängt,
gesetzt (vedi il verbo míntere),
Diener,
Bote.
parài , vrb: aparai*,
parare Definition
pònnere, mescamente pònnere una cosa a manera de ndhe pòdere arrecire un'àtera
Synonyms e antonyms
abarrai,
ammanitzare,
cuncordai,
èssere,
firmai,
iltare,
pesai 1,
pònnere
/
puntai
Idioms
csn:
parare una cosa (sas manos, unu traste, sa cara, e gai) a su fogu, a su bentu, a su sole, a s'abba = pònniri, acostai a manera de pigai o aciapai cosa; parare s'origra a iscurtare, sa manu a li dare o leare cosa; parare su sacu = muntènnere su sacu abbertu de bi poder betare cosa; parare su crobu, sa pràdiche, parai su latzu = pònnere su crobu, sa pedra a manera de tènnere animale; parai sa tella a grai = male, chi no bi isparat candho s'animale si ndhe leat s'esca; parai faci, parare fronte, sas petorras = bogare sa cara, faedhare chentza birgonza, afrontare sas dificurtades cun corazu; parare s'anca a unu = pònniri sa camba de tressu a unu candu est passendi, o chi si movit, po dhu fai arrúiri (fintzas gioghendi a istrumpas); parai barraca = pònnere o fàghere barraca; parare famíllia, parare bestiàmine = pesare famíllia, pònniri o pesai bestiàmini; parare ratza = arratzai, lassai bestiàmini bellu po ndi fai àteru; parare ódiu a ccn. = ficare ódiu, leare in ódiu; parare afetu, puntígliu = ghetai istima, pigai totu a puntígliu; parai sa crésia, s'artari = cuncordai; parai su cuadhu = amanitzare su cadhu (issedhare, e gai); parai mali = istare, agabbare male; paràreche in ccn. logu = èssiri, istai, èssiri acabbau in d-unu logu; paràresi a sa mente (nadu de un'idea, de cosa chi si pessat) = bènnere e istare in sa mente; paràresi mudu, surdu = betàresi a mudu, a surdu, fai finta de èssiri mudu, surdu; parare tzegu, macu, teracu = essiri ciurpu, macu, serbidori; paràresi (nadu de ccn segundu ite li sutzedit)= abbarrare trassidu, trassicu, male
Sentences
no cuncordu prus nudha: nd'apu parau iscramentu! ◊ mi ndi torràst imbriagu e insaras parasta briga! ◊ a calchi versighedhu pagu esatu paras sas palas e t'istas chietu (P.Terrosu)◊ cun fortza para fronte a tantu male! ◊ comente intrat su professore, paro coràgiu e mi fato interrogare ◊ para sas manos chi ti che imbolo custa nughe!
2.
inoghe no si che parat prus de sas brigas! ◊ in domu no fait a dhui parai de sa basca! ◊ cussa est che pilloni in pértia: no parat in nisciunu logu! ◊ no tengu su prontu de mi dhui parai ananti ◊ paro innoghe a iscurtare a tie ◊ cuss'ispesa no parat in chentumiza francos ◊ si bi cheres totu cuss'ira de zente a s'isposonzu, s'ispesa no parat in deghe milliones! ◊ no parat in tres imbudus de mungetedhas tapadas (L.Matta)◊ mi ch'esso a foras e apustis de pag'ora ndhe torro a intro, ma no paro in logu
3.
parade su cadhu! ◊ si est paradu a pasare in domo de unu ◊ mi fio fatendhe in deghe pro li parare sa fua, a s'acheta ◊ sos àrbores parant s'ardore de su sole ◊ no lu parabat peruna crisura, a su pistichinzu chi zuchiat! ◊ e chie lu parat, como, su mere, male arrennegau coment'est?! ◊ deo possedo unu passacudina chi no lu parat mancu porcellana
4.
no dha tenis sa limba po dhis parai barra?! ◊ si est paradu ritzu in mesu pariat un'ànima mala! ◊ si mi sunt parados in dainanti ◊ est tocau a mimi a parai faci e seu andau dèu a domandai fémina po tui! ◊ si est parau in faci a issu ◊ in bidha ant paradu iscola noa ◊ s'ingaleno s'oju ti mi paras a sa mente ◊ tue surdu ti paras, boltas sa fàcia aterue (P.Mossa)
5.
