blàndhu , agt: blandu,
brandhu,
brandu Definizione
chi est pagu forte, pagu airadu, abbrandhau, prus pagu (nau fintzes de cosas de bufare cun àrculu, fintzes in su sensu chi funt abbariolu)/ pani a faci branda = tropu biancu, cotu pagu
Sinonimi e contrari
lenu
| ctr.
airadu,
càdriu,
forte
Frasi
su dolore est prus brandhu ca apo leadu sa meighina ◊ s'arregorta est istétia branda ◊ sa lughe de su sole a prima essida est prus brandha ◊ at in fatze unu lucore brandhu de luna ◊ eus inténdiu unu sonu brandu, dilicau ◊ su sàmbini de procu si fait còere a fogu brandhu
Cognomi e Proverbi
smb:
Brandos, Brandu
Etimo
spn.
blando
Traduzioni
Francese
léger
Inglese
soft
Spagnolo
leve,
delicado,
débil
Italiano
blando
Tedesco
leicht.
delicàdu , agt: delicau,
dibicau,
dilicadu,
dilicau Definizione
nau de cosa fine, chi bàliat pagu, chi est de pagu agguantu, chi est fàcile meda a si segare, a si guastare, a fàere dannu; nau de unu o de una manera de fàere, chi giaet atentu a no ofèndhere, a usare arrespetu, a no fàere male
Sinonimi e contrari
dílicu
/
cdh. dilicatu
| ctr.
folte,
grussu
/
grosseri
Modi di dire
csn:
delicau che turudha móssia (nadu a befe) = chi no bollit èssiri tocau po nudha, delicau a tropu; delicau che mardi iscorrovendu mamaderras = chentza grabbu perunu; dilicau che su càlixi = díligu meda, suzetu a si segare
Frasi
s'arti de su braberi est dibicada ◊ mabagràbiu, dibicau che turudha ses! ◊ isterzu de bidru fine si leat abbellu ca est delicadu e si podet segare
2.
delicau, su mússiu… in dus mússius si dh'at papada cudha mela! ◊ za est delicada… no faghet a li nàrrere nudha chi si la leat deretu!
Etimo
ltn.
delicatus
Traduzioni
Francese
délicat,
sensible
Inglese
delicate,
sensitive
Spagnolo
delicado,
sensible
Italiano
delicato,
sensíbile
Tedesco
zart.
dílicu , agt: díligu,
dírigu Definizione
chi no bàliat ifortzu, cropu, orruta o àteru chi podet nòghere; nau de un’arremu de sa carena, chi dolet meda po pagu chi si dhi fatzat male o chi si tochet; nau de unu, chi si dha leat luego, chi est malu a cuntentare, chi si ofendhet, chi est contràriu a su male mancari siat de pagu contu o chi cunsiderat sa gente o is cosas cun arrespetu mannu
Sinonimi e contrari
delicadu,
finigosu,
iltrízile,
indílicu,
istincu,
marriu,
menosu,
scarritzinu,
schirriolu,
stinghiritzu
Modi di dire
csn:
fémina díliga = chi bi daet tentu meda a s'unore; èssere díligu che bua mala = chi no fait a dhu tocai ca si dha pigat luegus; èssere de manu díliga = chi faghet sas fainas o tocat sa cosa cun atentzione manna, cun dilighia e grabbu
Frasi
s'ogru est cosa díliga meda ◊ custu no est ne sucu e ne minestra cun late pro istògomos díligos ◊ dílica perla mia, coro, pitzinnu bellu! ◊ no brulles cun su fígadu ca est cosa díliga! ◊ cussa zughet sa carrajone díliga
2.
est díligu, cussu: arguai a tocare nudha a neune! ◊ no lu tzírighes, cussu: est díligu che bua mala!
3.
si no mi aggantzas a díligu a díligu dae me no ndhe bogas meda lúcuru
Cognomi e Proverbi
smb:
Diligu
Etimo
ltn.
delicatus
Traduzioni
Francese
délicat,
scrupuleux
Inglese
delicate,
scrupolous,
sensitive
Spagnolo
delicado
Italiano
delicato,
fràgile,
sensìbile,
scrupolóso
Tedesco
zart,
sensibel,
empfindlich,
sorgfältig.
mendhósu , agt Definizione
nau de ccn., chi tenet o faet a bíere mendheas, coment'e crisandho sa cosa
Sinonimi e contrari
mendhecosu,
pilingosu,
pullinu
Frasi
no ti cumbenit a fàghere su mendhosu: menzus chi mànighes totu!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
délicat,
difficile,
chichiteux (fam.)
Inglese
fussy
Spagnolo
delicado,
descontentadizo
Italiano
schizzinóso
Tedesco
heikel.
pullínu , agt Definizione
nau de ccn., chi sa cosa de papare po su prus dhi faet ischifu, chi est tropu delicau in su sensu de sa limpiesa, chi dhue agatat sèmpere cosa de crisare (fintzes solu po ischire chie dh'at fata)/ porcu pullinu no ingrassat mai (ma a logos narant puliu)
Sinonimi e contrari
afastiadori,
ascamosu,
ascherosu,
ascosu,
ghelestiosu,
gravellosu,
ispetzieri,
pilingosu,
salàsticu,
schivinosu,
stogumosu,
strichidheri
Frasi
belleggai su víssiu d'èssere pullinu che li est vessidu (G.Ruju)◊ e chi no fetant che porcu pullinu si ant a bagnare in píssiu porchinu!
Traduzioni
Francese
chichiteux
Inglese
fussy
Spagnolo
delicado,
difícil
Italiano
schizzinóso
Tedesco
heikel (wählerisch im Essen).