afroscàre , vrb rfl: afruscare Definizione coment'e bogare pigionatzos, nau fintzes in su sensu de crèschere, fàere a ómine po sa capacidade de fàere fígios Sinonimi e contrari ifroscare / acimbellai Frasi su pisedhu fit afruscadu ca no ischiat comente fàghere a si ch'essire dae sa conchedha Traduzioni Francese se préoccuper, atteindre l'âge de la puberté Inglese to be worried, to become pubertal Spagnolo preocuparse, desarrollarse Italiano preoccuparsi, divenir pùbere Tedesco sich Sorgen machen, geschlechtsreif werden.

afurconàu , pps, agt Definizione de afurconare Sinonimi e contrari abboau, anneuladu Traduzioni Francese niellé Inglese affected by smut Spagnolo atizonado Italiano golpato Tedesco von Steinbrand befallen werden.

aggangrenàre , vrb: aggranghenare Definizione pigare sa gangrena, mòrrere de infetu, nau de sa carre friada chi si púdrigat, chi no sanat; avelenare; pigare o giare arrennegu meda, tzacu Sinonimi e contrari cangrenai, incangrenae / abbelenare / afutare Frasi piaes aggranghenadas 2. sas pastíglias chi at bufadu li ant aggranghenadu su sàmbene 3. no ti aggraghenes ca tantu est totu in debbadas! Etimo srd Traduzioni Francese gangrener Inglese to become gangrenous Spagnolo gangrenarse Italiano incancrenire Tedesco brandig werden.

aggobbàe, aggobbài, aggobbàre , vrb Definizione bogare sa gobba, fàere a gobba, atrotigare Sinonimi e contrari abbajonare, abbrentai, agionedhare, agopedhae, allachedhare, atrotiai, atzumborai, colembrai, corcobare, inconcobare | ctr. intennerare, istirare Frasi su telaju de sa bicicleta s'est aggobbau, de comenti seu arrutu Etimo srd. Traduzioni Francese se voûter Inglese to bend Spagnolo encorvarse, agobiarse Italiano ingobbire Tedesco buckelig werden.

agionedhàre , vrb Definizione fai giumburudu che agionedha Sinonimi e contrari abbajonare, aggopedhare, acocovedhae, allachedhare, atrotiai Etimo srd. Traduzioni Francese courber Inglese to bend Spagnolo encorvar, combar Italiano incurvare, ingobbire Tedesco biegen, buckelig werden.

agurgíre , vrb Definizione pèrdere s'abba o àere farta manna de abba, nau de erbas ma fintzes de gente Sinonimi e contrari allartzanai, arruncionire, illizare Traduzioni Francese déshydrater Inglese to dehydrate Spagnolo deshidratar Italiano disidratare Tedesco dehydratisiert werden, austrocknen.

allabentàre , vrb rfl Definizione essire allabentaos Sinonimi e contrari illabentare Etimo srd. Traduzioni Francese devenir bête, s'étourdir, se distraire Inglese to become careless, fool, reckless Spagnolo volverse bobo, atolondrado Italiano diventare sciòcco, sventato, sbadato Tedesco leichtsinnig, zerstreut werden.

allaputzài , vrb: allepuciae, allepuciai, alleputzai, alleputzare, alliputzai, ellepuciare Definizione papare calecuna cosa, torrare in fortzas, ingrassare; bestire bene, bene cuncordaos, su si fàere bellos in contu de bestimentu Sinonimi e contrari allepuciri, arrempudhire / addinghillai, allepuritzare, arrepicai 2, assamodare, atrigliare, chinchinnare, cumpòniri, cuncodrai Frasi castit, su dotori, chi mi dha podit torrai a allaputzai sa piciochedha, ca est mesu iscòncia ◊ pensa a sa saludi: a trabballai gei andat bèni, ma innantis ti depis torrai a alleputzai! (I.Murgia) 2. poneisí is capedhus e allaputzaisí bèni! ◊ funt sannoris totu bèni allaputzaus e boint èssi serbius cun totu s'arraspetu ◊ dhui fiat genti totu alliputzara, totu infrochitara ◊ e tochit, babbai, allaputzissí ca seus in festa! Etimo srd. Traduzioni Francese ragaillardir, se pomponner, se parer Inglese to dress up to make cocky (oneself) Spagnolo fortalecer, acicalarse Italiano rinvigorire, ringalluzzire, attillarsi Tedesco stark werden, eitel werden, sich aufputzen.

