ammassimàre , vrb Definizione coment'e fàere massimosu, prus abbistu o atentu in su sensu de pònnere ancu, dúbbiu, in is cosas, de no si fidare a ogos serraos Sinonimi e contrari intrassire Frasi su pitzinnu l'at bene ammassimadu sa mama Etimo srd. Traduzioni Francese devenir rusé Inglese to sharpen s.o.'s wits Spagnolo espabilar Italiano scaltrire Tedesco schlau machen, schlau werden.

ammatucàe, ammatucài , vrb Definizione fàere a matucu, a mannu, fintzes fàere crèschere Sinonimi e contrari crèschere, immannitare Frasi immoi, candu ammatucant dhis còmporant su motorinu, a is fillus! ◊ a piticu fut donau a su giogu, ma comenti est ammatuchendi est prus sériu Etimo srd. Traduzioni Francese grandir, bien pousser (fam.) Inglese to grow up Spagnolo crecer de edad Italiano divenir grandicèllo Tedesco halb erwachsen werden.

ammoriscài , vrb Definizione fàere de colore niedhudu, regotu, su colore chi giaet a sa carrítzia su sole a meda Sinonimi e contrari abburare, acotilai, anniedhigai, inniedhigai, recòghere Etimo srd. Traduzioni Francese noircir, brunir Inglese to get tanned Spagnolo broncear Italiano abbronzire Tedesco gebräunt werden.

ammortíe , vrb: ammortiri Definizione pèrdere is atuamentos po calecunu mamentu, orrúere coment'e mortu Sinonimi e contrari ammadainare, ammustèlchere, desfallire, dilmagiare, imbortighinare Frasi mi subenit ca cussa una borta si fut peri ammortia ◊ si nc'est furriada ammortia e funt circandu de dha fai torrari in sensos ◊ po sa debbilesa su malàdiu si est ammortiu (E.Nieddu) Etimo srd. Traduzioni Francese s'évanouir Inglese to faint Spagnolo desmayarse Italiano svenire Tedesco ohnmächtig werden.

ammurrài 1 , vrb: ammurrare 1 Definizione fàere o essire de colore murru, in colore de chinisu (nau de is pilos); fàere de colore iscurosu, su colore chi faet su sole meda a sa carrítzia Sinonimi e contrari immurrai, incanire, incanudai / acotilai, ammoriscai, recòghere Frasi candu s'ómini intrat in edadi dhi ammurrant is cucas Etimo srd. Traduzioni Francese grisonner Inglese to become grey Spagnolo grisear Italiano ingrigire Tedesco grau werden.

ammurratzàre , vrb Definizione cambiare colore a murru, nau de sa die candho est cumenciandho a iscurigare Sinonimi e contrari ilmurinare, incrinare, interighinare, interinare, murinai Etimo srd. Traduzioni Francese faire nuit Inglese to get dark Spagnolo anochecer Italiano imbrunire, farsi nòtte Tedesco dunkel werden.

annabrài , vrb: annarbai Definizione pònnere sa narba, sa lanedha Sinonimi e contrari afungorai, allanae, allanire, ammucorai, atufai, intufire, morighinire, mufire Frasi sa cosa allogada isciusta si annarbat ◊ cuss'àcua annarbat is bidonis ◊ su trigu si annabrat in logu serrau ◊ sa frégua s'inforrat chi no si annarbit allogada Etimo srd. Traduzioni Francese moisir Inglese to grow musty Spagnolo enmohecer Italiano ammuffire Tedesco schimmelig werden.

anneulàre , vrb: neulare Definizione calare o pònnere sa népide ammontandho su logu; tocare, immalaidare a népide, nau de cosas prantadas; pigare o annapare su cumprendhóniu, sa mente Sinonimi e contrari abboerai / achichinare, afurconare, annebidae Frasi innoghe su logu no si annéulat e s'umididade dat pagu infestu 2. custu tempus chi est faghindhe mi at anneuladu totu su basolu 3. cussas tassas de cosa mi leant su sentitu e mi annéulant sos ammentos Etimo srd. Traduzioni Francese embrumer Inglese to dim, to affect by smut Spagnolo anieblarse, coger el añublo, ofuscar Italiano annebbiare, ingolpare Tedesco umnebeln, vom Steinbrand befallen werden.

