abburraciài , vrb rfl Definitzione
bufare a tropu cosa cun àrculu
Sinònimos e contràrios
imbreacare,
imburraciai
2.
cun su babbu abburraciadu si sunt postos a ciarrare
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
s'enivrer
Ingresu
to get drunk
Ispagnolu
emborracharse
Italianu
ubriacarsi
Tedescu
sich betrinken.
abbutzàre , vrb: abbuzare 1 Sinònimos e contràrios
abbujare,
annozare,
increstare,
intristai
Frases
candho benit s'atunzu deo mi abbuzo!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
courroucer
Ingresu
to worry,
to get angry
Ispagnolu
ensombrecerse
Italianu
corrucciare
Tedescu
ärgern.
acanciàre , vrb: acansae,
acansai,
acansare,
acansciare,
acantzai,
acantzare 1,
acantzari,
acassare,
alcansare,
alcantzai,
arcansare,
arcantzai,
arcassare Definitzione
arrennèscere a tènnere cun sa pregadoria, arrecire calecuna cosa de Deus, o fintzes su giare chi faet Deus, prus che àteru foedhandho de gràtzias
Sinònimos e contràrios
arrecabai,
dare,
cuntzèdere
| ctr.
arrafudai,
necare
Maneras de nàrrere
csn:
acassare, acansare una gràscia, unu disizu; alcantzai a unu fuendisí = sighírelu; alcantzai camminu = fàghere caminu, fàghere tretu
Frases
cussu est disillu chi podit acansai ◊ acansade, Segnore, chi pro raru favore sonnu e no morte siat custu sou! (P.Mossa)◊ bidat onzi gràssia acansada! ◊ pro nois domandhade su favore cun s'aficu chi siat acansadu (A.Zedde)◊ totu su chi ti apo auguradu ti benzat acansadu dae Deus! ◊ pregheit a totu sos santos pro li arcansare sa gràscia ◊ custu disígiu no podit èssiri acantzau
Ètimu
spn.
Tradutziones
Frantzesu
obtenir
Ingresu
to get,
to grant
Ispagnolu
alcanzar,
impetrar
Italianu
impetrare,
accordare
Tedescu
erbitten,
bewilligen.
acatarrài, acatarràre , vrb: catarrare Definitzione
pigare o aciapare arremadiu
Sinònimos e contràrios
arrasfriai,
arremadiai,
arremare,
arrumai,
incatarrai
Terminologia iscientìfica
mld
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
s'enrhumer
Ingresu
to get cold
Ispagnolu
resfriarse
Italianu
infreddarsi
Tedescu
Katarrh bekommen.
achibberàre , vrb Definitzione
essire chíbberu, prenu coment’e ufrau; nau de ccn., su si crèdere meda, arrennegare po pagu; istrínghere / achibberare sa tzinta = istringi su cintu
Sinònimos e contràrios
achighiristai,
altivai,
incaboniscai,
inchibberare,
inchighiristai
/
abbetiae,
afutare,
airai,
arrabbiai,
arrannegai,
inchietae,
incrabudhire,
infelai,
infuterare,
renignai
/
afíere
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
s'obstiner,
s'entêter,
se mettre en colère
Ingresu
to be obstinate,
to get angry
Ispagnolu
hincharse,
obstinarse,
irritarse
Italianu
incaponire,
adirare
Tedescu
sich versteifen,
sich entrüsten.
achipíre, achipíri , vrb Definitzione
fàere meda in pag'ora; fàere a ora, a tempus
Sinònimos e contràrios
achivire,
aciviri,
acodie
Maneras de nàrrere
csn:
a. bisonzu = resèssere a fàghere; a. a su dovere = atèndhere a su dovere, fai unu doveri
Frases
chie est lestru e cabosu achipit in su tribàgliu ◊ a cosire a màchina s'achipit prus chi no a manu ◊ pro achipire faghide cun ambas manos! ◊ tocat de achipire si cherimus cumprire su tribàgliu! ◊ triballu inzotosu no si ndhe achipit ◊ si s'achipit de coro su dovere che passat su tempus prus serenu
2.
chi ia achípiu a su pulma no ndhe fui torrau a pei ◊ su tempus est lestru e deo no poto achipire: lu giuto a tretu e mi at bell'e sighidu (N.Pianu)◊ oe no dh'achípio a fàere custa faina: che dh'acabbo cras ◊ candu est meda, in logu de asfaltu s'àcua no benit achipia
Ètimu
itl.
accivire
Tradutziones
Frantzesu
faire vite,
travailler efficacement
Ingresu
to get through a big piece of work,
to work with efficacy
Ispagnolu
despachar
Italianu
sbrigare mólto lavóro in pòco tèmpo,
lavorare con efficàcia
Tedescu
leisten,
schaffen.
achirràre , vrb: achirriare Definitzione
bènnere o andhare a unu chirru, a una bandha, e fintzes pònnere o acostire, andhare o lòmpere a iscúdere a ccn.
