abburraciài , vrb rfl Definition
bufare a tropu cosa cun àrculu
Synonyms e antonyms
imbreacare,
imburraciai
2.
cun su babbu abburraciadu si sunt postos a ciarrare
Etymon
srd.
Translations
French
s'enivrer
English
to get drunk
Spanish
emborracharse
Italian
ubriacarsi
German
sich betrinken.
abbutzàre , vrb: abbuzare 1 Synonyms e antonyms
abbujare,
annozare,
increstare,
intristai
Sentences
candho benit s'atunzu deo mi abbuzo!
Etymon
srd.
Translations
French
courroucer
English
to worry,
to get angry
Spanish
ensombrecerse
Italian
corrucciare
German
ärgern.
acanciàre , vrb: acansae,
acansai,
acansare,
acansciare,
acantzai,
acantzare 1,
acantzari,
acassare,
alcansare,
alcantzai,
arcansare,
arcantzai,
arcassare Definition
arrennèscere a tènnere cun sa pregadoria, arrecire calecuna cosa de Deus, o fintzes su giare chi faet Deus, prus che àteru foedhandho de gràtzias
Synonyms e antonyms
arrecabai,
dare,
cuntzèdere
| ctr.
arrafudai,
necare
Idioms
csn:
acassare, acansare una gràscia, unu disizu; alcantzai a unu fuendisí = sighírelu; alcantzai camminu = fàghere caminu, fàghere tretu
Sentences
cussu est disillu chi podit acansai ◊ acansade, Segnore, chi pro raru favore sonnu e no morte siat custu sou! (P.Mossa)◊ bidat onzi gràssia acansada! ◊ pro nois domandhade su favore cun s'aficu chi siat acansadu (A.Zedde)◊ totu su chi ti apo auguradu ti benzat acansadu dae Deus! ◊ pregheit a totu sos santos pro li arcansare sa gràscia ◊ custu disígiu no podit èssiri acantzau
Etymon
spn.
Translations
French
obtenir
English
to get,
to grant
Spanish
alcanzar,
impetrar
Italian
impetrare,
accordare
German
erbitten,
bewilligen.
acatarrài, acatarràre , vrb: catarrare Definition
pigare o aciapare arremadiu
Synonyms e antonyms
arrasfriai,
arremadiai,
arremare,
arrumai,
incatarrai
Scientific Terminology
mld
Etymon
srd.
Translations
French
s'enrhumer
English
to get cold
Spanish
resfriarse
Italian
infreddarsi
German
Katarrh bekommen.
achibberàre , vrb Definition
essire chíbberu, prenu coment’e ufrau; nau de ccn., su si crèdere meda, arrennegare po pagu; istrínghere / achibberare sa tzinta = istringi su cintu
Synonyms e antonyms
achighiristai,
altivai,
incaboniscai,
inchibberare,
inchighiristai
/
abbetiae,
afutare,
airai,
arrabbiai,
arrannegai,
inchietae,
incrabudhire,
infelai,
infuterare,
renignai
/
afíere
Etymon
srd.
Translations
French
s'obstiner,
s'entêter,
se mettre en colère
English
to be obstinate,
to get angry
Spanish
hincharse,
obstinarse,
irritarse
Italian
incaponire,
adirare
German
sich versteifen,
sich entrüsten.
achipíre, achipíri , vrb Definition
fàere meda in pag'ora; fàere a ora, a tempus
Synonyms e antonyms
achivire,
aciviri,
acodie
Idioms
csn:
a. bisonzu = resèssere a fàghere; a. a su dovere = atèndhere a su dovere, fai unu doveri
Sentences
chie est lestru e cabosu achipit in su tribàgliu ◊ a cosire a màchina s'achipit prus chi no a manu ◊ pro achipire faghide cun ambas manos! ◊ tocat de achipire si cherimus cumprire su tribàgliu! ◊ triballu inzotosu no si ndhe achipit ◊ si s'achipit de coro su dovere che passat su tempus prus serenu
2.
chi ia achípiu a su pulma no ndhe fui torrau a pei ◊ su tempus est lestru e deo no poto achipire: lu giuto a tretu e mi at bell'e sighidu (N.Pianu)◊ oe no dh'achípio a fàere custa faina: che dh'acabbo cras ◊ candu est meda, in logu de asfaltu s'àcua no benit achipia
Etymon
itl.
accivire
Translations
French
faire vite,
travailler efficacement
English
to get through a big piece of work,
to work with efficacy
Spanish
despachar
Italian
sbrigare mólto lavóro in pòco tèmpo,
lavorare con efficàcia
German
leisten,
schaffen.
achirràre , vrb: achirriare Definition
bènnere o andhare a unu chirru, a una bandha, e fintzes pònnere o acostire, andhare o lòmpere a iscúdere a ccn.