aozàre , vrb Definizione pònnere ógiu; nau de sa nughe, essire contomosa (candho est passada, bècia de un’annu); nau de su laore o de s'erba, andhare male po su istare a tropu isciustos e, segundhu su logu, dhu narant fintzes po acapiare sa bide noa créschia meda Sinonimi e contrari aogire, ingrassai | ctr. isozare 3. nois semus irmamandhe e aozandhe totu paris, lah! ◊ est aozandhe sa bide a bilighinzu Etimo srd. Traduzioni Francese engraisser Inglese to fatten Spagnolo engordar Italiano impinguare Tedesco dick werden.

apabaglionàre , vrb: apabiglionare Definizione pònnere su pabaglione (a su letu); prus che àteru nau de unas cantu cosas (bide, laore) chi creschent meda e a cracu / letu apabiglionadu = chi li ant postu su pabaglione, serradu e cuguzadu a bardachinu Sinonimi e contrari impabiglionare / abbudatzare / intibbiri 2. su trigu si ch'est apabiglionadu Etimo srd. Traduzioni Francese devenir touffu Inglese to thicken Spagnolo tupir, espesar Italiano infoltire Tedesco dicht werden.

apistichinzàre , vrb: apistighignare, apistighinzare, pistichinzare Definizione pònnere, pigare o tènnere pistighíngiu, arreolu Sinonimi e contrari afruscare 1, apensamentai Frasi custa màzine chi li ant presentau l'at apistichinzau ◊ candho at bidu chi su pisedhu no fit torradu ancora, su babbu comintzeit a si apistighinzare ◊ si apistichinzat pro sa salute Etimo srd. Traduzioni Francese s'agiter, être inquiet Inglese to crave Spagnolo zozobrar, estar intranquilo Italiano avére o méttere inquietùdine, smània Tedesco von Unruhe erfaßen werden, Unruhe verursachen.

apudhài , vrb: apudhare Definizione su si che artzare a su pudhàrgiu, a s’acorru de is pudhas, artzare a pitzu de calecuna cosa che is pudhas; andhare a in artu; su si crèdere meda, bogare atza che pudhu in mesu de pudhas Sinonimi e contrari apiculai, apodhilare, apudhalzare / ampiai, alciare / alleporedhare, alleporizare, apudhichinare, incaboniscai, ingrigliare Frasi ma càstia cussu caboni chi si est apudhau asuba de sa carrada! ◊ custa pudha fiat apudhada asuba de unu muntoni de òru… 2. sa nébida a mengianu de su Frumindosa si ndi apudhat a bidha Etimo srd. Traduzioni Francese se percher, ragaillardir, remplir d'orgueil Inglese to perch, to make proud, to make cocky Spagnolo posarse los pájaros, engallarse Italiano appollaiarsi, ringalluzzire, insuperbire Tedesco sich niederkauen, eitel werden, stolz werden.

apudhichinàre, apudhighinàre , vrb Definizione fàere su pudhighinu, che is pudhighinos, nau prus che àteru in cobertantza de is piciochedhos; su si pònnere o istare che pudhas, che pudhighinos in pitzu de calecuna cosa Sinonimi e contrari alleporedhare, alleporizare, apudhai, incaboniscai, ingrigliare / apudhalzare 2. apudhighinada in sas àlbures, sighiat a si fàghere sa zoronada budhinne cariasa Etimo srd. Traduzioni Francese s'enorgueillir, ragaillardir Inglese to make proud, to make cocky Spagnolo engallarse Italiano insuperbirsi, ringalluzzire Tedesco stolz werden, eitel werden.

arragiolíre , vrb: arrajolire, arrazolire, arrejolire Definizione ingòllere s’arrajolu, sa maladia chi benit a is canes; arrennegare che cane arrajoladu Sinonimi e contrari arragiolare* / achibberare, acroconai, afutare, airai, arrabbiai, arrannegai, inchietae, inchimerai, infelai, insutzuligai, intziminire, renignai Frasi dae atentu ca cussu cane est arrejolidu! 2. candho li at nadu sa veridade si est arrazolidu Traduzioni Francese se mettre en colère Inglese to rage Spagnolo padecer la rabia, encolerizarse Italiano contrarre la ràbbia, arrabbiarsi Tedesco sich die Tollwut zuziehen, zornig werden.

