sorèlla, soréllu , nf, nm: surellu Definizione
genia de pische de mare cun d-una síngia tostada meda (coment'e iscata de àtera genia) in costaos de sa coa a sa conca
Sinonimi e contrari
ttrs. suredha
Frasi
candu dhui at bonatza s'intendit su pispisu de su surellu ca gioghitat me in s'àcua
Terminologia scientifica
psc, trachurus trachurus, t. mediterraneus
Etimo
ctl.
surell
Traduzioni
Francese
chinchard de la Méditerranée
Inglese
Mediterranean horse mackerel
Spagnolo
jurel,
chicharro
Italiano
suro
Tedesco
Bastardmakrele.
sórriga , nf Definizione
su sorrigare; genia de sorrogu de chie est morindhosi
Sinonimi e contrari
forróschiu,
sarragu
/
acra,
pilisca 1,
póleu,
randha 1,
tórulu
Frasi
su ricu, a sórriga e a bàntzigu de conca, si agitat in su bancu che burricu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
râle de la mort
Inglese
gasping
Spagnolo
estertor,
sarrillo
Italiano
ràntolo dei morènti
Tedesco
Todesröcheln.
sperrítu , nm, nf: isparritu*,
spirritu Definizione
aragna o lupu de mari, genia de pische chi podet fàere fintzes de unu metro, bonu meda; dhu narant fintzes de piciochedhu
Sinonimi e contrari
arangioa,
arrannassa,
lupatzu,
tràcina
Frasi
is piscadoris torrant cun is cius càrrigus de palària, de macioni, de spirritu…◊ castit sa bellesa de custu spirritu: movit sa coa che calledhu in festa!
2.
est unu sperritu, cussu pipiu!
Terminologia scientifica
psc, dicentrarchus labrax
Traduzioni
Francese
loup de mer
Inglese
seabass
Spagnolo
róbalo
Italiano
spìgola
Tedesco
Seebarsch.
spíciu , nm: ispítzulu,
spitzu,
spíssulu,
spítzulu Definizione
istrinta chi si giaet cun sa punta de duos pódhighes a sa carre, cropu de bicu chi giaent is pigiones, genia de puntura (o fintzes de mossighedhu) chi faent is bobbois; biculedhu piticu o apenas de cosa chi si segat o si pigat cun sa punta de is pódhighes, parte pitica de calecuna cosa / min. spitzulitu
Sinonimi e contrari
bicada,
pítiche 1,
puntura
/
arroghedhu,
pimpirina,
piticada,
pítzolu
Modi di dire
csn:
basai a spítzulus = basare muntenindhe s'àteru a càvanos cun sos pódhighes; fai sa cosa a spitzuledhu a spitzuledhu, a spítzulus e a móssius = a pagu a pagu, a arrogus e a mússius; consumai sa cosa a spitzuledhu = a retentu, a pagu a pagu, a régula
Frasi
comenti si curat su spítzulu de s'àrgia? ◊ unu spitzu de carroga si minescit, e no unu spitzu de babballoti! ◊ su spítzulu de s'àrgia fait bènni iscimíngius de conca e malacaducu ◊ seu totu a alluinadura de ogus e a spitzus a brenti
2.
cussu frori s'est sicau totu: no ndi at abarrau mancu unu spíciu! ◊ cussus no funt bonus a trabballai unu spitzu de bíngia!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
pincée,
coup de bec
Inglese
pinch,
bite
Spagnolo
pellizco,
picotazo
Italiano
pízzico,
beccata
Tedesco
Kniff,
Schnabelhieb.
spiscinètu , agt Definizione
foedhandho de piciochedhu, chi est abbistu, pibirudu, chi foedhat chentza bregúngia
Sinonimi e contrari
allutinedhu,
ispabillu
Frasi
ma càstia custus piciochedhus de oi a spiscinetus chi funt: a is tempus mius fustis drommius! ◊ spiscinetu, totu afródhiu e conca modhi est, cussu!
Traduzioni
Francese
plein de vivacité
Inglese
lively
Spagnolo
avispado
Italiano
vispo
Tedesco
munter.
spreitzài, spreitziài , vrb Definizione
lassare o bogare sa mandronia, sa preitza
Sinonimi e contrari
ismandronire,
smandronai
| ctr.
ammandronae
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
guérir de la paresse
Inglese
to give up laziness
Spagnolo
desemperezarse
Italiano
spoltrire
Tedesco
die Faulhiet austreiben.
stampitài , vrb Definizione
fàere totu a istampighedhos
Sinonimi e contrari
istampai
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
cribler de trous
Inglese
to perforate
Spagnolo
horadar
Italiano
foracchiare
Tedesco
durchlöchern.
sticàda , nf: isticada* Definizione
istichia, segada fata a lepedha, cropu de cosa puntuda (mescamente segante) giau a punghidura (ma fintzes s. de pei)
Sinonimi e contrari
arrasogiada,
istocada
Frasi
cussus si buscant una sticada de gortedhu a piturras, chi si ponint in mesu ◊ dona una sticada de istrúmbulu a su bòi!
