arède , nf: aredi,
arei,
arèighi,
arrèidi,
arrede,
rede Definizione
ereu, prus che àteru pagos pegos, chedha de animales / min. arexedha, areigedha, areitedha, fintzes areitedhu, ariola
Sinonimi e contrari
arbutzu,
bama,
cedha,
creze,
fiotu,
grústiu,
majone,
retile,
retolu,
tàgiu,
trechinzu
Frasi
un'arei, un'arèighi de muvras ◊ s'arei est asselliada in sa tanca ◊ torraimidha s'arei de is cuadhus de Gésturi! ◊ paris unu pastori in mesu de s'arei ◊ a cuíndixi annus tenia un'areitedhu de crabas ◊ as a tènnere un'arede de crabas a contu tú
2.
Luisicu pariat torrendu a s'arei de aundi si ndi fut istesiau ◊ po cine dh'apubat, dhue at un'arede de panas ◊ apu biu un'arei de piciochedhus
Etimo
ltn.
grege(m)
Traduzioni
Francese
troupeau
Inglese
herd
Spagnolo
manada
Italiano
branco
Tedesco
Rudel.
cèdha , nf: chedha Definizione
una tropa no tanti manna de pegos, unu tanti, nau pruschetotu de porcos, bacas e crabas e, a disprétziu, de gente puru; nau de laores, fundhu, una farranchedha de cosa semenada / min. cedhita = chedha minore, muntonedhu / cedha de mallorus, de brebeis, de procus, de canis, de anzones, de àinos, de crabas
Sinonimi e contrari
arbutzu,
arede,
cedhone,
creze,
grústiu,
majone,
masonada,
retile,
retolu,
tròpara
/
assorte,
ereu,
fiotu,
issorta,
pasa,
sinnissoni,
tropedhu,
truma
/
fundhu
Modi di dire
csn:
mandhigare una bona chedha = papai a satzu; una chedhita de lana = unu muntonedhu de lana; una chedha de fae, de trigu = unu fundhu
Frasi
s'at paradu una chedhita de crabas ◊ bi fint sos silvones a chedhas
2.
a su disaogu curreis a cedha! ◊ ahi, chedha de àinos domados, totu in su tricolore imboligados! ◊ pastoris ricus tontus ndi agatas una cedha (L.Matta)
Cognomi e Proverbi
prb:
in sa cèdha no mancat sa tzopa
Etimo
ltn.
cella
Traduzioni
Francese
troupeau
Inglese
herd
Spagnolo
rebaño (m),
manada
Italiano
branco
Tedesco
Herde.
cherbíu , nm, nf: chervia Definizione
cedha de crebos, medas
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
harpaille
Inglese
deer herd
Spagnolo
manada de ciervos
Italiano
branco di cèrvi
Tedesco
Rudel Hirsche.
gamàda , nf Definizione
unu tanti de animales, medas, bólidu de pigiones, fintzes cambarada de gente
Sinonimi e contrari
cedha,
fiotu,
gama,
truma
Frasi
una gamada de porcus, de pillonis
Terminologia scientifica
pst
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
troupeau,
volée
Inglese
herd,
flock
Spagnolo
rebaño,
manada,
bandada
Italiano
branco,
stórmo
Tedesco
Herde,
Schwarm.
grústiu, grústu , nm Definizione
unos cantu, nau de gente e pruschetotu de animales (podent èssere medas puru)/ min. grustiolu, grustixedhu
Sinonimi e contrari
arbutzu,
arede,
cedha,
frústiu,
grúspiu 2,
majone,
retile,
retolu,
rucru,
rustu,
tàgiu
/
assorte,
fiotu,
issorta,
pasa,
sinnissoni,
tropedhu,
truma,
zumenta
Frasi
fia teracu ma a sos vinti annos mi ndh'essei e mi ponei abbandha cun unu grustu de chentu porcos ◊ sas crapas si contant a grústios, comente essint dae corte ◊ si at parau unu grústiu de berbeches remonias chin sa costumàntzia de sa paradura ◊ sos emigraos sunis andhaos a grustos
Traduzioni
Francese
groupe,
troupeau
Inglese
group,
herd
Spagnolo
grupo,
rebaño,
manada
Italiano
gruppo,
capannèllo,
branco,
grégge
Tedesco
Gruppe,
Rudel,
Herde.
majòne , nm: masone,
masoni,
mesoni Definizione
dhu narant po su bestiàmene minudu e maduru a chedha; logu serrau po acorrare brebès, e totu su cuile e fintzes dominàriu / min. masonighedhu
Sinonimi e contrari
arbutzu,
arede,
bama,
cedha,
grústiu,
retolu,
tàgiu
/
assorte,
fiotu,
issorta,
pasa,
sinnissoni,
tropa
/
coibi,
masongile
Frasi
sos sirvones a sa landhe curriant a majones ◊ aiant unu masone de un'otantina de arveghes ◊ su masone est crocau aggrumau: frigidúmene faet! ◊ in funtana aciapesi s'abba bolojada ca bi fint sos porcos a masone
2.