Synonyms e antonyms
abasciai,
andhare,
assèndhere,
bènnere,
brincae,
falare,
pòniri
| ctr.
alciare,
ampiai,
pigai 1
Sentences
achirriare a Tàtari ◊ su mudiore achirrat de repente: no s'intendhent prus chidérios de pessones, de animales (L.Loi)
2.
achirratinne dae cadhu! ◊ canno proet, s'abba achirrat dae sas nues ◊ a su postale si li fint secatos sos frenos in sa pénnita e fit achirratu che unu raju a supra de su carru ◊ a Cristos nche l'ant achirratu dae sa ruche ◊ lampu de focu chi li achírriet!
3.
a sa zanna l'at achirriau s'istanca ◊ a Cherchedhu l'ant achirratu s'apoerju "Sindrajolu"
Etymon
srd.
Translations
French
descendre
English
to get down
Spanish
venir,
ir,
bajar
Italian
venire,
andare,
scéndere
German
kommen,
gehen,
absteigen.
acorrochinàre , vrb rfl Synonyms e antonyms
abbetiae,
aperrighinare,
tostoinare
Etymon
srd.
Translations
French
s'obstiner,
s'entêter
English
to get obstinate
Spanish
emperrarse
Italian
incaponirsi
German
sich versteifen.
acroconài, acroconàre , vrb Definition
pigare crocone, arrennegu, dispraxere / acroconàresi de un'idea = incaschetare, tzacaresiche un'idea frimma in conca
Synonyms e antonyms
arrampedhai
/
abbetiae,
afutare,
airai,
arrabbiai,
arragiolire,
arrannegai,
inchibberare,
inchietae,
inchighiristai,
inchimerai,
infelai,
infuterare,
renignai
Etymon
srd.
Translations
French
s'obstiner,
se mettre en colère
English
to get angry,
to become obstinate
Spanish
enfadarse,
emperrarse
Italian
incaparbire,
arrabbiare
German
eigensinnig werden,
zornig werden.
afegonàre , vrb Definition
bufare binu meda (o àteru cun àrculu), èssere giau a su binu, imbriagare fatuvatu
Synonyms e antonyms
abbinai,
afegare,
infegare
Etymon
srd.
Translations
French
s'enivrer
English
to become gipsy,
to get drunk
Spanish
emborracharse
Italian
avvinazzarsi,
ubriacarsi
German
sich betrinken.
aggromoràre , vrb Definition
pigare o fàere gromore, arrennegu
Synonyms e antonyms
afelonare,
aggromare,
infelai,
renignai
Etymon
srd.
Translations
French
s'emporter
English
to get angry
Spanish
amoscarse
Italian
stizzirsi
German
sich ärgern.
aggrunciàre , vrb Definition
fàere a unu túturu, a unu lómboru
Synonyms e antonyms
acarrongiai,
afrascillonai,
aggraminzonare,
ammaugionai,
arruntzai,
atripitzare,
frongire,
granculai,
iscrafangiai,
pizigonare
| ctr.
istirai
Sentences
est una búglia o est beru custu meu malu abbizu? Si mi aggrúnciat limba e chizu candho ndh'intendho su seru! (I.Virdis)
Translations
French
se contracter
English
to get wrinkled,
to shrink
Spanish
contraerse,
encogerse,
arrugar
Italian
contrarsi,
spiegazzare
German
zusammenschrumpfen,
schlecht zusammenfalten.
aggruncíre , vrb Definition
fàgheresi totu a prigas, a unu túturu, a cancarrone
Synonyms e antonyms
acarrongiai,
afrascillonai,
aggranchizonare,
apigiare,
arruntzai,
atavellai,
atribuntzire,
frongire,
granculai
| ctr.
