afroscàre , vrb rfl: afruscare Definition coment'e bogare pigionatzos, nau fintzes in su sensu de crèschere, fàere a ómine po sa capacidade de fàere fígios Synonyms e antonyms ifroscare / acimbellai Sentences su pisedhu fit afruscadu ca no ischiat comente fàghere a si ch'essire dae sa conchedha Translations French se préoccuper, atteindre l'âge de la puberté English to be worried, to become pubertal Spanish preocuparse, desarrollarse Italian preoccuparsi, divenir pùbere German sich Sorgen machen, geschlechtsreif werden.

afurconàu , pps, agt Definition de afurconare Synonyms e antonyms abboau, anneuladu Translations French niellé English affected by smut Spanish atizonado Italian golpato German von Steinbrand befallen werden.

aggangrenàre , vrb: aggranghenare Definition pigare sa gangrena, mòrrere de infetu, nau de sa carre friada chi si púdrigat, chi no sanat; avelenare; pigare o giare arrennegu meda, tzacu Synonyms e antonyms cangrenai, incangrenae / abbelenare / afutare Sentences piaes aggranghenadas 2. sas pastíglias chi at bufadu li ant aggranghenadu su sàmbene 3. no ti aggraghenes ca tantu est totu in debbadas! Etymon srd Translations French gangrener English to become gangrenous Spanish gangrenarse Italian incancrenire German brandig werden.

aggobbàe, aggobbài, aggobbàre , vrb Definition bogare sa gobba, fàere a gobba, atrotigare Synonyms e antonyms abbajonare, abbrentai, agionedhare, agopedhae, allachedhare, atrotiai, atzumborai, colembrai, corcobare, inconcobare | ctr. intennerare, istirare Sentences su telaju de sa bicicleta s'est aggobbau, de comenti seu arrutu Etymon srd. Translations French se voûter English to bend Spanish encorvarse, agobiarse Italian ingobbire German buckelig werden.

agionedhàre , vrb Definition fai giumburudu che agionedha Synonyms e antonyms abbajonare, aggopedhare, acocovedhae, allachedhare, atrotiai Etymon srd. Translations French courber English to bend Spanish encorvar, combar Italian incurvare, ingobbire German biegen, buckelig werden.

agurgíre , vrb Definition pèrdere s'abba o àere farta manna de abba, nau de erbas ma fintzes de gente Synonyms e antonyms allartzanai, arruncionire, illizare Translations French déshydrater English to dehydrate Spanish deshidratar Italian disidratare German dehydratisiert werden, austrocknen.

allabentàre , vrb rfl Definition essire allabentaos Synonyms e antonyms illabentare Etymon srd. Translations French devenir bête, s'étourdir, se distraire English to become careless, fool, reckless Spanish volverse bobo, atolondrado Italian diventare sciòcco, sventato, sbadato German leichtsinnig, zerstreut werden.

allaputzài , vrb: allepuciae, allepuciai, alleputzai, alleputzare, alliputzai, ellepuciare Definition papare calecuna cosa, torrare in fortzas, ingrassare; bestire bene, bene cuncordaos, su si fàere bellos in contu de bestimentu Synonyms e antonyms allepuciri, arrempudhire / addinghillai, allepuritzare, arrepicai 2, assamodare, atrigliare, chinchinnare, cumpòniri, cuncodrai Sentences castit, su dotori, chi mi dha podit torrai a allaputzai sa piciochedha, ca est mesu iscòncia ◊ pensa a sa saludi: a trabballai gei andat bèni, ma innantis ti depis torrai a alleputzai! (I.Murgia) 2. poneisí is capedhus e allaputzaisí bèni! ◊ funt sannoris totu bèni allaputzaus e boint èssi serbius cun totu s'arraspetu ◊ dhui fiat genti totu alliputzara, totu infrochitara ◊ e tochit, babbai, allaputzissí ca seus in festa! Etymon srd. Translations French ragaillardir, se pomponner, se parer English to dress up to make cocky (oneself) Spanish fortalecer, acicalarse Italian rinvigorire, ringalluzzire, attillarsi German stark werden, eitel werden, sich aufputzen.

allardàre, allardiài , vrb Definition pònnere lardu, ingrassare; istidhigare su lardu allutu a sa petza orrostindho, pònnere fitas de lardu a sa petza coendho; rfl. nau de ccn., su si crèdere meda / allardàresi de una cosa = abantaisí de calincuna cosa Synonyms e antonyms illardionare, ingrassai, saginai / istedhiare, preutire, untinare Etymon srd. Translations French prendre de l'embonpoint English to fatten, to lard Spanish engordar, mechar Italian diventare pìngue, lardellare German dick werden, spicken.

alleporedhàre , vrb Definition èssere alligros; èssere o bènnere in calore Synonyms e antonyms alleporizare, apudhai, apudhichinare, incaboniscai, ingrigliare / insuai Etymon srd. Translations French ragaillardir English to make cocky, to be merry Spanish estar alegre, estar cachondo Italian èssere allégro, ringalluzzare German fröhlich sein, eitel werden.

alleporizàre , vrb Definition brinchidare che a su lèpere, èssere alligru, nau fintzes de sa natura de s'ómine candho si faet tètera / macu alleporizadu = chi si giaet a fàere Synonyms e antonyms alleporedhare, apudhai, apudhichinare, incaboniscai, ingrigliare Etymon srd. Translations French ragaillardir English to make cocky Spanish estar alegre, ponerse cachondo Italian ringalluzzire German eitel werden.

