arrubiólu , nm: arrubiou,
orrubiolu Definizione
druche chi assimbígiat a is tzípulas (o est a bocighedha), fatu cun arrescotu (o casu) friscu, orrubiou e corgiolu de aràngiu tratagasau, fríssiu che is tzípulas etotu e cun tzúcuru ispergiau apitzu
Sinonimi e contrari
rujolu
Frasi
sos arrubiolos frissos dhos insundhent in su tzúcoro
Terminologia scientifica
drc
Traduzioni
Francese
berlingot
Inglese
round-cake with soft inside
Spagnolo
buñuelo con queso
Italiano
berlingòzzo
Tedesco
Kringel.
blàndhu , agt: blandu,
brandhu,
brandu Definizione
chi est pagu forte, pagu airadu, abbrandhau, prus pagu (nau fintzes de cosas de bufare cun àrculu, fintzes in su sensu chi funt abbariolu)/ pani a faci branda = tropu biancu, cotu pagu
Sinonimi e contrari
lenu
| ctr.
airadu,
càdriu,
forte
Frasi
su dolore est prus brandhu ca apo leadu sa meighina ◊ s'arregorta est istétia branda ◊ sa lughe de su sole a prima essida est prus brandha ◊ at in fatze unu lucore brandhu de luna ◊ eus inténdiu unu sonu brandu, dilicau ◊ su sàmbini de procu si fait còere a fogu brandhu
Cognomi e Proverbi
smb:
Brandos, Brandu
Etimo
spn.
blando
Traduzioni
Francese
léger
Inglese
soft
Spagnolo
leve,
delicado,
débil
Italiano
blando
Tedesco
leicht.
cimixèdha , nf Definizione
sa punta modhe de sa linna, de is matas
Sinonimi e contrari
chima,
coma,
coramedhu
Terminologia scientifica
rbr
Traduzioni
Francese
partie tendre des arbres
Inglese
soft part (of a tree)
Spagnolo
cogollo
Italiano
tenerume delle piante
Tedesco
weicher Teil der Pflanzen.
cucacúca 1 , nf Definizione
una genia de erba (de mola, de cucos)
Sinonimi e contrari
erbabiluda
Terminologia scientifica
rba, Holcus lanatus
Traduzioni
Francese
houlque laineuse
Inglese
creeping soft grass
Spagnolo
heno blanco,
holco
Italiano
bambagióna
Tedesco
Honiggras.
fodhósu , agt Definizione
chi est modhe, chi tocandhodhu abbàsciat coment'e fodhe prenu de ària
Sinonimi e contrari
lentu,
madhitzosu,
modhanu,
modhe,
modhitzu
| ctr.
téteru,
tostu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
moelleux,
léger,
doux
Inglese
soft
Spagnolo
blando,
suave
Italiano
sòffice
Tedesco
weich.
isponzàtzu , agt, nm: ispugnatu,
spongiatzu Definizione
nau pruschetotu de su pane grussu pesau bene, chi est bene ispongiau, chi paret un'ispòngia, modhe, chi est unu pagu coment'e ispòngia, totu a buidedhos; unu druche
Sinonimi e contrari
isbumburronadu,
modhanu,
pugnatu,
spongiosu
| ctr.
tipiu
/
matosu
Frasi
su casu cheret fitu, su pane ispugnatu ◊ candho su pane russu est cotu, sa matza est isponzatza
Etimo
spn.
esponjado
Traduzioni
Francese
spongieux,
moelleux,
douillet
Inglese
spongy,
soft
Spagnolo
pan bien fermentado
Italiano
spugnóso,
sòffice
Tedesco
schwammig,
weich.
léntu , agt Definizione
chi si atrótigat cun facilidade chentza si segare; nau de sa manera de fàere o de si mòvere, chi est chentza presse / avb. a lentu = abbellu, a lente, a lenu; andhare a passos lentos = abbellu, chentza presse
Sinonimi e contrari
alletiosu,
corjatu,
corriatu,
flúsciu,
lenu
| ctr.
àrridu,
chídrinu,
stochinu,
tracaditu
/
chíbbalu,
crispu
Frasi
fit lentu che lentzolu lavatu ◊ su pane de fresa o carasau apenas cotu, chentza assadu, est lentu ◊ bi at linnas lentas (as. sa chessa) e linnas crídinas ◊ sos ramos de s'ozastru sunt lentos ◊ lis at postu paja de cótzulas lentas supra de sa mesa
2.
ant torradu a sonare a tiradas lentas sas campanas ◊ oras che passant che séculos lentas avelenanne dogni presente incantu
Cognomi e Proverbi
smb:
Lentu
Etimo
ltn.
lentus
Traduzioni
Francese
flexible,
pliable
Inglese
pliable,
soft
Spagnolo
flexible,
blando
Italiano
flessìbile,
pieghévole,
mòrbido
Tedesco
biegsam,
flexibel.
martzólu , nm Definizione
una calidade de trigu coinàrgiu
Sinonimi e contrari
martale
Terminologia scientifica
lrs, Triticum aestivum
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
avrillet,
blé tendre
Inglese
soft wheat
Spagnolo
trigo tierno
Italiano
grano tènero
Tedesco
Weichweizen.