nche las aiant bocadas dae Frantza e che fint paradas in Núgoro ◊ ch'est essidu, no at nadu nudha e no isco mancu inue che parat! ◊ ube che parabas chi no ti bidiamus prus? ◊ una die che paramus in mare pro lu connòschere acurtzu
6.
milli allegrias, dícias chi no fentomo, paraiant a muda sa domita (A.Spano)◊ custas cosas serbint po parai un'aposentu a s'antiga
7.
ti ant fritu paradu, chena dolu ◊ su cani est parendi sa perdixi
8.
de vacas ndh'amus a parare àteras ◊ s'at paradu unu fiotu de berbeghes ◊ avio parau unu porcu in domo
Surnames and Proverbs
prb:
para fama e crocadí!
Translations
French
exposer,
présenter
English
to put out
Spanish
exponer,
presentar
Italian
pòrgere,
espórre,
presentare
German
reichen,
darbieten,
darreichen.
pòniri, pònnede, pònnere, pònni, pònniri , vrb Definition
lassare apostadamente in calecunu logu una cosa chi si portat in manos o chi faet a pigare, rfl. firmare, arreare in calecunu logu o tretu, in pitzu de àtera cosa; giare cosa a ccn. po un'iscopu; nau de unu trastu, bestimentu, dinare, tempus, impreare, fintzes ispaciare, pèrdere, ispèndhere, arriscare po iscummissa giogandho; naschire e crèschere a solu, nau de is erbas e matas chi faent chentza dhas semenare o prantare apostadamente, ma fintzes própriu semenare, prantare; foedhandho de animales, parare, pesare, contivigiare po chi crescant e getzant frutu; foedhandho de persona in cantu camminat, andhare, essire, lòmpere a ccn. logu (cun s’avb. che e pron. de 3ˆ p. genéricu dha)/ in poesia, inf. ponne; ger. ponendi, ponzendhe, ponindhe; ind. pres. 1ˆ p. sing. pòngiu, ponzo; cong. pres. 1ˆ p. sing.pòngia-ponza, 2ˆ p. sing. pòngias, 3ˆ p. sing. ponzat
Synonyms e antonyms
acollocare,
aparai,
arremai 1,
dare,
firmai,
imbàtere,
lòmpere,
míntere,
pòndhere
/
crèschere,
semenai,
piantare
/
aparagonare
| ctr.
bocare,
leai,
picare
Idioms
csn:
pònnere chi… = fàghere un'ipótesi, supònnere; èssere postu de… = èssere destinu chi…, dipèndhere de sa sorte; pònneresi a… (vrb. inf.) = fàghere…, comintzare a fàghere (su chi narat custu vrb. inf.: pònneresi a caminare, a chircare, a ríere, ponnirisí a fuedhai, a fai, a castiai, e gai); pònnere aficu, cabu, imprastu a carchi cosa = isperai in ccn. cosa, andai avatu de una cosa po dha tènniri o po dha fai a doveri; pònnere in bula (nadu de cosas de manigare) = arrèsciri in su gúturu, èssiri malu a ingúrtiri; pònnere in s'istògomo (nau de cosas de papai) = digidiri cun dificurtadi, intèndiri su papai a pesu me in s'istògumu; pònnere sidi = fai bènniri bisóngiu de bufai, fai sidi; ponner boghes = tzerriai agiutóriu; ponner boghe = ghetai boxi, tzerriai su nòmini a ccn. me is domus, in logu aundi no s'iscít chi dhoi est su meri; pònnere sos canes ifatu a unu = betàreli o aunzàreli sos canes; pònniri in pei una cosa = cuncordare o fàghere una cosa; pònnere in pè a ccn. pro carchi cosa = circai s'agiudu, s'interessamentu de unu po ccn. chistioni; pònniri timoria a unu, pònnere pore = fàgherelu timire; pònnere abbitúdine = pigai (o fai pigai) s'abbitúdini, avesai, avesaisí; pònniri passus, ponnirisí in caminu = fàghere carchi tretu, comintzare a andhare; pònnere dolore = fai bènniri dolori; pònnere oriolu, pidinu = fai stai in pensamentu; pònnere ifatu, pònniri avatu de o a ccn.