istirai
Translations
French
se contracter
English
to get wrinkle,
to shrink
Spanish
contraerse,
arrugarse
Italian
contrarsi,
piegazzare
German
zusammenschrumpfen,
zerknittern.
allacàre 1 , vrb Definition
calare o orrúere chentza fortzas, guastare, nau de erbas
Synonyms e antonyms
allacanae,
allancare,
allagorjare,
alleventare,
ammoltighinare,
arrematai,
arrèndhere,
ilvalaxare
/
apudrigare
Translations
French
s'affaisser
English
to get disheartened
Spanish
abatirse
Italian
abbiosciarsi
German
zusammenbrechen.
allicàre , vrb Definition
pigare o tènnere a unu cun allicos, cun calecunu gustu, pigare gustu, pònnere abbitúdine a calecuna cosa chi praghet; pònnere apostu, arrangiare, contivigiare, tènnere contu
Synonyms e antonyms
abbetuare,
abesare,
acomunai,
acostumai,
arranguai,
imbisciare,
ingustai
/
allichionare,
ingolumare
Sentences
sos pitzinnos tue los incantas e allicas cun méndhula e nintzola
2.
su frutu de sa binza cheret allicadu!
Translations
French
s'habituer,
s'accoutumer
English
to get accostumed
Spanish
acostumbrarse
Italian
avvezzarsi,
assuefarsi
German
sich gewöhnen.
altudhíre , vrb rfl: altzudhire,
artudhire,
artzudhire,
astudhire,
atudhire Definition
atzutzudhire, pònnere sa tzudha, inteterare su pilu de su fritu, de s'assíchidu o de sa timoria, de s'isprama
Synonyms e antonyms
aciuciudhae,
altudhare,
assunciudhai,
aturtudhire,
atzudhai
Sentences
sos pilos mi si fint altzudhidos ca mi pariat de intèndhere ispisinzu de pessones ◊ unu cane orulendhe ti astudhit sas palas de ispreu ◊ bastat solu un'umbra dai tesu chi bos faghet altudhire onzi tudha ◊ s'assuconu l'aiat fatu atudhire cantos pilos giughiat ◊ solu a bi pessare si mi artzudhint sas palas!
Etymon
srd.
Translations
French
en avoir la chair de poule
English
to get goose-flesh
Spanish
espeluznar
Italian
accapponare
German
schauern.
ammalèsci , vrb: malèsciri Definition
fàere andhandho e impeorandho, andhare de male in peus
Synonyms e antonyms
aggravae,
immalèsciri,
impeorai,
impeusare,
pejorare
| ctr.
imbonire,
mediare
Sentences
no siast contràriu a s’onnipotenti ca s’ànima ti ammalescit! (E.Pillai)◊ is cosas funt ammalescendi!
Translations
French
s'aggraver
English
to get worse
Spanish
empeorar
Italian
aggravarsi
German
sich verschlimmern.
ammoriscài , vrb Definition
fàere de colore niedhudu, regotu, su colore chi giaet a sa carrítzia su sole a meda
Synonyms e antonyms
abburare,
acotilai,
anniedhigai,
inniedhigai,
recòghere
Etymon
srd.
Translations
French
noircir,
brunir
English
to get tanned
Spanish
broncear
Italian
abbronzire
German
gebräunt werden.
ammurratzàre , vrb Definition
cambiare colore a murru, nau de sa die candho est cumenciandho a iscurigare
Synonyms e antonyms
ilmurinare,
incrinare,
interighinare,
interinare,
murinai
Etymon
srd.
Translations
French
faire nuit
English
to get dark
Spanish
anochecer
Italian
imbrunire,
farsi nòtte
German
dunkel werden.
annebbiàre , vrb Definition
su si pigare annébbiu, arrennegu meda
Synonyms e antonyms
abbetiae,
afutare,
airai,
aorcare,
arrabbiai,
arragiolire,
arrannegai,
inchietae,
inchighiristai,
inchimerai,
incrabudhire,
infelai,
infuterare
Translations
French
se mettre en colère
English
to get angry
Spanish
irritarse,
encolerizarse
Italian
adirarsi,
sdegnarsi
German
sich erzürnen.