fadósu , agt Definizione
chi tenet fadu, sorte, fortuna; a logos fintzes àbbile, trassosu, malu
Sinonimi e contrari
addiciadu,
afoltunadu,
assortadu,
auradu,
diciosu,
iscofadu
/
furone
| ctr.
ifoltunadu
Frasi
ca ndhe teniat ódiu, si ficheit in conca s'idea de l'apostare a fusile e de fagher sa festa a su fadosu (Prantaferru)◊ chi siat líbberu de dogni male e fadosu!
2.
tanti fusti fadosu, cudha dí, ligendi sa litra!…◊ arroba su tempus chi dhui fua dèu no nd’iat mancau ni de su schivu e ni de su fadosu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
qui a de la chance
Inglese
lucky
Spagnolo
afortunado,
dichoso
Italiano
fortunato
Tedesco
glücklich.
fantasiósu , agt Definizione
de sa fantasia, chi pertocat sa fantasia, chi est fatu a fantasia, pentzau, immaginau; chi paret cosa de fantasia de cantu est bellu, ispantosu
Sinonimi e contrari
ispantosu,
meravizosu,
pantasiosu
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
qui a beaucoup d'imagination,
fantastique
Inglese
fanciful
Spagnolo
fantasioso
Italiano
fantasióso,
fantàstico
Tedesco
phantastisch.
feridòre, feridòri , agt, nm Definizione
chi o chie at fertu a ccn., nau prus che àteru de cosas graves, mannas
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
celui qui a blessé
Inglese
wounder
Spagnolo
heridor
Italiano
feritóre
Tedesco
verletzend,
Verletzer.
festarésu , agt, nm Definizione
chi o chie andhat a festa o dhi praghent is festas
Sinonimi e contrari
festajolu,
festàrgiu,
festaritzu,
festizadore,
festizaju,
festulanu,
scialeri
Frasi
sos festaresos fint abbojendhe chitulanos pro tucare totu umpare a sa chéjia foraidha ◊ sos últimos festaresos che sunt cabulendhe in sa pigada torrendhe a bidha
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
qui aime s'amuser,
fêtard
Inglese
fun-loving
Spagnolo
juerguista,
fiestero
Italiano
festaiòlo
Tedesco
festliebend.
festulànu, festuliànu , agt, nm Definizione
chi o chie andhat a festa o dhi praghent is festas
Sinonimi e contrari
festaresu,
festaritzu,
festizadore,
festizaju,
scialeri
/
cdh. fistulanu
Terminologia scientifica
ntl
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
fêtard,
qui aime s'amuser
Inglese
party-loving
Spagnolo
juerguista
Italiano
festaiòlo
Tedesco
festliebend,
festliebender Mensch.
focàle , nm: fogale,
fogali Definizione
genia de maladia chi leat a is gràndhulas a is procos e faet a ufradura e tupamentu a su gúturu
Sinonimi e contrari
focone 1,
guturones,
ischinéntzia
Frasi
anchi dhu pighit su fogali a chini mi at fatu arrui! ◊ sos porcos moriant de fogale
Terminologia scientifica
mld.
Etimo
ltn.
focale
Traduzioni
Francese
angine,
adénite épidémique qui frappe les cochons
Inglese
angina,
swine adenitis
Spagnolo
angina
Italiano
angina,
adenite epidèmica suina
Tedesco
eine Drüsenentzündungssorte.
fraghíssa , nf: praghissa Definizione
fémina chi at pérdiu su fedu
Traduzioni
Francese
femme qui a avorté
Inglese
woman who has had a miscarriage
Spagnolo
malparida
Italiano
dònna che ha abortito
Tedesco
Frau,
die einen Abort hatte.
frastimajólu , agt, nm: frastimaxolu Definizione
chi o chie est sèmpere a frastimos, costumat a frastimare
Sinonimi e contrari
apeomadori,
frastimadore
Terminologia scientifica
ntl
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
qui profère des imprécations
Inglese
curser
Spagnolo
quien impreca
Italiano
imprecatóre
Tedesco
Flucher.
