brotài, brotàre , vrb Definizione
su essire o bogare is cambos noos de is matas; su essire fora de s'abba de una vena
Sinonimi e contrari
afroghedhare,
apillonai,
brionare,
brionire,
broculare,
brundhire,
ibbrotare,
incorumedhai,
puzonire,
rebbrotai
/
benai,
bundhare,
tzurruare
Frasi
est che àlvure chena piús brotare fruas ◊ sas àrbures sunt brotendhe linna noa ◊ bi at unu fiore brotendhe ◊ sas fruedhas sunt brotendhe torra
2.
s'abba budhindhe ndhe brotat su bullu dae su labiolu ◊ ndhe brotat de abba frisca, cussa funtana!…◊ li brotaiat su sàmbene dae nares
3.
e cantas curreladas ti faghias cantendhe cantu in coro brotaias! ◊ li brotat dae coro s'augúriu prus bellu ◊ incantos divinos brotat sa terra
Etimo
ctl., spn.
Traduzioni
Francese
jaillir,
prendre sa source,
naître
Inglese
to spring
Spagnolo
brotar,
manar
Italiano
scaturire
Tedesco
sprossen,
quellen.
bullíre , vrb: pullire Definizione
nau de is matas, bogare pigiones, cambos noos; nau de un'iferta, brotare, bogare, isparare
Sinonimi e contrari
brionire,
briorare,
broculare,
brotai
Frasi
as a bullire dae raighinas, ma sunt sempre fruedhas pirastrinas! (Cubeddu)
Traduzioni
Francese
prendre sa source
Inglese
to spring up
Spagnolo
brotar
Italiano
pullulare
Tedesco
hervorsprießen.
fantàna , nf: funtana,
puntana Definizione
benu de abba chi essit de sa terra, in pitzu, in calecuna atza o trèmene, o fintzes in fossu fundhudu tundhu fatu apostadamente cricandho s'abba e a muru totu a inghíriu (su buidu chi abbarrat si narat incalu); càntaru de abba intubbada in bidha / erba de funtanedhas = folladedha (Glechoma hederacea)
Sinonimi e contrari
antana,
mígia 1,
mitzadroxu,
mitzarxu,
orgale,
orgosa,
muntana
/
pussu
Modi di dire
csn:
sa funtana est faenno = est boghendhe abba, s'abba de sa funtana est currindhe; bogai funtana = fàghere su putu; sa mama de funtana = zenia de fémina fata a pessamentu, a zisa de sa mama de su sole, pro fàghere a timire sos pisedhos; funtana sansa = mígia de àcua minerali; fai una funtanedha in sa farra = fàghere unu fossighedhu pro bi poder betare cosa impastendhe
Frasi
in cuss'ata de roca bi essit una bella funtana de abba ◊ bi at funtanas chi bundhant abba a cora totu s'annu e àteras chi si che sicant in istiu
2.
si nc'est ghetau a funtana ◊ s'àcua dha piscaus de funtana cun sa cracira ◊ cussa teniat gana de istudiai cantu ndi tenia dèu de mi nci ghetai a funtana! ◊ a piciochedhu m'iant portau a bogai funtana in su sartu (F.Secci)
3.
che funtana mi bundhant sos ojos ◊ is làgrimas calant in is trempas che funtanedhas de arriu
Terminologia scientifica
slg.
Etimo
ltn.
fontana
Traduzioni
Francese
source,
fontaine
Inglese
spring,
fountain
Spagnolo
fuente,
manantial (m)
Italiano
sorgènte,
fontana
Tedesco
Quelle,
Brunnen.
fònte , nm, nf: afonti,
fonti Definizione
logu de ue naschit ccn. cosa, ma nau pruschetotu po su lacu inue in crésia si ponet s'abba benedita po batiare is pipios (in custu sensu, fintzes nf.)
2.
su sàbudu santu si benedixit sa fonti batisimali ◊ ti ant batiau in sa fonti
Terminologia scientifica
slg, prdc
Traduzioni
Francese
source
Inglese
source
Spagnolo
fuente
Italiano
fónte
Tedesco
Quelle,
Taufbecken,
Taufstein.
insemía , nf: intzimia Definizione
càusa, neghe chi faet naschire unu male, princípiu de calecunu efetu (mescamente de maladia); fintzes iscusa tanti po nàrrere, po fàere (o po no fàere) una cosa
Sinonimi e contrari
ansimia,
càusa,
písima
/
abbétia,
arraghèscia,
atema,
congiuntura,
cóntia,
iscóticu,
iscúgia,
tzemia
Modi di dire
csn:
intzimia de… = coment'e chi…, a su postu de…; bogai intzimia = chircare iscusas; is intzimias de su partu = sinnales de comente una fémina ràida est sentida pro s'illierare
Frasi
ita cudha bagadia… morti chen'e intzimia fatzant!
2.
dhi narant cosa po tenni s'intzimia po dh'acusai ◊ no tenendu intzimia de perunu imputu, dhus iant libberaus
3.
seis benius a mi pigai cun ispadas e fustis, intzimia de èssi unu bandidu (Ev)◊ intzimia de istudiare ses zogandhe!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
germe,
source,
principe
Inglese
germ,
cause,
beginning
Spagnolo
germen,
origen,
pretexto
Italiano
gèrme,
càusa,
princìpio,
sìntomo,
stìmolo,
movènte
Tedesco
Ursprung,
Grund.
mígia 1 , nf: mintza,
mitza,
miza 2 Definizione
vena de abba chi essit de sa terra, in pitzu, prus che àteru in calecuna atza o trèmene, ma fintzes in logu paris
Sinonimi e contrari
antana,
fantana,
mizotu,
orgale,
orgosa
Frasi
apu agatau una mitza de àcua frisca acanta de un'arroca ingunis ◊ nci at una mígia de àcua sèmpiri calendi, sa chi fíncias a pagu tempus fait serbèt po sa necessirari de sa bidha
Terminologia scientifica
slg
Etimo
ltn.
*mitia
Traduzioni
Francese
source
Inglese
source
Spagnolo
fuente,
manantial
Italiano
sorgènte
Tedesco
Quelle.
mitzadróxu , nm: mizadroxu Definizione
benu o tzurru de abba chi essit de terra
Sinonimi e contrari
mitzarxu,
orgale,
sciopadórgiu
Terminologia scientifica
slg
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
source d'eau
Inglese
pool
Spagnolo
venero,
manantial
Italiano
pólla d'àcqua
Tedesco
Quelle,
Wasserader.
mitzàrzu, mitzàrxu , nm: mizarxu Definizione
logu inue mizat o essit abba
Sinonimi e contrari
funtana,
mígia 1,
mitzadroxu
Frasi
est unu mitzarxu sempri a ciurrus ◊ sos mitzarzos sunt mesu assutos!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
source d'eau
Inglese
pool,
spring
Spagnolo
manantial,
venero
Italiano
pólla d'àcqua,
sorgènte
Tedesco
Quelle,
Wasserader.
rólliu 1 , nm Definizione
vena de abba de pagu contu
Sinonimi e contrari
rógiu
Traduzioni
Francese
source d'eau
Inglese
pool
Spagnolo
venero,
manantial
Italiano
pólla d'acqua
Tedesco
Wasserader.