abburraciài , vrb rfl Definizione
bufare a tropu cosa cun àrculu
Sinonimi e contrari
imbreacare,
imburraciai
2.
cun su babbu abburraciadu si sunt postos a ciarrare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
s'enivrer
Inglese
to get drunk
Spagnolo
emborracharse
Italiano
ubriacarsi
Tedesco
sich betrinken.
abbutzàre , vrb: abbuzare 1 Sinonimi e contrari
abbujare,
annozare,
increstare,
intristai
Frasi
candho benit s'atunzu deo mi abbuzo!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
courroucer
Inglese
to worry,
to get angry
Spagnolo
ensombrecerse
Italiano
corrucciare
Tedesco
ärgern.
acanciàre , vrb: acansae,
acansai,
acansare,
acansciare,
acantzai,
acantzare 1,
acantzari,
acassare,
alcansare,
alcantzai,
arcansare,
arcantzai,
arcassare Definizione
arrennèscere a tènnere cun sa pregadoria, arrecire calecuna cosa de Deus, o fintzes su giare chi faet Deus, prus che àteru foedhandho de gràtzias
Sinonimi e contrari
arrecabai,
dare,
cuntzèdere
| ctr.
arrafudai,
necare
Modi di dire
csn:
acassare, acansare una gràscia, unu disizu; alcantzai a unu fuendisí = sighírelu; alcantzai camminu = fàghere caminu, fàghere tretu
Frasi
cussu est disillu chi podit acansai ◊ acansade, Segnore, chi pro raru favore sonnu e no morte siat custu sou! (P.Mossa)◊ bidat onzi gràssia acansada! ◊ pro nois domandhade su favore cun s'aficu chi siat acansadu (A.Zedde)◊ totu su chi ti apo auguradu ti benzat acansadu dae Deus! ◊ pregheit a totu sos santos pro li arcansare sa gràscia ◊ custu disígiu no podit èssiri acantzau
Etimo
spn.
Traduzioni
Francese
obtenir
Inglese
to get,
to grant
Spagnolo
alcanzar,
impetrar
Italiano
impetrare,
accordare
Tedesco
erbitten,
bewilligen.
acatarrài, acatarràre , vrb: catarrare Definizione
pigare o aciapare arremadiu
Sinonimi e contrari
arrasfriai,
arremadiai,
arremare,
arrumai,
incatarrai
Terminologia scientifica
mld
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
s'enrhumer
Inglese
to get cold
Spagnolo
resfriarse
Italiano
infreddarsi
Tedesco
Katarrh bekommen.
achibberàre , vrb Definizione
essire chíbberu, prenu coment’e ufrau; nau de ccn., su si crèdere meda, arrennegare po pagu; istrínghere / achibberare sa tzinta = istringi su cintu
Sinonimi e contrari
achighiristai,
altivai,
incaboniscai,
inchibberare,
inchighiristai
/
abbetiae,
afutare,
airai,
arrabbiai,
arrannegai,
inchietae,
incrabudhire,
infelai,
infuterare,
renignai
/
afíere
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
s'obstiner,
s'entêter,
se mettre en colère
Inglese
to be obstinate,
to get angry
Spagnolo
hincharse,
obstinarse,
irritarse
Italiano
incaponire,
adirare
Tedesco
sich versteifen,
sich entrüsten.
achipíre, achipíri , vrb Definizione
fàere meda in pag'ora; fàere a ora, a tempus
Sinonimi e contrari
achivire,
aciviri,
acodie
Modi di dire
csn:
a. bisonzu = resèssere a fàghere; a. a su dovere = atèndhere a su dovere, fai unu doveri
Frasi
chie est lestru e cabosu achipit in su tribàgliu ◊ a cosire a màchina s'achipit prus chi no a manu ◊ pro achipire faghide cun ambas manos! ◊ tocat de achipire si cherimus cumprire su tribàgliu! ◊ triballu inzotosu no si ndhe achipit ◊ si s'achipit de coro su dovere che passat su tempus prus serenu
2.
chi ia achípiu a su pulma no ndhe fui torrau a pei ◊ su tempus est lestru e deo no poto achipire: lu giuto a tretu e mi at bell'e sighidu (N.Pianu)◊ oe no dh'achípio a fàere custa faina: che dh'acabbo cras ◊ candu est meda, in logu de asfaltu s'àcua no benit achipia
Etimo
itl.
accivire
Traduzioni
Francese
faire vite,
travailler efficacement
Inglese
to get through a big piece of work,
to work with efficacy
Spagnolo
despachar
Italiano
sbrigare mólto lavóro in pòco tèmpo,
lavorare con efficàcia
Tedesco
leisten,
schaffen.
achirràre , vrb: achirriare Definizione
bènnere o andhare a unu chirru, a una bandha, e fintzes pònnere o acostire, andhare o lòmpere a iscúdere a ccn.