Sinònimos e contràrios
abasciai,
andhare,
assèndhere,
bènnere,
brincae,
falare,
pòniri
| ctr.
alciare,
ampiai,
pigai 1
Frases
achirriare a Tàtari ◊ su mudiore achirrat de repente: no s'intendhent prus chidérios de pessones, de animales (L.Loi)
2.
achirratinne dae cadhu! ◊ canno proet, s'abba achirrat dae sas nues ◊ a su postale si li fint secatos sos frenos in sa pénnita e fit achirratu che unu raju a supra de su carru ◊ a Cristos nche l'ant achirratu dae sa ruche ◊ lampu de focu chi li achírriet!
3.
a sa zanna l'at achirriau s'istanca ◊ a Cherchedhu l'ant achirratu s'apoerju "Sindrajolu"
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
descendre
Ingresu
to get down
Ispagnolu
venir,
ir,
bajar
Italianu
venire,
andare,
scéndere
Tedescu
kommen,
gehen,
absteigen.
acorrochinàre , vrb rfl Sinònimos e contràrios
abbetiae,
aperrighinare,
tostoinare
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
s'obstiner,
s'entêter
Ingresu
to get obstinate
Ispagnolu
emperrarse
Italianu
incaponirsi
Tedescu
sich versteifen.
acroconài, acroconàre , vrb Definitzione
pigare crocone, arrennegu, dispraxere / acroconàresi de un'idea = incaschetare, tzacaresiche un'idea frimma in conca
Sinònimos e contràrios
arrampedhai
/
abbetiae,
afutare,
airai,
arrabbiai,
arragiolire,
arrannegai,
inchibberare,
inchietae,
inchighiristai,
inchimerai,
infelai,
infuterare,
renignai
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
s'obstiner,
se mettre en colère
Ingresu
to get angry,
to become obstinate
Ispagnolu
enfadarse,
emperrarse
Italianu
incaparbire,
arrabbiare
Tedescu
eigensinnig werden,
zornig werden.
afegonàre , vrb Definitzione
bufare binu meda (o àteru cun àrculu), èssere giau a su binu, imbriagare fatuvatu
Sinònimos e contràrios
abbinai,
afegare,
infegare
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
s'enivrer
Ingresu
to become gipsy,
to get drunk
Ispagnolu
emborracharse
Italianu
avvinazzarsi,
ubriacarsi
Tedescu
sich betrinken.
aggromoràre , vrb Definitzione
pigare o fàere gromore, arrennegu
Sinònimos e contràrios
afelonare,
aggromare,
infelai,
renignai
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
s'emporter
Ingresu
to get angry
Ispagnolu
amoscarse
Italianu
stizzirsi
Tedescu
sich ärgern.
aggrunciàre , vrb Definitzione
fàere a unu túturu, a unu lómboru
Sinònimos e contràrios
acarrongiai,
afrascillonai,
aggraminzonare,
ammaugionai,
arruntzai,
atripitzare,
frongire,
granculai,
iscrafangiai,
pizigonare
| ctr.
istirai
Frases
est una búglia o est beru custu meu malu abbizu? Si mi aggrúnciat limba e chizu candho ndh'intendho su seru! (I.Virdis)
Tradutziones
Frantzesu
se contracter
Ingresu
to get wrinkled,
to shrink
Ispagnolu
contraerse,
encogerse,
arrugar
Italianu
contrarsi,
spiegazzare
Tedescu
zusammenschrumpfen,
schlecht zusammenfalten.
aggruncíre , vrb Definitzione
fàgheresi totu a prigas, a unu túturu, a cancarrone
Sinònimos e contràrios
acarrongiai,
afrascillonai,
aggranchizonare,
apigiare,
arruntzai,
atavellai,
atribuntzire,
frongire,
granculai
| ctr.