allardàre, allardiài , vrb Definizione pònnere lardu, ingrassare; istidhigare su lardu allutu a sa petza orrostindho, pònnere fitas de lardu a sa petza coendho; rfl. nau de ccn., su si crèdere meda / allardàresi de una cosa = abantaisí de calincuna cosa Sinonimi e contrari illardionare, ingrassai, saginai / istedhiare, preutire, untinare Etimo srd. Traduzioni Francese prendre de l'embonpoint Inglese to fatten, to lard Spagnolo engordar, mechar Italiano diventare pìngue, lardellare Tedesco dick werden, spicken.

alleporedhàre , vrb Definizione èssere alligros; èssere o bènnere in calore Sinonimi e contrari alleporizare, apudhai, apudhichinare, incaboniscai, ingrigliare / insuai Etimo srd. Traduzioni Francese ragaillardir Inglese to make cocky, to be merry Spagnolo estar alegre, estar cachondo Italiano èssere allégro, ringalluzzare Tedesco fröhlich sein, eitel werden.

alleporizàre , vrb Definizione brinchidare che a su lèpere, èssere alligru, nau fintzes de sa natura de s'ómine candho si faet tètera / macu alleporizadu = chi si giaet a fàere Sinonimi e contrari alleporedhare, apudhai, apudhichinare, incaboniscai, ingrigliare Etimo srd. Traduzioni Francese ragaillardir Inglese to make cocky Spagnolo estar alegre, ponerse cachondo Italiano ringalluzzire Tedesco eitel werden.

allinnài, allinnàre , vrb rfl Definizione fàere a linna; fàere o segare linna; pònnere linna, comente faent is matas creschendho Sinonimi e contrari intostare / linnai 2. issus teniant diritu de allinnai in is arrius 3. su fenu mi allinnat apetotu - naràt su burricu - Etimo srd. Traduzioni Francese lignifier Inglese to become wood, hardening of a grass Spagnolo hacerse duro como madera Italiano farsi légna, indurirsi di un'èrba Tedesco holzig werden.

allocài , vrb: allucai Definizione fàere o essire locu, ammammalucare, incantare Sinonimi e contrari allochiai, imbolocai, scimprai Frasi ti creis ca mi allucas aici cun duas cositedhas: dèu bollu totu sa parti mia! ◊ candu mi seu cojada mi seu allucada e no apu castiau ni bellesa e ni virtudi ◊ si allucant castiendu arrandas, ingirialetus, una patena, unu cungiali, bastat chi siat cosa antiga! 2. allucaus, no iscidiant in cai istampu nc'intrai ◊ no abbarres allucau! Etimo spn. alocar Traduzioni Francese devenir idiot Inglese to make silly Spagnolo enloquecer Italiano diventare o far scémo Tedesco dumm werden.

allollojài , vrb Sinonimi e contrari abballalloare, allochiai, atolondrai Etimo srd. Traduzioni Francese s'abêtir Inglese to make stupid Spagnolo alelarse Italiano diventare stùpido Tedesco dumm werden.

alluscài , vrb: alluscare Definizione fàere luscu, tzurpu in sensu morale puru, no bíere o cumprèndhere prus nudha de sa gana o disígiu de calecuna cosa (mescamente de fémina o de ómine) e fintzes po su bufóngiu a tropu; a logos, fintzes atzitzare is canes, pigare a boghes, alliare a ccn. Sinonimi e contrari alluscorare, inganatzire, insutzuligai, suare / alliare Frasi dónnia borta chi intendit sa boxi de issa dhu fait alluscai 2. su cane de catza, alluscadu, si at mannigadu su puzone chi at buscadu ◊ si li sunt alluscados sos canes no resessiat a si los catzare! ◊ a sa pitzinna si li est alluscadu su babbu e che l'at fata torrare a domo Etimo srd. Traduzioni Francese aveugler Inglese to blind Spagnolo cegar (una pasión) Italiano allampare, accecare per passióne amorósa Tedesco vor leidenschaftliche Liebe blind werden.