= andai avatu, pònniri menti, ascurtai a ccn., fintzas cúrriri avatu po iscúdiri o fai mali; pònnere apare cun… = aparagonare, fintzas betare a méschiu totu paris; pònniri una cosa cun un'àtera = cussideràrelas de su matessi valore; pònnere, pònniri a c. = callai a ciorbedhu, currèzeresi, essire zudissiosu, insabiai, cussentire; pònniri a brenti (nau de genti) = fàgheresi a brente manna; pònnere lardu (nau de animali, de genti) = ingrassai meda; pònnere peta (nau de animali) = crèschere meda, impurpire; pònnere unu númene = dare, detzidire unu númene pro ccn.; pònniri cantzoni = iscríere, imbentare una cantone pro ccn. o carchi cosa; pònneresi in mesu, imbia, in pinna = ponnirisí intremesu de duus o de duas cosas, ponnirisí ananti, fai ccn. cosa po fai abarrai in paxi genti certendi o a iscórriu, donai istrobbu e no lassai fai ccn. cosa; pònnere cosa in mesu = (fintzas) pònniri cosa aundi podit fai istrobbu; pònnere cosa a ccn. a fàghere (cómpitu, lessione, àteru) = dare cosa a fàghere; pònneresi mere (in o de carchi cosa) = impobidhaisindi, cunsideraisí meri; pònnere una cosa (es. bestimenta) a campu, a triballare = pigaidha po andai a campu, po trabballai; pònnere unu tantu a ccn. cosa, pònniri a stimu = betare unu prétziu, nàrrere cantu est, cantu pesat; pònniri pei in ccn. logu = intrare; pònneresi una cosa a coro = pigaisí ispédhiu mannu, dispraxeri meda; pònnere fragu = lassai o apicigai fragu, fai bessí cun fragu àtera cosa puru; pònnere bestimenta = bestirisí; pònnere a notu una cosa = fai a manera de dh'arregordai bèni; pònnere in líbberu = iscriri me in líbburu; pònnere manu a unu, a carchi cosa = ghetai manu, farrancas a ccn. po dhu iscudi, a ccn. cosa po dha fai; pònnere in sarbu = portai a logu o a tretu de èssiri foras de perígulu; pònnere lussu = comporai o bistiri cosas de valori meda; pònnere su tempus = nàrriri ita tempus fait; pònnere raighinas = ghetai o bogai arréxinis, barbas (nau de matas), no si ndi andai prus (nau de genti); pònniri asuta a ccn. = aprofitaresindhe, irfrutuàrelu, leàreli sa liertade; ponnirisí, pònniri una cosa in puntu = ammanitzare, assentare o remonire bene; pònnere in pregiudíssiu = pònnere in arriscos, in perígulu de àere dannu, de àere male; pònnere una chistione in ómines = fàghere a ómines, in d-unu pretu o diferéssia, fagher detzidire a ómines sàbios e capatzos chi no siant de una parte e ne de s'àtera; pònneresi sa cara chi… = nàrriri a faci manna chi…, pònneresi su botu, bogai faci a nàrriri ca…
Sentences
at postu una lítera in su cascionedhu ◊ su puzone si ponet in sas àrbures, in terra ◊ su seisei bolendhe istat a su pone pone ◊ s'abe si ponet in sos fiores chirchendhe mele ◊ Cíciu si ponit arrimau acanta a su lacu de s'acuasanta ◊ si at postu s'aràdiu in màchina, sa televisione in domo ◊ si benis a Sos Màrtires de Fonne as a istare inue ti apo a ponne! (Maloccu)◊ su mànigu si ponet in sos piatos in sa mesa ◊ su motore elétricu andhat si li pones sa currente ◊ at postu fogu a sa malesa ◊ pone cue cussa cosa ca no est tua! ◊ su pirastu cherfu ponet in bula ◊ cun coro impiberidu curret e faghet pònnere su maridu
2.
