ammassimàre , vrb Definition coment'e fàere massimosu, prus abbistu o atentu in su sensu de pònnere ancu, dúbbiu, in is cosas, de no si fidare a ogos serraos Synonyms e antonyms intrassire Sentences su pitzinnu l'at bene ammassimadu sa mama Etymon srd. Translations French devenir rusé English to sharpen s.o.'s wits Spanish espabilar Italian scaltrire German schlau machen, schlau werden.

ammatucàe, ammatucài , vrb Definition fàere a matucu, a mannu, fintzes fàere crèschere Synonyms e antonyms crèschere, immannitare Sentences immoi, candu ammatucant dhis còmporant su motorinu, a is fillus! ◊ a piticu fut donau a su giogu, ma comenti est ammatuchendi est prus sériu Etymon srd. Translations French grandir, bien pousser (fam.) English to grow up Spanish crecer de edad Italian divenir grandicèllo German halb erwachsen werden.

ammoriscài , vrb Definition fàere de colore niedhudu, regotu, su colore chi giaet a sa carrítzia su sole a meda Synonyms e antonyms abburare, acotilai, anniedhigai, inniedhigai, recòghere Etymon srd. Translations French noircir, brunir English to get tanned Spanish broncear Italian abbronzire German gebräunt werden.

ammortíe , vrb: ammortiri Definition pèrdere is atuamentos po calecunu mamentu, orrúere coment'e mortu Synonyms e antonyms ammadainare, ammustèlchere, desfallire, dilmagiare, imbortighinare Sentences mi subenit ca cussa una borta si fut peri ammortia ◊ si nc'est furriada ammortia e funt circandu de dha fai torrari in sensos ◊ po sa debbilesa su malàdiu si est ammortiu (E.Nieddu) Etymon srd. Translations French s'évanouir English to faint Spanish desmayarse Italian svenire German ohnmächtig werden.

ammurrài 1 , vrb: ammurrare 1 Definition fàere o essire de colore murru, in colore de chinisu (nau de is pilos); fàere de colore iscurosu, su colore chi faet su sole meda a sa carrítzia Synonyms e antonyms immurrai, incanire, incanudai / acotilai, ammoriscai, recòghere Sentences candu s'ómini intrat in edadi dhi ammurrant is cucas Etymon srd. Translations French grisonner English to become grey Spanish grisear Italian ingrigire German grau werden.

ammurratzàre , vrb Definition cambiare colore a murru, nau de sa die candho est cumenciandho a iscurigare Synonyms e antonyms ilmurinare, incrinare, interighinare, interinare, murinai Etymon srd. Translations French faire nuit English to get dark Spanish anochecer Italian imbrunire, farsi nòtte German dunkel werden.

annabrài , vrb: annarbai Definition pònnere sa narba, sa lanedha Synonyms e antonyms afungorai, allanae, allanire, ammucorai, atufai, intufire, morighinire, mufire Sentences sa cosa allogada isciusta si annarbat ◊ cuss'àcua annarbat is bidonis ◊ su trigu si annabrat in logu serrau ◊ sa frégua s'inforrat chi no si annarbit allogada Etymon srd. Translations French moisir English to grow musty Spanish enmohecer Italian ammuffire German schimmelig werden.

anneulàre , vrb: neulare Definition calare o pònnere sa népide ammontandho su logu; tocare, immalaidare a népide, nau de cosas prantadas; pigare o annapare su cumprendhóniu, sa mente Synonyms e antonyms abboerai / achichinare, afurconare, annebidae Sentences innoghe su logu no si annéulat e s'umididade dat pagu infestu 2. custu tempus chi est faghindhe mi at anneuladu totu su basolu 3. cussas tassas de cosa mi leant su sentitu e mi annéulant sos ammentos Etymon srd. Translations French embrumer English to dim, to affect by smut Spanish anieblarse, coger el añublo, ofuscar Italian annebbiare, ingolpare German umnebeln, vom Steinbrand befallen werden.