altivài , vrb: artivai Definizione su si cunsiderare o crèdere tropu, su si fàere altivu Sinonimi e contrari achibberare, atzierai, incaboniscai, inchibberare, inchighiridhare, inchighiristai Etimo srd. Traduzioni Francese remplir d'orgueil Inglese to make proud Spagnolo engreír Italiano insuperbire Tedesco stolz werden.

ammachiàe, ammachiài, ammachiàre, ammachiàri , vrb Definizione fàere a macu, essire fora de sèi, no èssere giustu de conca; fàere dilliriare de su dolore, pigare o pèrdere su sentidu, dilliriare, pèrdere sa conca o fàere disatinos po una fémina o àtera cosa chi praghet meda Sinonimi e contrari abbaradhare, ammacare*, dischissiare, fatzellare, irbariare, ischissiai, issentire Frasi su soli faiat ammachiai cixaredhas e cucumeus in is istuas ◊ ma ita ti ses, ammachiendi, chi no trabballas?! 2. ti ses ammachiau de cussa pitzoca e as resone: no bi ndhe at àtera prendha chi incantat che a issa ◊ portat is pius niedhus arrullaus chi faint ammachiai ◊ torramí su sentiru ca mi as ammachiau! Traduzioni Francese devenir fou Inglese to go mad Spagnolo enloquecer Italiano ammattire Tedesco verrückt werden.

ammaciociàe, ammaciociài , vrb Definizione fàere a macióciu, pònnere prupas, crèschere Sinonimi e contrari imprupire Frasi Olghixedha… in cussu tempus gei fuit Olghixedha, ma immoi gei s'est ammaciociada! Etimo srd. Traduzioni Francese grossir, engraisser Inglese to fatten Spagnolo engordar, echar carnes Italiano diventar grasso, impolpare Tedesco dick werden.

ammaladiài , vrb: ammalaidae, ammalaidare, ammalaidari, ammalariai, ammobadiai, ammobeidai, maladiare Definizione orrúere a malàidu, ingòllere maladia Sinonimi e contrari ammagagnare, apuntorai, demare, ilmaladiare, inciacai, tunconire | ctr. sanai Frasi cussa piciochedha po s'iscola fait fintzas a si ammobadiai ◊ depestus andai, ma si fiat ammobadiada sa cani e no at fatu prus (A.Garau)◊ is cosas in iscàtula ti creis ca no faint ammalariai sa genti? ◊ Pepina fiat giòvana candu si fiat ammobeidada (A.Merici) Etimo srd. Traduzioni Francese tomber malade Inglese to fall ill Spagnolo enfermar Italiano ammalarsi Tedesco krank werden.

ammanniàe, ammanniài , vrb: ammanniare, manniai Definizione crèschere, fàere prus mannu, fàere a mannu, intrare in tempus Sinonimi e contrari acrèschere, ammannire, ilmagnare, immannitare, ingrandèssiri | ctr. impiticai, irminorigare, miminare, torrae Frasi sa pratza tocat a dh'ammanniai po càpiri prus genti ◊ iaus a bolli ammanniai sa buteghedha ◊ immoi is pipius funt ammanniaus ◊ contamí de tui, babbu, immoi ca mi seu ammanniada! ◊ s'acorru mi segat su ammanniai: o mamma, mi lessit andai! Etimo srd. Traduzioni Francese agrandir Inglese to enlarge Spagnolo agrandar, crecer Italiano ingrandire, diventar grande Tedesco vergrößern, größer werden.

«« Cerca di nuovo