gioguànu , agt: giogulanu,
zoculanu Definizione
chi est giau a su giogu; chi est pagu sériu de conca, o fintzes brullanu
Sinonimi e contrari
agiogatzadu,
bagianu 1,
marietadore,
marietosu,
piberudu
/
brulleri
Frasi
cussa giòvuna gioguana est gioghendu cun su fogu, no pentzat chi si abbruxat fendi sa disonesta! ◊ nemmancu sa calchina de Siniscola ti bastat a pulire sa brutesa, ca sempre, giogulana pro profitu, cantos ndhe as connotu ndhe as traitu (M.Sanna)
Terminologia scientifica
ntl
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
qui s'adonne au jeu,
coquet
Inglese
coquettish,
light-hearted
Spagnolo
aficionado al juego,
coquetón
Italiano
dèdito al giòco,
civettuòlo
Tedesco
verspielt,
frivol,
spaßig.
gréciu , agt, nm Definizione
chi o chie portat is ogos trotos
Sinonimi e contrari
gheltzu*,
inchércio,
lértzinu,
ocrighertzu,
ocritortu,
sghérciu
Traduzioni
Francese
qui louche
Inglese
cross-eyed
Spagnolo
bizco
Italiano
guèrcio
Tedesco
schielend.
ilfaltàdu, ilfartàdu , agt: infaltadu,
infartadu,
irfartadu,
isfaltadu,
isfartadu Definizione
nau de unu, chi po comente foedhat o càstiat ananti de gente (coment’e provandho bregúngia) si biet chi si connoschet in crupa, in farta, si ndhe agatat male ca si connoschet de àere fatu calecuna cosa chi no andhat bene
Sinonimi e contrari
afaltadu,
faltosu,
ifastadu,
frajau
/
cdh. infaltatu
Frasi
sos birgonzosos puru fint abbaidendhe sas pitzocas, mancari isfaltados ◊ l'aciapesi isfartada: li do una mirada si fit sintzera pro fàghere sa proa ◊ fut faedhendhe male de isse e comente si l'at bidu indainanti est abbarradu isfaltadu ◊ bessias a chircare ispiga, isfaltada timendhe sos meres ◊ no ischis mancu ite nàrrere ca ses isfartadu ◊ sos mannos fint isfartados ca aiant postu su minore in perígulu ◊ a s'ómine isfartadu sutzedit su chi timet
2.
sa pitzinna turpa connoschiat totu, ma foras dae s'ambiente sou si agatait ilfaltada (Z.A.Cappai)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
fautif,
qui se sent en faute
Inglese
to feel at fault or guilty about something
Spagnolo
que se siente culpable
Italiano
che si sente in difètto,
in cólpa
Tedesco
wer sich schuldig fühlt.
impressàdu , pps, agt Definizione
de impressare; chi tenet presse / avb. a s'impressada = impresse
Sinonimi e contrari
acodiu,
allestridu,
impressaridu,
impressidu
/
ttrs. imprissadu
| ctr.
adasiau,
immajonadu
2.
sigo, timendhe de mi perdire in buturinos caminendhe impressadu ◊ impressados sezis? tratenide!
3.
a s'impressada onzi isperànscia ti che ses gitendhe
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
qui a de la hâte
Inglese
hurried
Spagnolo
presuroso,
apresurado
Italiano
frettolóso
Tedesco
eilig.
impressídu , pps, agt: impressiu Definizione
de impressire; chi tenet presse, pigau de sa presse
Sinonimi e contrari
acodiu,
allestridu,
apressibbiu,
impressadu,
impressaridu,
impressighinidu,
pressarosu,
pressosu
| ctr.
adasiau,
immajonadu
2.
