abboàu , pps, agt: abbuau Definizione de abboai, abbuai; guastu de sa népide, de s'abbuera, nau de laore Sinonimi e contrari addulliu, afrachilau, allampiau, anneuladu, calinu, chiconosu Frasi su lori est abboau Traduzioni Francese rabougri, niellé Inglese for a fruit which, doesn't ripe for excess of heat, affected by smut Spagnolo atizonado Italiano golpato Tedesco aufgrund von Hitze ungenügend gereiftes Getreide, von Brandpilzen befallenes Getreide.

addegadiàre , vrb Definizione fàere a tegadia, fodhe de sa pruna ortitza, chi no ammadurat s'ossu e abbarrat coment'e una tega, buida in mesu, modhe, e apustis si sicat deunudotu Etimo srd. Traduzioni Francese rabougrir Inglese to grow badly (said about fruit or plants) Spagnolo zocatearse, apestarse Italiano imbozzacchire Tedesco einschrumpfen.

addegadíu , agt Definizione fatu a tegadia Etimo srd. Traduzioni Francese rabougri Inglese grown badly (about fruit or plants) Spagnolo zocato Italiano imbozzacchito Tedesco eingeschrumpft.

afallídu , pps, agt: afalliu, avaliu, avalliu, fallidu Definizione de afallire; nau de laores e frutuàrios, chi funt guastos, chentza lómpios; nau de un'animale, de ccn., chi est làngiu Sinonimi e contrari bíciu, caliu / afésiu, scalixiu | ctr. líaru Frasi su trigu est afallidu ◊ is trigus candu si sicant e no funt cumprius ancora funt avalius Traduzioni Francese desséché, rabougri Inglese fruit which doesn't come to ripeness for an excess of heat Spagnolo zocato, zorollo Italiano afato Tedesco verkümmert.

atecadiàre , vrb Definizione nau de frutuàriu, aortire, fàere a tegadia Etimo srd. Traduzioni Francese rabougrir Inglese generally referred to fruit which grow badly Spagnolo zocatearse Italiano imbozzacchire Tedesco einschrumpfen.

batíre, batíri , vrb: betiri, bitiri, vatire Definizione carrare, acortzire una cosa, fàere bènnere a unu, ma si narat fintzes in su sensu de causare un'efetu; nau de is matas e fintzes de sa terra, giare, bogare frutu; rfl., bogare s'erriu Sinonimi e contrari batúchere*, bature, poltare | ctr. istesare, leai Modi di dire csn: batire (a unu) a su meu = cumbínciri, fàghere adduire s'àteru a su chi naro deo; batire a su sou = fai arrexonai, portai a unu a fuedhai, a nàrriri su ch'iscít, sa beridadi, cumbínciri a unu Frasi ndhe cheret batidu totu a inoghe su chi bi tenimus in cudha domo ◊ sa cosa dae campu ndhe cheret batida a bidha ◊ totu cussos dannos nos ant batidu a malu batu ◊ bai e bati una màriga de àcua! ◊ ita at bitiu? ◊ si est intesu male, fintzas chi ndhe li ant batidu su dutore! ◊ prite un'azudu nessi no batides pro cariare su chivarzu? 2. is antigos dhu naiant chi cussu sonu a denote batiat avolotu ◊ custu fritu batit nie! ◊ su bentu bosanu batit abba 3. terra bona, cussa: su pore chi ocannu est batindhe l'ant a zúchere a montovu! ◊ sas arburedhas sunt mannitas e comintzendhe a batire 4. o mala solte, a cantu mi as batidu!…◊ como l'apo batidu a su meu e mi ponet mente (G.Ruju)◊ cun sas bonas peràulas l'apo batidu a su meu 5. candu si est betiu su frúmini, is àcuas fuant imbàtias finas a sa domu 6. no cheret faedhare, ma sa giustíssia già lu batit a su sou! ◊ l'isúzigo bene, lu bato a su sou e, mih, chi narat chie bi aiat in s'irrobbamentu! ◊ no che at pessone chi lu batat a su sou, a isse! (G.Ruju) Traduzioni Francese porter, fructifier Inglese to bring, to bear fruit Spagnolo traer Italiano portare, condurre, fruttificare Tedesco bringen, Früchte bringen.

cagadía , nf: cogodia Definizione fodhe, frutu aortitzu de sa pruna, chi no ammadurat s'ossu e chi no dhu sèberat de sa prupa: abbarrat coment'e teghighedha, buida in mesu, ladita, modhe, in colore tra birde e biancu, bona a papare, de sabore marigosu, e apustis si sicat deunudotu Sinonimi e contrari tacatia 2. s'amistade issoro ch'est finida in cogodia e no si sunt mancu piús faedhados! Terminologia scientifica rbr Etimo srd. Traduzioni Francese fruit rabougri de la ronce Inglese withered fruit of the plum tree Spagnolo fruto apestado del endrino Italiano frutto imbozzacchito del pruno Tedesco eingeschrumpfter Frucht des Pflaumenbaums.