arrannegài , vrb: arrennegai, arrennegare Definizione pigare (o fintzes giare) arrennegu, afuta, tzacu po cosas chi andhant in contràriu Sinonimi e contrari abruncudhí, airai, allulluriai, inchestiare, inchietae, infrascai / abbetiae, acroconai, afutare, aorcare, arrabbiai, arragiolire, collobbiare, inchimerai, infelai, infuterare, insutzuligai, renignai Frasi Luisicu si arrennegàt cun cudhu chi ci dh'iat iscutu in presoni e ndi dh'iat pigau is fillus ◊ no lu subéries ca si arrennegat! ◊ m'imputais unu dannu e mi narais a no mi arrennegai!…◊ su mere si fit arrennegadu cun sos teracos pro cosa chi non deviant fàghere Etimo spn. renegar Traduzioni Francese se mettre en colère Inglese to flare up Spagnolo encolerizarse Italiano infuriarsi, sdegnarsi Tedesco wütend werden.

arregòrfere , vrb: regòrfere Definizione atuare a su chi unu est iss'etotu o est faendho Sinonimi e contrari atoare Etimo ltn. revolvere Traduzioni Francese être conscient Inglese to become conscious Spagnolo concienciar Italiano farsi cosciènte Tedesco bewußt werden.

arrespinài , vrb: raspinai* Definizione èssere arrasposu, essire arrasposu Traduzioni Francese devenir rêche, faire devenir rêche Inglese to make rough (become) Spagnolo curtir, agrietar Italiano rèndere o divenire rùvido Tedesco grob werden, grob machen.

arricài , vrb: erricai Definizione ammuntonare o fàere interessu, siendha, essire erricu Sinonimi e contrari inrichire | ctr. impoberai, impoberire Frasi unu babbu teniat custu piciocu impromítiu a su tiau e aici si fut arricau ◊ cun s'iscruxoxu custa borta si arricaus! Cognomi e Proverbi prb: su pòberu, candu arricat, fintzas a su babbu bicat ◊ chini bivit de su trabballu suu no si arricat mai Etimo itl. Traduzioni Francese s'enrichir Inglese to become rich Spagnolo enriquecer Italiano arricchirsi Tedesco reich werden.

asseài, asseàre , vrb: assiai Definizione impudire, pigare fragu o sabore de ogiuseu, sabore malu, nau de cosas de papare grassas Sinonimi e contrari stantissai, tosconare Etimo srd. Traduzioni Francese rancir Inglese to go rancid Spagnolo ranciar Italiano irrancidire Tedesco ranzig werden.

assèndhere , vrb: assènnere Definizione coment'e calare de artu, a pitzu, ma nau fintzes in su sensu ebbia de lòmpere, bènnere de unu male, de calecuna cosa chi no si iat mancu a bòllere o cun fortza chi faet male; fintzes lòmpere ebbia a unu logu, a unu tretu, a calecuna cosa, su bènnere de unu tempus / pps. asséndhidu Sinonimi e contrari achirrare, andai, assurpire, bènnere, falare, lòmpere Frasi e ite male ti at asséndhidu? ◊ como chi ndh'est asséndhida cussa lege tocat chi càmbies! ◊ li at asséndhidu unu raju ◊ pessanne a cantu li fit assortitu li fit assénnitu s'ingadhintzu ◊ sos pilos li assendhent in bassu a mesu de s'ischina 2. donzi caminu annat a sa Libra, bastat de no dare vorta pro bi assènnere ◊ sont assénnitos a si mannicare pacos ischerfiones de frútora ◊ custos pastores assendhent a unu buscu e bi passant sa note 3. su giàcanu mannu est assénnitu a carches a sa gianna de sa turre ◊ fit bete crateone chi Antonedhu atzicu assenniat a tocare terra chin sos pedes 4. candho assendhiat su veranu sos pitzinnos si apiligaint in sos fundhos pro gustare cucuja Traduzioni Francese venir Inglese to come Spagnolo venir, venir un mal Italiano venire, scéndere (détto di un male) Tedesco betroffen werden (von einem Unglück).

«« Cerca di nuovo