aozàre , vrb Definition pònnere ógiu; nau de sa nughe, essire contomosa (candho est passada, bècia de un’annu); nau de su laore o de s'erba, andhare male po su istare a tropu isciustos e, segundhu su logu, dhu narant fintzes po acapiare sa bide noa créschia meda Synonyms e antonyms aogire, ingrassai | ctr. isozare 3. nois semus irmamandhe e aozandhe totu paris, lah! ◊ est aozandhe sa bide a bilighinzu Etymon srd. Translations French engraisser English to fatten Spanish engordar Italian impinguare German dick werden.

apabaglionàre , vrb: apabiglionare Definition pònnere su pabaglione (a su letu); prus che àteru nau de unas cantu cosas (bide, laore) chi creschent meda e a cracu / letu apabiglionadu = chi li ant postu su pabaglione, serradu e cuguzadu a bardachinu Synonyms e antonyms impabiglionare / abbudatzare / intibbiri 2. su trigu si ch'est apabiglionadu Etymon srd. Translations French devenir touffu English to thicken Spanish tupir, espesar Italian infoltire German dicht werden.

apistichinzàre , vrb: apistighignare, apistighinzare, pistichinzare Definition pònnere, pigare o tènnere pistighíngiu, arreolu Synonyms e antonyms afruscare 1, apensamentai Sentences custa màzine chi li ant presentau l'at apistichinzau ◊ candho at bidu chi su pisedhu no fit torradu ancora, su babbu comintzeit a si apistighinzare ◊ si apistichinzat pro sa salute Etymon srd. Translations French s'agiter, être inquiet English to crave Spanish zozobrar, estar intranquilo Italian avére o méttere inquietùdine, smània German von Unruhe erfaßen werden, Unruhe verursachen.

apudhài , vrb: apudhare Definition su si che artzare a su pudhàrgiu, a s’acorru de is pudhas, artzare a pitzu de calecuna cosa che is pudhas; andhare a in artu; su si crèdere meda, bogare atza che pudhu in mesu de pudhas Synonyms e antonyms apiculai, apodhilare, apudhalzare / ampiai, alciare / alleporedhare, alleporizare, apudhichinare, incaboniscai, ingrigliare Sentences ma càstia cussu caboni chi si est apudhau asuba de sa carrada! ◊ custa pudha fiat apudhada asuba de unu muntoni de òru… 2. sa nébida a mengianu de su Frumindosa si ndi apudhat a bidha Etymon srd. Translations French se percher, ragaillardir, remplir d'orgueil English to perch, to make proud, to make cocky Spanish posarse los pájaros, engallarse Italian appollaiarsi, ringalluzzire, insuperbire German sich niederkauen, eitel werden, stolz werden.

apudhichinàre, apudhighinàre , vrb Definition fàere su pudhighinu, che is pudhighinos, nau prus che àteru in cobertantza de is piciochedhos; su si pònnere o istare che pudhas, che pudhighinos in pitzu de calecuna cosa Synonyms e antonyms alleporedhare, alleporizare, apudhai, incaboniscai, ingrigliare / apudhalzare 2. apudhighinada in sas àlbures, sighiat a si fàghere sa zoronada budhinne cariasa Etymon srd. Translations French s'enorgueillir, ragaillardir English to make proud, to make cocky Spanish engallarse Italian insuperbirsi, ringalluzzire German stolz werden, eitel werden.

arragiolíre , vrb: arrajolire, arrazolire, arrejolire Definition ingòllere s’arrajolu, sa maladia chi benit a is canes; arrennegare che cane arrajoladu Synonyms e antonyms arragiolare* / achibberare, acroconai, afutare, airai, arrabbiai, arrannegai, inchietae, inchimerai, infelai, insutzuligai, intziminire, renignai Sentences dae atentu ca cussu cane est arrejolidu! 2. candho li at nadu sa veridade si est arrazolidu Translations French se mettre en colère English to rage Spanish padecer la rabia, encolerizarse Italian contrarre la ràbbia, arrabbiarsi German sich die Tollwut zuziehen, zornig werden.