medas ant abbandonau su mesoni, dhis ant fatu bendi is brebeis po si fai operajus ◊ me is bidhas genti meda bivit de sa múngia de masoni ◊ oi in su mesoni dhui at localis po su bestiàmini, po allogai su froràgiu, fai sa mullidura, ponni is ainas e is tratoris e sa domu po sa famíglia (M.Pani)
Cognomi e Proverbi
smb:
Maione, Majone, Masone, Masones, Masoni
Etimo
ltn.
ma(n)sione(m)
Traduzioni
Francese
troupeau
Inglese
herd
Spagnolo
rebaño,
manada
Italiano
màndria,
grégge
Tedesco
Herde.
masonàda, masonàta , nf Definizione
unu tanti de animales, una chedha, nau prus che àteru de is pudhas o pigiones (in cobertantza fintzes de gente, de is fígios)
Sinonimi e contrari
cedha,
fiotu,
masonza,
masúglia,
sciumada,
truma
/
cdh. masunata
Frasi
sa masonada est isparta
2.
che li est mortu su maridu e pro prus frazellu li at lassadu una masonada de fizos
Etimo
ltn.
*ma(n)sionata
Traduzioni
Francese
bande
Inglese
flock
Spagnolo
manada (anim),
turba (pers)
Italiano
fròtta
Tedesco
Schwarm,
Rudel.
tàgiu , nm: tàgliu,
taju,
tàlgiu,
tallu,
taxu,
tazu Definizione
unu tanti mannu de pegos de bestiàmene grussu chi si pastórigat, ma fintzes chedha de gente nau prus che àteru a disprétziu; in is orrodas prenas de su carru, donniuna de is duas mesas lunas a una parte e àtera de sa panga (sa tàula de mesu)/ min. tagighedhu, tagiolu; tallitu = màtulu de chimbe filos de s'ordidu
Sinonimi e contrari
arbutzu,
arede,
bama,
cedha,
creze,
fiotu,
grústiu,
majone,
retile,
retolu,
trechinzu
/
làsia
Modi di dire
csn:
iscorrai su tallu = menguare su bestiàmine, bogàreche o pèrdere fiados (in suspu, mòrrere zente); èssiri a unu tàgiu de sa maladia = malàidos a una fasche, in medas totu paris
Frasi
seo abbaidandho su tàgiu paschendho ◊ su pastore faghet àteru sughestantu chi su tazu est pasculandhe ◊ su pastori ndi at assortiu su tallu ◊ s'intendhiant sos tazos in pastura
2.
acudit dae su postale unu tazu de zente chi mancu s'ischit comente podiat càpere intro ◊ in su grifoni dhui fiat unu tallu de piciocas chistionendi
3.
zuchiat a tracolla unu tazu de sonajolos ◊ passant is aeroplanus a tallus
4.
funt totus a letu, totus a unu tàgiu de sa maladia ◊ sa zente a tazos morit in cada capu de su mundhu
5.
is filus de s'orrimentu passant donniunu in d-unu líciu, poi in ciú pètini e si acàpiant a cincu a cincu (is tallitus) a su súrbiu de ainnantis
Cognomi e Proverbi
smb:
Tallu
/
prb:
s'erbei mala in su tàlgiu est nodia
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
troupeau,
bande
Inglese
herd
Spagnolo
rebaño,
manada
Italiano
branco
Tedesco
Rudel.
trúma , nf, nm: trumma,
trummu,
trumu,
turma Definizione
personas o animales a medas totus impare, a chedha o cambarada; dhue at logu chi est sa mandra comunale po dhue acorrare is àinos de totu sa bidha / min. trummixedha
Sinonimi e contrari
assorte,
cedha,
fiotu,
grústiu,
issorta,
masonada,
retolu,
sinnissoni,
tropa,
trumada
Frasi
una truma de ebbas, de apes, de puzones, de zente ◊ che unu trumu de arestes istores falant lestros a donzi marina (A.Casula)◊ sa truma de sa zente at comintzadu a dare lodes a Deus a boghe manna ◊ trumas e trumas totu isvariadas las ingulliat sa gruta aullida totu che trigu in mola maghinadas (P.Casu)◊ dhoi at unu trummu de zenti ◊ sa bidha dh'iat fata una turma de bandidus arróscius de abbandidai
Etimo
ltn.
turma
Traduzioni
Francese
masse,
troupeau
Inglese
crowd
Spagnolo
multitud (pers),
manada (anim)
Italiano
stuòlo,
tórma
Tedesco
Schar.