mòdhe , agt, nm: modhi Definizione
nau de cosa, chi si lassat mudare de forma, chi si lassat segare, alladiare, iscarrafiare, púnghere, o indrúchere cun facilidade, chi a dha tocare o a che dhi passare apitzu lassat calare a fundhu coment'e in cosa impastada cun abba meda; nau de gente, chi si lassat cumbínchere cun facilidade, chi càmbiat pàrrere o chi adduit a comente bolent is àteros, fintzes chi sentit luego su male o s'abbisóngiu de is àteros
Sinonimi e contrari
flúsciu,
gevi,
lenu,
modhitzu
/
cdh.,
ttrs. modhu
/
ternurosu
| ctr.
téteru,
tostadu
/
impregadu,
rebelde
Modi di dire
csn:
pane, casu, erba, linna, pedra, ferru modhe; ossu m. = dúrgalu, modhímene, itl. cartilàgine; modhi che sa spuma = modhe meda, modhe modhe; pònniri a modhi = tzacare, bestire o pònnere in mesu de s'abba pro ammodhigare (pro samunare, còghere, triballare menzus); una die modhe = una dí de àcua, proinosa; èssere de modhe = èssiri de àcua, chi fait, crescit, bivit in mesu de s'àcua (es. píbera de m.); cotu a m. = cotu ma no intostau (nau prus che àteru de s'ou candu abarrat abbisabbis); fàghere a modhe (nadu de su andhare de su corpus) = fai ladàmini modhi; portai cambas modhis = èssere timendho (o fintzes no aguantare pesu, pagu firmas, pagu seguras)
Frasi
cuss'impastu serbit modhe ca bi lu damus a pizu fine, a su muru ◊ po tui est modhi totu, fintzas su chi est tostau ◊ si no est cosa modhe no ndhe addéntigo ◊ a triballare in su modhe piaghet a totugantos ◊ sa sinnadorza o tarcu est pedra modhe ◊ in letu modhe si drommit male ◊ s’umbriagu portat is cambas modhis
2.
si l'agatant modhe, a s'àteru, bi ndh'at chi si ndhe aprofitant puru ◊ lampu, za ses modhedhu si ti présiant a fàghere unu piaghere!…◊ abarreus calmus, ma mi potzu sei, ca portu is cambas modhis?
3.
in su ribu, intro de modhe bi fint sas féminas labandhe ◊ comente fachies a labare intro de su ribu a pedes a modhe? ◊ cussu si che est tzacadu a modhe in sa funtana ◊ fit ifustu pariat chi l'aiant bestiu a modhe
Cognomi e Proverbi
smb:
Modde
Etimo
ltn.
mollis
Traduzioni
Francese
mou,
doux,
malléable,
moelleux,
tendre,
souple,
indulgent,
complaisant,
soumis
Inglese
soft,
compliant,
pliable
Spagnolo
blando,
dócil,
sumiso
Italiano
mòlle,
malleàbile,
mòrbido,
tènero,
cedévole,
condiscendènte,
remissivo
Tedesco
weich,
Weiche,
nachgiebig,
fügsam,
gefügig.
modhímene, modhímine , nm: mudhímini Definizione
cosa modhe, su èssere modhe de sa cosa, fintzes ossu modhe e mescamente su tretighedhu de mesu de cúcuru de is pipios, itl. fontanèlla; is puntas noas de matas e tupas / m. de origa = sa puntighedha de s'origra, su tretu modhe prus in bassu (itl. lòbo)
Sinonimi e contrari
leina,
modhesa,
modhia,
modhíghine,
modhore,
mudhitza
/
tinziu
Frasi
dh'ant iscuta a su modhímene de conca e ch'est orruta morta
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
tendron,
cartilage
Inglese
soft part,
cartilage
Spagnolo
cartílago,
ternilla
Italiano
tenerume,
cartilàgine
Tedesco
Weiche,
Knorpel.
modhítzu , agt, nm: mudhíciu Definizione
chi est modhe, chi est bonu a indrúchere, chi atrótigat chentza dificurtade; a logos, modhitzi, chessa / chessa mudhícia = chessa, modhici
Sinonimi e contrari
lentu,
madhitzosu,
modhe
/
modhici
| ctr.
téteru,
tostadu
Frasi
ite bella chi ses candho a murmutu t'intendho supra de sos chimizones modhitzos!
2.
su modhitzu fait su chinisu prus bellu po sa lissia
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
moelleux,
ductile,
souple (fig.),
flexible
Inglese
soft,
pliant
Spagnolo
blando,
dúctil,
flexible
Italiano
sòffice,
dùttile,
flessìbile
Tedesco
weich,
biegsam,
biegbar.
pugnàtu , agt Definizione
nau pruschetotu de pane grussu, chi est ispongiau bene, chi est cotu paret ispòngia
Sinonimi e contrari
isbumburronadu,
isponzatzu,
modhanu,
spongiosu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
moelleux
Inglese
soft
Spagnolo
blando
Italiano
sòffice
Tedesco
weich.
tiérnu , agt Definizione
nau de sentidu, chi est carosu cun delicadesa
Sinonimi e contrari
afàbbile,
afetuosu,
amistantziosu,
fatitarzu,
mineri,
ternurosu
Frasi
est una cantada imbentada intra dotori e malàdiu, oferta cun tiernu amori a sa sintzilla genti mia
Etimo
spn.
Traduzioni
Francese
tendre
Inglese
soft
Spagnolo
tierno
Italiano
tènero
Tedesco
zärtlich.