no podes ispetare unu pagu, no: impressidu meda ses?! ◊ domandadhu aundi est andendi aici impressiu ◊ za fias impressia: ti che ses andhada sentza mi ndhe sapire! ◊ ia iscritu su nòmini tuu in s'arena de un'arriu: sa currenti impressia dh'at isborrau a lestru
Traduzioni
Francese
qui a de la hâte
Inglese
hurried
Spagnolo
apresurado
Italiano
affrettato,
frettolóso
Tedesco
eilig.
impurdedhíu , pps, agt Definizione
de impurdedhiri; chi est in calore, in more
Sinonimi e contrari
assu 1,
insuau,
intzinnidu,
suadu,
suguzadu
/
focosu
Traduzioni
Francese
qui est en rut
Inglese
full of sexual excitement
Spagnolo
en celo
Italiano
foióso
Tedesco
geil.
inchinisàdu , pps, agt: inchisinau,
inchixinatu Definizione
de inchinisare; totu brutu de chinisu, fatu a chinisu
Sinonimi e contrari
cinisosu
2.
lampant fogos in calchi rutu muru de sa citade totu inchinisada (S.Lay Deidda)
Traduzioni
Francese
qui est réduit en cendres
Inglese
reduced to ashes
Spagnolo
quemado,
encenizado
Italiano
incenerito
Tedesco
mit Asche bedeckt,
eingeäschert.
inconsideràu , agt: iscunsideradu,
iscussideradu Definizione
chi no giughet cunsideru, chi faet is cosas a sa maconatza, chentza dhas pentzare bene e chentza régula
Sinonimi e contrari
disatinau,
sbentiau
| ctr.
atinadu
Frasi
fiza mia, ses tropu prepotente chi non ti abbizas iscussiderada: babbu tuo a s'anzena zorronada, mortu de gana e chene pantalone, tue chin brusa noa e fardeta pressada! (S.Soro)◊ cane mandrone, macu iscussideradu! ◊ su disonestu e iscunsideradu cheret su sou e s'anzenu puru!
Traduzioni
Francese
inconsideré,
qui n'a pas de jugement
Inglese
thoughtless
Spagnolo
desconsiderado
Italiano
sconsiderato,
scriteriato
Tedesco
unbesonnen,
unvernünftig.
incravadòre , nm Definizione
chie incravat, nau mescamente de cudhos chi ant incravau a Cristos a sa grughe
Frasi
Deus lis at dadu su perdonu finas a sos incravadores
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
celui qui crucifie
Inglese
crucifier
Spagnolo
crucifixor
Italiano
crocifissóre
Tedesco
Kreuziger.
inganàdu , pps, agt Definizione
de inganare; chi ndhe tenet gana
Sinonimi e contrari
ganósigu,
inganatzidu,
inganidu
| ctr.
dilganadu
2.
su matzone est inganadu de bochire sas pudhighinas ◊ sezis torrados inganados de nos surzire meudhos e brios (T.Rubattu)◊ cun sa cóntiga chi su fizu cheriat a su babbu… est andhada sa mama, ca ndhe fit inganada issa puru!
Traduzioni
Francese
qui a envie
Inglese
eager,
tempted
Spagnolo
con ganas
Italiano
invogliato
Tedesco
angeregt.
ingiogansàu , agt: ingiogassau,
ingiogatzadu Definizione
de ingiogassai; chi est tropu apedhiau a su giogu, chi istat sèmpere giogandho (si narat fintzes de su cane)
Sinonimi e contrari
agiogatzadu,
agioguladu,
giogansau,
ingiogatzidu
/
cdh. ingiucatzatu
2.
s'ingannadori est ingiogassau cun is piciochedhus
Traduzioni
Francese
qui aime beaucoup jouer
Inglese
joker
Spagnolo
juguetón
Italiano
giocherellóne
Tedesco
Tändler.
ingurtidòre , agt: ingurtidori Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
qui engloutit
Inglese
swallower
Spagnolo
tragón
Italiano
inghiottitóre
Tedesco
Schlucker.