istirai
Tradutziones
Frantzesu
se contracter
Ingresu
to get wrinkle,
to shrink
Ispagnolu
contraerse,
arrugarse
Italianu
contrarsi,
piegazzare
Tedescu
zusammenschrumpfen,
zerknittern.
allacàre 1 , vrb Definitzione
calare o orrúere chentza fortzas, guastare, nau de erbas
Sinònimos e contràrios
allacanae,
allancare,
allagorjare,
alleventare,
ammoltighinare,
arrematai,
arrèndhere,
ilvalaxare
/
apudrigare
Tradutziones
Frantzesu
s'affaisser
Ingresu
to get disheartened
Ispagnolu
abatirse
Italianu
abbiosciarsi
Tedescu
zusammenbrechen.
allicàre , vrb Definitzione
pigare o tènnere a unu cun allicos, cun calecunu gustu, pigare gustu, pònnere abbitúdine a calecuna cosa chi praghet; pònnere apostu, arrangiare, contivigiare, tènnere contu
Sinònimos e contràrios
abbetuare,
abesare,
acomunai,
acostumai,
arranguai,
imbisciare,
ingustai
/
allichionare,
ingolumare
Frases
sos pitzinnos tue los incantas e allicas cun méndhula e nintzola
2.
su frutu de sa binza cheret allicadu!
Tradutziones
Frantzesu
s'habituer,
s'accoutumer
Ingresu
to get accostumed
Ispagnolu
acostumbrarse
Italianu
avvezzarsi,
assuefarsi
Tedescu
sich gewöhnen.
altudhíre , vrb rfl: altzudhire,
artudhire,
artzudhire,
astudhire,
atudhire Definitzione
atzutzudhire, pònnere sa tzudha, inteterare su pilu de su fritu, de s'assíchidu o de sa timoria, de s'isprama
Sinònimos e contràrios
aciuciudhae,
altudhare,
assunciudhai,
aturtudhire,
atzudhai
Frases
sos pilos mi si fint altzudhidos ca mi pariat de intèndhere ispisinzu de pessones ◊ unu cane orulendhe ti astudhit sas palas de ispreu ◊ bastat solu un'umbra dai tesu chi bos faghet altudhire onzi tudha ◊ s'assuconu l'aiat fatu atudhire cantos pilos giughiat ◊ solu a bi pessare si mi artzudhint sas palas!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
en avoir la chair de poule
Ingresu
to get goose-flesh
Ispagnolu
espeluznar
Italianu
accapponare
Tedescu
schauern.
ammalèsci , vrb: malèsciri Definitzione
fàere andhandho e impeorandho, andhare de male in peus
Sinònimos e contràrios
aggravae,
immalèsciri,
impeorai,
impeusare,
pejorare
| ctr.
imbonire,
mediare
Frases
no siast contràriu a s’onnipotenti ca s’ànima ti ammalescit! (E.Pillai)◊ is cosas funt ammalescendi!
Tradutziones
Frantzesu
s'aggraver
Ingresu
to get worse
Ispagnolu
empeorar
Italianu
aggravarsi
Tedescu
sich verschlimmern.
ammoriscài , vrb Definitzione
fàere de colore niedhudu, regotu, su colore chi giaet a sa carrítzia su sole a meda
Sinònimos e contràrios
abburare,
acotilai,
anniedhigai,
inniedhigai,
recòghere
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
noircir,
brunir
Ingresu
to get tanned
Ispagnolu
broncear
Italianu
abbronzire
Tedescu
gebräunt werden.
ammurratzàre , vrb Definitzione
cambiare colore a murru, nau de sa die candho est cumenciandho a iscurigare
Sinònimos e contràrios
ilmurinare,
incrinare,
interighinare,
interinare,
murinai
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
faire nuit
Ingresu
to get dark
Ispagnolu
anochecer
Italianu
imbrunire,
farsi nòtte
Tedescu
dunkel werden.
annebbiàre , vrb Definitzione
su si pigare annébbiu, arrennegu meda
Sinònimos e contràrios
abbetiae,
afutare,
airai,
aorcare,
arrabbiai,
arragiolire,
arrannegai,
inchietae,
inchighiristai,
inchimerai,
incrabudhire,
infelai,
infuterare
Tradutziones
Frantzesu
se mettre en colère
Ingresu
to get angry
Ispagnolu
irritarse,
encolerizarse
Italianu
adirarsi,
sdegnarsi
Tedescu
sich erzürnen.