allinnài, allinnàre , vrb rfl Definition fàere a linna; fàere o segare linna; pònnere linna, comente faent is matas creschendho Synonyms e antonyms intostare / linnai 2. issus teniant diritu de allinnai in is arrius 3. su fenu mi allinnat apetotu - naràt su burricu - Etymon srd. Translations French lignifier English to become wood, hardening of a grass Spanish hacerse duro como madera Italian farsi légna, indurirsi di un'èrba German holzig werden.

allocài , vrb: allucai Definition fàere o essire locu, ammammalucare, incantare Synonyms e antonyms allochiai, imbolocai, scimprai Sentences ti creis ca mi allucas aici cun duas cositedhas: dèu bollu totu sa parti mia! ◊ candu mi seu cojada mi seu allucada e no apu castiau ni bellesa e ni virtudi ◊ si allucant castiendu arrandas, ingirialetus, una patena, unu cungiali, bastat chi siat cosa antiga! 2. allucaus, no iscidiant in cai istampu nc'intrai ◊ no abbarres allucau! Etymon spn. alocar Translations French devenir idiot English to make silly Spanish enloquecer Italian diventare o far scémo German dumm werden.

allollojài , vrb Synonyms e antonyms abballalloare, allochiai, atolondrai Etymon srd. Translations French s'abêtir English to make stupid Spanish alelarse Italian diventare stùpido German dumm werden.

alluscài , vrb: alluscare Definition fàere luscu, tzurpu in sensu morale puru, no bíere o cumprèndhere prus nudha de sa gana o disígiu de calecuna cosa (mescamente de fémina o de ómine) e fintzes po su bufóngiu a tropu; a logos, fintzes atzitzare is canes, pigare a boghes, alliare a ccn. Synonyms e antonyms alluscorare, inganatzire, insutzuligai, suare / alliare Sentences dónnia borta chi intendit sa boxi de issa dhu fait alluscai 2. su cane de catza, alluscadu, si at mannigadu su puzone chi at buscadu ◊ si li sunt alluscados sos canes no resessiat a si los catzare! ◊ a sa pitzinna si li est alluscadu su babbu e che l'at fata torrare a domo Etymon srd. Translations French aveugler English to blind Spanish cegar (una pasión) Italian allampare, accecare per passióne amorósa German vor leidenschaftliche Liebe blind werden.

altivài , vrb: artivai Definition su si cunsiderare o crèdere tropu, su si fàere altivu Synonyms e antonyms achibberare, atzierai, incaboniscai, inchibberare, inchighiridhare, inchighiristai Etymon srd. Translations French remplir d'orgueil English to make proud Spanish engreír Italian insuperbire German stolz werden.

ammachiàe, ammachiài, ammachiàre, ammachiàri , vrb Definition fàere a macu, essire fora de sèi, no èssere giustu de conca; fàere dilliriare de su dolore, pigare o pèrdere su sentidu, dilliriare, pèrdere sa conca o fàere disatinos po una fémina o àtera cosa chi praghet meda Synonyms e antonyms abbaradhare, ammacare*, dischissiare, fatzellare, irbariare, ischissiai, issentire Sentences su soli faiat ammachiai cixaredhas e cucumeus in is istuas ◊ ma ita ti ses, ammachiendi, chi no trabballas?! 2. ti ses ammachiau de cussa pitzoca e as resone: no bi ndhe at àtera prendha chi incantat che a issa ◊ portat is pius niedhus arrullaus chi faint ammachiai ◊ torramí su sentiru ca mi as ammachiau! Translations French devenir fou English to go mad Spanish enloquecer Italian ammattire German verrückt werden.

ammaciociàe, ammaciociài , vrb Definition fàere a macióciu, pònnere prupas, crèschere Synonyms e antonyms imprupire Sentences Olghixedha… in cussu tempus gei fuit Olghixedha, ma immoi gei s'est ammaciociada! Etymon srd. Translations French grossir, engraisser English to fatten Spanish engordar, echar carnes Italian diventar grasso, impolpare German dick werden.

ammaladiài , vrb: ammalaidae, ammalaidare, ammalaidari, ammalariai, ammobadiai, ammobeidai, maladiare Definition orrúere a malàidu, ingòllere maladia Synonyms e antonyms ammagagnare, apuntorai, demare, ilmaladiare, inciacai, tunconire | ctr. sanai Sentences cussa piciochedha po s'iscola fait fintzas a si ammobadiai ◊ depestus andai, ma si fiat ammobadiada sa cani e no at fatu prus (A.Garau)◊ is cosas in iscàtula ti creis ca no faint ammalariai sa genti? ◊ Pepina fiat giòvana candu si fiat ammobeidada (A.Merici) Etymon srd. Translations French tomber malade English to fall ill Spanish enfermar Italian ammalarsi German krank werden.

ammanniàe, ammanniài , vrb: ammanniare, manniai Definition crèschere, fàere prus mannu, fàere a mannu, intrare in tempus Synonyms e antonyms acrèschere, ammannire, ilmagnare, immannitare, ingrandèssiri | ctr. impiticai, irminorigare, miminare, torrae Sentences sa pratza tocat a dh'ammanniai po càpiri prus genti ◊ iaus a bolli ammanniai sa buteghedha ◊ immoi is pipius funt ammanniaus ◊ contamí de tui, babbu, immoi ca mi seu ammanniada! ◊ s'acorru mi segat su ammanniai: o mamma, mi lessit andai! Etymon srd. Translations French agrandir English to enlarge Spanish agrandar, crecer Italian ingrandire, diventar grande German vergrößern, größer werden.

«« Search again