Traduzioni
Francese
coup de couteau
Inglese
stab
Spagnolo
cuchillada
Italiano
coltellata
Tedesco
Messerstich.
strafudhài , vrb: strufudhai Definizione
importaresindhe, de sa cosa, lassare istare chentza ndhe fàere contu
Sinonimi e contrari
afutire,
impipai 1,
strufudhire
Frasi
si ndh'est strufudhau
Traduzioni
Francese
se ficher de
Inglese
not to care
Spagnolo
pasar,
tener sin cuidado
Italiano
infischiarsi
Tedesco
pfeifen auf.
stramudài , vrb Definizione
cambiare su bestimentu chi si portat bestiu
Sinonimi e contrari
atramudai,
cambiai,
mudai,
tramudai
Frasi
bandu a mi stramudai, ca seu totu isciustu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
changer de vêtement
Inglese
to change one's dress
Spagnolo
cambiarse,
mudarse
Italiano
cambiare vestito
Tedesco
sich umziehen.
strobedhalíngua , nm Definizione
filera de foedhos ue torrat unu sonu o síllabba chi cufundhet cun facilidade cun àtera chi dhi assimbígiat: es. unu crobu crésciu in d-una crobi de crésia si crediat crobu su prus togu de totu is trexentus crobus de sa Trexenta, ue torrat "cro", "cre", "to", "tre"
Traduzioni
Francese
série de mots difficiles à prononcer vite
Inglese
tonguetwister
Spagnolo
trabalenguas
Italiano
scioglilìngua
Tedesco
Zungenbrecher.
subbacàre , vrb: subbecare Definizione
arrennèscere a bínchere o a padire, baliare, ccn. cosa
Sinonimi e contrari
abbabiai,
bíncere,
sumèrghere
Frasi
ohi fizu istimadu, mortu in terra anzena: no subbaco sa pena! ◊ in pagos no podimus subbacare custu fogu fuidu ◊ de candho est morta sorre mia, a mamma no la podimus subbacare ◊ mancari forte, no subbacat tanta pena ◊ su corazu issoro no bastat a subbacare sa fortza de totu cudhos ◊ su santu no at subbecau custas peràulas de risu e at fatu sa fémina a pedra (Frau-Puddu)◊ sas annadas malas dhas amos sèmpere subbecadas
Traduzioni
Francese
sortir de,
surmonter
Inglese
to tolerated
Spagnolo
aguantar,
sobrellevar
Italiano
sopportare,
superare
Tedesco
ertragen,
überwinden.
suerédu , nm Definizione
logu de suèrgios
Sinonimi e contrari
sualtíciu
Frasi
cussos tirighinos passant in mesu de sos sueredos ◊ ndhe bogheint su ortiju dae sos sueredos de su padente
Terminologia scientifica
slg
Traduzioni
Francese
bois de chênes-lièges
Inglese
cork plantation
Spagnolo
alcornocal
Italiano
sugheréto
Tedesco
Korkeichenwald.
sugàgia , nf Definizione
animaledhu de mare a corgiolu tostau
Sinonimi e contrari
cigala,
papagóciula
Terminologia scientifica
crx
Traduzioni
Francese
petite cigale de mer
Inglese
no nippers crab
Spagnolo
cigala
Italiano
scìllaro
Tedesco
Bärenkrebs.
supédhida , nf Definizione
tochedhu, atzàpidu forte de su coro
Frasi
currendhe pro sighire s'àinu arrivaia isalenendhe e cun su coro a supédhidas
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
battement de cœur
Inglese
palpitation
Spagnolo
palpitación
Italiano
batticuòre
Tedesco
Herzklopfen.
súrra 1 , nf Definizione
su súmene de sa tunnina (mescamente sa s. bianca), bona meda orrostia
Terminologia scientifica
mng
Traduzioni
Francese
thon à l'huile de première qualité
Inglese
tuna fish
Spagnolo
ventresca
Italiano
ventrésca,
buzzonàglia
Tedesco
Bauchfleisch des Thunfisches.
tacéri , nm Definizione
chie arregollet is pagamentos, tàcias
Sinonimi e contrari
aggodhetadore,
diritadore,
godhetarzu,
isetore,
listarzu,
taciaju
Traduzioni
Francese
employé de l'octroi
Inglese
exciseman
Spagnolo
recaudador
Italiano
dazière
Tedesco
Zollbeamte.
tachedhàda , nf Definizione
su tachedhai, su fàere tachedhas; segada chi si faet a s'olia de cunfetu po dha pònnere a indrucare in abba
Sinonimi e contrari
intacugliada,
trapada,
trapu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
action de graver
Inglese
carving
Spagnolo
talla
Italiano
intagliatura
Tedesco
Schnitzen.
tadaítu , nm Definizione
sa paga chi si giaet a sa tadàgia
Sinonimi e contrari
tatajiu,
tatalleu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
mois de nourrice
Inglese
wetnurse wages
Spagnolo
sueldo que se da a la nodriza
Italiano
baliàtico
Tedesco
Ammenlohn.
tadhàine , nm Definizione
su nie comente calat de is nues a orrughedhos lados / leporedhas de t. = tàpiles de froca
Sinonimi e contrari
atògia,
fioca,
ispiàtzulu,
solla
2.
réndhias sont sas pàrpalas e a s'ischintidha bia de sa mirada rutu est su tadhàine de sa morte
Etimo
srdn.
Traduzioni
Francese
flocon de neige
Inglese
snowflake
Spagnolo
copo de nieve
Italiano
fiòcco di néve
Tedesco
Schneeflocke.