Sinonimi e contrari
abasciai,
andhare,
assèndhere,
bènnere,
brincae,
falare,
pòniri
| ctr.
alciare,
ampiai,
pigai 1
Frasi
achirriare a Tàtari ◊ su mudiore achirrat de repente: no s'intendhent prus chidérios de pessones, de animales (L.Loi)
2.
achirratinne dae cadhu! ◊ canno proet, s'abba achirrat dae sas nues ◊ a su postale si li fint secatos sos frenos in sa pénnita e fit achirratu che unu raju a supra de su carru ◊ a Cristos nche l'ant achirratu dae sa ruche ◊ lampu de focu chi li achírriet!
3.
a sa zanna l'at achirriau s'istanca ◊ a Cherchedhu l'ant achirratu s'apoerju "Sindrajolu"
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
descendre
Inglese
to get down
Spagnolo
venir,
ir,
bajar
Italiano
venire,
andare,
scéndere
Tedesco
kommen,
gehen,
absteigen.
acorrochinàre , vrb rfl Sinonimi e contrari
abbetiae,
aperrighinare,
tostoinare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
s'obstiner,
s'entêter
Inglese
to get obstinate
Spagnolo
emperrarse
Italiano
incaponirsi
Tedesco
sich versteifen.
acroconài, acroconàre , vrb Definizione
pigare crocone, arrennegu, dispraxere / acroconàresi de un'idea = incaschetare, tzacaresiche un'idea frimma in conca
Sinonimi e contrari
arrampedhai
/
abbetiae,
afutare,
airai,
arrabbiai,
arragiolire,
arrannegai,
inchibberare,
inchietae,
inchighiristai,
inchimerai,
infelai,
infuterare,
renignai
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
s'obstiner,
se mettre en colère
Inglese
to get angry,
to become obstinate
Spagnolo
enfadarse,
emperrarse
Italiano
incaparbire,
arrabbiare
Tedesco
eigensinnig werden,
zornig werden.
afegonàre , vrb Definizione
bufare binu meda (o àteru cun àrculu), èssere giau a su binu, imbriagare fatuvatu
Sinonimi e contrari
abbinai,
afegare,
infegare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
s'enivrer
Inglese
to become gipsy,
to get drunk
Spagnolo
emborracharse
Italiano
avvinazzarsi,
ubriacarsi
Tedesco
sich betrinken.
aggromoràre , vrb Definizione
pigare o fàere gromore, arrennegu
Sinonimi e contrari
afelonare,
aggromare,
infelai,
renignai
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
s'emporter
Inglese
to get angry
Spagnolo
amoscarse
Italiano
stizzirsi
Tedesco
sich ärgern.
aggrunciàre , vrb Definizione
fàere a unu túturu, a unu lómboru
Sinonimi e contrari
acarrongiai,
afrascillonai,
aggraminzonare,
ammaugionai,
arruntzai,
atripitzare,
frongire,
granculai,
iscrafangiai,
pizigonare
| ctr.
istirai
Frasi
est una búglia o est beru custu meu malu abbizu? Si mi aggrúnciat limba e chizu candho ndh'intendho su seru! (I.Virdis)
Traduzioni
Francese
se contracter
Inglese
to get wrinkled,
to shrink
Spagnolo
contraerse,
encogerse,
arrugar
Italiano
contrarsi,
spiegazzare
Tedesco
zusammenschrumpfen,
schlecht zusammenfalten.
aggruncíre , vrb Definizione
fàgheresi totu a prigas, a unu túturu, a cancarrone
Sinonimi e contrari
acarrongiai,
afrascillonai,
aggranchizonare,
apigiare,
arruntzai,
atavellai,
atribuntzire,
frongire,
granculai
| ctr.