arrannegài , vrb: arrennegai, arrennegare Definition pigare (o fintzes giare) arrennegu, afuta, tzacu po cosas chi andhant in contràriu Synonyms e antonyms abruncudhí, airai, allulluriai, inchestiare, inchietae, infrascai / abbetiae, acroconai, afutare, aorcare, arrabbiai, arragiolire, collobbiare, inchimerai, infelai, infuterare, insutzuligai, renignai Sentences Luisicu si arrennegàt cun cudhu chi ci dh'iat iscutu in presoni e ndi dh'iat pigau is fillus ◊ no lu subéries ca si arrennegat! ◊ m'imputais unu dannu e mi narais a no mi arrennegai!…◊ su mere si fit arrennegadu cun sos teracos pro cosa chi non deviant fàghere Etymon spn. renegar Translations French se mettre en colère English to flare up Spanish encolerizarse Italian infuriarsi, sdegnarsi German wütend werden.

arregòrfere , vrb: regòrfere Definition atuare a su chi unu est iss'etotu o est faendho Synonyms e antonyms atoare Etymon ltn. revolvere Translations French être conscient English to become conscious Spanish concienciar Italian farsi cosciènte German bewußt werden.

arrespinài , vrb: raspinai* Definition èssere arrasposu, essire arrasposu Translations French devenir rêche, faire devenir rêche English to make rough (become) Spanish curtir, agrietar Italian rèndere o divenire rùvido German grob werden, grob machen.

arricài , vrb: erricai Definition ammuntonare o fàere interessu, siendha, essire erricu Synonyms e antonyms inrichire | ctr. impoberai, impoberire Sentences unu babbu teniat custu piciocu impromítiu a su tiau e aici si fut arricau ◊ cun s'iscruxoxu custa borta si arricaus! Surnames and Proverbs prb: su pòberu, candu arricat, fintzas a su babbu bicat ◊ chini bivit de su trabballu suu no si arricat mai Etymon itl. Translations French s'enrichir English to become rich Spanish enriquecer Italian arricchirsi German reich werden.

asseài, asseàre , vrb: assiai Definition impudire, pigare fragu o sabore de ogiuseu, sabore malu, nau de cosas de papare grassas Synonyms e antonyms stantissai, tosconare Etymon srd. Translations French rancir English to go rancid Spanish ranciar Italian irrancidire German ranzig werden.

assèndhere , vrb: assènnere Definition coment'e calare de artu, a pitzu, ma nau fintzes in su sensu ebbia de lòmpere, bènnere de unu male, de calecuna cosa chi no si iat mancu a bòllere o cun fortza chi faet male; fintzes lòmpere ebbia a unu logu, a unu tretu, a calecuna cosa, su bènnere de unu tempus / pps. asséndhidu Synonyms e antonyms achirrare, andai, assurpire, bènnere, falare, lòmpere Sentences e ite male ti at asséndhidu? ◊ como chi ndh'est asséndhida cussa lege tocat chi càmbies! ◊ li at asséndhidu unu raju ◊ pessanne a cantu li fit assortitu li fit assénnitu s'ingadhintzu ◊ sos pilos li assendhent in bassu a mesu de s'ischina 2. donzi caminu annat a sa Libra, bastat de no dare vorta pro bi assènnere ◊ sont assénnitos a si mannicare pacos ischerfiones de frútora ◊ custos pastores assendhent a unu buscu e bi passant sa note 3. su giàcanu mannu est assénnitu a carches a sa gianna de sa turre ◊ fit bete crateone chi Antonedhu atzicu assenniat a tocare terra chin sos pedes 4. candho assendhiat su veranu sos pitzinnos si apiligaint in sos fundhos pro gustare cucuja Translations French venir English to come Spanish venir, venir un mal Italian venire, scéndere (détto di un male) German betroffen werden (von einem Unglück).

«« Search again