coinàrgia , nf: coinaxa Definizione s'úrtimu frutuàriu o cosa chi si ndhe pinnigat de campu, de s'ortu: su frutu de agoa Sinonimi e contrari coàina Etimo srd. Traduzioni Francese fruit tardif, dernier Inglese last fruit Spagnolo tardano Italiano último frutto Tedesco letzte Frucht.

corpadúra , nf Definizione su acropare, mescamente nau de sa manera de fàere una cosa; difetu de su frutuàriu (es. pira, mela, néspula) candho a tretighedhos si dhis sicat su corgiolu po maladia o fintzes po cropighedhu de calecuna cosa (es. gràndhile); genia de cropu o tocada chi iat a fàere unu mortu a is bios chi po cussu nanca ndhe iant a orrúere malàidos o fintzes mòrrere Etimo srd. Traduzioni Francese frappement, tavelure Inglese withered fruit Spagnolo fruta con la piel arrugada Italiano ticchiolatura Tedesco Braunfleckigkeit.

corronchínu , nm Definizione frutuàriu tropu cruo, piticu; su granu de s'avena areste / mele c. = (de corronca) mele de mata, de àrbore, genia de cosa apicigosa, in colore de mele, chi bogant unas cantu matas (es. prunas, ceréxias) Frasi sa bruscanalla in chirca de corronchinu est in chirca de li dare s'assangrada, ma no bi la faghent si no est a s'irfidiada Cognomi e Proverbi smb: Corronchinu Terminologia scientifica rbr Etimo srd. Traduzioni Francese fruits verts, tavelés et trop petits Inglese discarded fruit, not ripe or too small Spagnolo redrojo Italiano frutta di scarto, non ben matura e tròppo pìccola Tedesco unreifes und kleines Obst.

frutài , vrb: frutare, frutuai, frutuare Definizione batire, bogare o giare frutu, nau de matas ma fintzes de àteras cosas chi cumènciant a giare una resa (es. animales) Sinonimi e contrari produire Frasi sa mata sentza de arréxinis non podit frutuai (A.Melis)◊ tenemu centu brebeis frutuendi 2. sos dinaris postos in banca frútuant pagu a chie bi los ponet Etimo srd. Traduzioni Francese fructifier, rapporter Inglese to bear fruit Spagnolo fructificar, producir Italiano fruttare, fruttificare Tedesco Früchte bringen, fruktifizieren, eintragen.

frútora , nf, nm: frútula, frútule, frútura, frúture, frúturu Definizione frutu chi bogant is matas bonu a papare a friscu Sinonimi e contrari frutuàriu, púmmoras / cdh. frútula / frutu Frasi candho drimpit, sa frútura est durche ◊ a fortza de rustaza, istrale e picu s'ortu si est fatu de frútules ricu (S.Casu)◊ sas àrbures sunt fioridas preparendhe sa frúture ◊ annatos a acratzare, no sont assénnitos a si mannicare pacos ischerfiones de frútora! 2. su frúture no at a mancare si bi at raighinas e fozas ◊ giaras pigant sas dies benidoras mustrendhe in chimas frútures maduros Etimo ltn. *fructora Traduzioni Francese fruits Inglese fruit Spagnolo fruta Italiano frutta Tedesco Obst.

frútu , nm Definizione su chi is matas sèberant de su frore e cumprint ammadurandhodhu, fintzes su fedu nou de una carena animale; s’arresurtau, su chi si ndhe tenet de unu trebballu / min. frutixedhu Sinonimi e contrari frútora Modi di dire csn: frutu mortu = in cuntratos de pastoriu, totu su chi si podet cussiderare frutu foras su bestiàmine biu (peta, lana, late, e gai); a frutu parte = parte de su frutu, de sos balanzos: zenia de cuntratu de pastoriu, de massajia; frutos de mare: cóciula, arritzonis, buconis, indàtili, cotzas; su frutu est intrendhe in fàghere = est lompindhe; cojaisí a f. pendenti = a isposa príngia, a pipiu incarrerau Frasi de su frutu si connoscit sa mata ◊ sos ventos ant secatu e frazicatu frutos e ramos ◊ beneditu est su frutu de is intrànnias tuas, Gesu ◊ seus comet’e una mata e sa língua chi fuedhaus est su frutu chi portaus apicau sèmpiri ◊ biveus de us frutus de sa terra 2. triballu meda, ma frutu pagu! ◊ sos frutos de sa terra e de sas bamas, totu at fatu pro zente istraniera! 3. si at picau unu cariasarju a frutu parte ◊ li aiant dau una gama manna de berbeches a frutu parte e sos pàsculos a mesapare Cognomi e Proverbi smb: Fruttu Etimo ltn. fructus Traduzioni Francese fruit Inglese fruit Spagnolo fruto Italiano frutto Tedesco Frucht, Ergebnis, Frucht.

«« Cerca di nuovo