istirai
Traduzioni
Francese
se contracter
Inglese
to get wrinkle,
to shrink
Spagnolo
contraerse,
arrugarse
Italiano
contrarsi,
piegazzare
Tedesco
zusammenschrumpfen,
zerknittern.
allacàre 1 , vrb Definizione
calare o orrúere chentza fortzas, guastare, nau de erbas
Sinonimi e contrari
allacanae,
allancare,
allagorjare,
alleventare,
ammoltighinare,
arrematai,
arrèndhere,
ilvalaxare
/
apudrigare
Traduzioni
Francese
s'affaisser
Inglese
to get disheartened
Spagnolo
abatirse
Italiano
abbiosciarsi
Tedesco
zusammenbrechen.
allicàre , vrb Definizione
pigare o tènnere a unu cun allicos, cun calecunu gustu, pigare gustu, pònnere abbitúdine a calecuna cosa chi praghet; pònnere apostu, arrangiare, contivigiare, tènnere contu
Sinonimi e contrari
abbetuare,
abesare,
acomunai,
acostumai,
arranguai,
imbisciare,
ingustai
/
allichionare,
ingolumare
Frasi
sos pitzinnos tue los incantas e allicas cun méndhula e nintzola
2.
su frutu de sa binza cheret allicadu!
Traduzioni
Francese
s'habituer,
s'accoutumer
Inglese
to get accostumed
Spagnolo
acostumbrarse
Italiano
avvezzarsi,
assuefarsi
Tedesco
sich gewöhnen.
altudhíre , vrb rfl: altzudhire,
artudhire,
artzudhire,
astudhire,
atudhire Definizione
atzutzudhire, pònnere sa tzudha, inteterare su pilu de su fritu, de s'assíchidu o de sa timoria, de s'isprama
Sinonimi e contrari
aciuciudhae,
altudhare,
assunciudhai,
aturtudhire,
atzudhai
Frasi
sos pilos mi si fint altzudhidos ca mi pariat de intèndhere ispisinzu de pessones ◊ unu cane orulendhe ti astudhit sas palas de ispreu ◊ bastat solu un'umbra dai tesu chi bos faghet altudhire onzi tudha ◊ s'assuconu l'aiat fatu atudhire cantos pilos giughiat ◊ solu a bi pessare si mi artzudhint sas palas!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
en avoir la chair de poule
Inglese
to get goose-flesh
Spagnolo
espeluznar
Italiano
accapponare
Tedesco
schauern.
ammalèsci , vrb: malèsciri Definizione
fàere andhandho e impeorandho, andhare de male in peus
Sinonimi e contrari
aggravae,
immalèsciri,
impeorai,
impeusare,
pejorare
| ctr.
imbonire,
mediare
Frasi
no siast contràriu a s’onnipotenti ca s’ànima ti ammalescit! (E.Pillai)◊ is cosas funt ammalescendi!
Traduzioni
Francese
s'aggraver
Inglese
to get worse
Spagnolo
empeorar
Italiano
aggravarsi
Tedesco
sich verschlimmern.
ammoriscài , vrb Definizione
fàere de colore niedhudu, regotu, su colore chi giaet a sa carrítzia su sole a meda
Sinonimi e contrari
abburare,
acotilai,
anniedhigai,
inniedhigai,
recòghere
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
noircir,
brunir
Inglese
to get tanned
Spagnolo
broncear
Italiano
abbronzire
Tedesco
gebräunt werden.
ammurratzàre , vrb Definizione
cambiare colore a murru, nau de sa die candho est cumenciandho a iscurigare
Sinonimi e contrari
ilmurinare,
incrinare,
interighinare,
interinare,
murinai
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
faire nuit
Inglese
to get dark
Spagnolo
anochecer
Italiano
imbrunire,
farsi nòtte
Tedesco
dunkel werden.
annebbiàre , vrb Definizione
su si pigare annébbiu, arrennegu meda
Sinonimi e contrari
abbetiae,
afutare,
airai,
aorcare,
arrabbiai,
arragiolire,
arrannegai,
inchietae,
inchighiristai,
inchimerai,
incrabudhire,
infelai,
infuterare
Traduzioni
Francese
se mettre en colère
Inglese
to get angry
Spagnolo
irritarse,
encolerizarse
Italiano
adirarsi,
sdegnarsi
Tedesco
sich erzürnen.