bi apo postu una paja de iscarpas chirchendhe su dépidu a isse! ◊ pro sa festa cantu ponides? ◊ bois ponís su binu, nois su pane e su casu ◊ pro fàghere sa domo bi at postu ispesa manna ◊ cantu bi ponimus pro che assuprire a inie? ◊ cantu bi pones chi est comente naro deo? ◊ Fulanu, faghindhe cussu triballu, bi at postu sa vida ◊ seghendhe pedra bi at postu unu pódhighe: bi che lu ant tentu in mesu duas pedras mannas
3.
in cussu logu bi ponet frenugu, in cudhu murta ◊ cuss'erba ponet in su solianu ◊ in su petzu chi ponzo trigu, ista seguru chi trigu bi ponet! ◊ in s'ortu ponimus basolu, moriscu, patata, birduras ◊ ponimus un'iscra a fae
4.
si at postu pudhas e cunillos in su possessu
5.
a nce pònnere in marina e in màrgine a pè ince boliat coràgiu ◊ imbucheit a cadhu e che la ponzeit in su tanchitu ◊ pro tirare in leva che l'at posta in Castedhu ◊ a che la pònnere in s'América bi cheret unu sensale!
6.
a pònnere a tie cun a mie est a pònnere s'atarzu cun su ferru ◊ cussas sorres sunt diferentes meda: est a pònnere sa die cun su note! ◊ a pònnere a mie cun tegus est a pònnere a Roma cun Romana!
7.
at postu boghes e bi at curtu zente, sinono l'aiant àpidu mortu ◊ "Eremitanu" si dh'iat postu Bobbore ◊ issu cras in custa domu si nci ponit meri (A.Garau)◊ ite tempus at postu sa televisione? ◊ innòi no nci ponit prus pei, cussu! ◊ bois ponni cussa bingixedha cun custa domu?! ◊ s'Istadu italianu est un'Istadu postu in pei prus de unu séculu fait (I.Ortu)◊ su babbu dh'at postu a castiai sa bíngia ◊ cussa criadura fit posta de mòrrere: ant fatu, ant fatu, e totu est istadu nudha! ◊ su pitzinnu no istudiaiat sas poesias chi li poniat su mastru ◊ si pones fatu a sos machines suos za ndhe bogas su cabbale!…◊ pone chi no siat gai comente pessas tue… ti agatas furcadu! ◊ no ti ponzas in pinna ca no bido nudha! ◊ cudhos duos si poniant sa cara chi non deviant pacare ◊ tene fide: as a bídere chi su pisedhu ponet a conca!
Etymon
ltn.
ponere
Translations
French
mettre,
poser,
installer,
allouer,
donner
English
to put (in),
to assign,
to put down
Spanish
poner,
deponer,
asignar
Italian
méttere,
pórre,
depórre,
posare,
installare,
assegnare
German
stellen,
legen,
ablegen,
setzen,
tragen (Kleidungen),
geben (Geld),
einsetzen,
installieren,
anweisen,
erteilen,
zuteilen.
póstu , pps, agt Definition
de pònnere
Idioms
csn:
èssere a (+ númene) postu, posta = èssere cun, o ponindhe su/sa…; èssere postu de… (+ vrb. a s'inf.) = èssere destinadu
Sentences
ite bi as postu in custu mànigu, chi l'at fatu gai saboridu? ◊ mi so postu deo a fàghere sa faina
2.
za ti la bragas postu de fémina, de màchina! ◊ cussa cosa l'apo agatada posta goi ◊ sas ranas in su poju de su trainu si recreant totu a tzarra posta ◊ fit a boghes postas pedindhe azudu ◊ sunt giai is noi oras e ancora no biu sa mesa posta
3.
candho sa cosa est posta de andhare male est in debbadas a perricare ◊ siscuru, fit postu de mòrrere gai e a nudha sunt bàfidas sas curas ◊ candho est postu de andhare gai, pagu balet chi unu bi diat atentu! ◊ cheret nàrrere chi isse fit postu de mòrrere, sinono àteros puru ant fatu su matessi e no ant tentu dannu!
Translations
French
mis
English
put
Spanish
puesto
Italian
mésso,
pósto
German
gestellt,
gesetzt,
gelegt.