bóbidu , nm: bólidu,
vólidu Definizione
movimentu de una cosa in s'aera, in s'ària; nualla, truma de pigiones
Sinonimi e contrari
bolu
Modi di dire
csn:
andai a b. = lestru meda, in boleos; cumprendirisí a b. = deretu, chentza tantas peràulas
Frasi
isturrus e crucueus a bólidu pesaus dhus pesant in panteus ◊ in tempus de argiola, a s'ora de meigama, a bólidu arribbant is fadas de logu! (M.Maxia)◊ su marragau tenit su bólidu calmu ◊ ci iat póssiu nd'iat segau is alas a is pigiones po no passarint mancu a bólidu in sa propiedadi sua!
2.
bólidu de meurras, de isturrus ◊ si benit dhi ammostu unus cantu bóbidus de perdixis!
3.
si seus cumpréndius a bóbidu!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
vol
Inglese
flight
Spagnolo
vuelo,
bandada
Italiano
vólo,
stórmo
Tedesco
Flug,
Fliegen,
Schar.
bólu , nm: volu Definizione
su bolare; nualla, truma de pigiones / min. bolighedhu
Sinonimi e contrari
bóbidu
/
truma
Modi di dire
csn:
in d-unu bolu = in d-unu sinnu; leare su bolu = pesàresi a bolare; andhare a b. = andhare in boleos, a boladura; tocare sas campanas a b. = sonare a meda, arrepicai; picare a ccn. in bolos e in bentos = in boleos, coment'e faghíndhelu bolare
Frasi
sos puzones isterrent bolu ◊ catzadore fentomadu, cussu: coglit sa perdija a su bolu! ◊ che rundhinella lizera pro poder bènnere a cue su bolu pesare dia
2.
unu bolu de puzones ◊ in altu si bidiant bolos de untulzos bramosos de godire sos ismulzos cun calchi ispéigu in punta de una serra (A.Casula)
3.
ballandhe, cudha fémina la picabo in bolos e in bentos, totu la ghighinabo!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
vol
Inglese
flight
Spagnolo
vuelo,
bandada
Italiano
vólo,
stórmo
Tedesco
Flug,
Fliegen,
Schar.
camaràda , nf: cambarada,
cambarara,
camerada,
cumbarada Definizione
chedha manna de gente
Sinonimi e contrari
bricata,
codroxa,
fiotu,
rucrada,
tròpara,
trumada
Frasi
s'impiegau at fatu bruncus trotus candu at biu totu cussa cambarada de genti aspetendidhu ◊ tenit una cambarada de fillus ◊ cambaradas de genti andànt a Núoro, a Castedhu a portai pani a presoni ◊ totu sa cumbarada at bófidu a fàere is ballos
Cognomi e Proverbi
smb:
Camerada
Traduzioni
Francese
groupe,
bande
Inglese
group
Spagnolo
comitiva
Italiano
comitiva,
brigata
Tedesco
Schar.
cedhòni , nm Definizione
medas, chedha manna de pegos, de cosas, de gente / cedhonedhu = fiotedhu minore
Sinonimi e contrari
cedha,
fiotu,
issorta,
pasa,
tropa,
tropedhu,
truma,
trumada
/
medas
Frasi
iat ordinau de fai sètzi totu sa genti, a cedhonedhus piticus, in s'ebra ◊ ndi at essiu trinta otu pretedhas totus a unu cedhoni
2.
de contixedhus, allirgus e tristus, ndi connosciat a cedhonis
Traduzioni
Francese
groupe
Inglese
group,
crowd
Spagnolo
grupo,
tropa
Italiano
gruppo,
fròtta
Tedesco
Gruppe,
Schar.
còdoma , nf: còndoma,
cónduma,
còntoma Definizione
chedha manna de gente, gente meda in cumpangia, o fintzes chedha manna de àteru; domo, sa gente de un'aréntzia: si narat fintzes de duos chi funt fastigiandho, po pesare famíglia, loba (e deasi fintzes de animales: una cónduma de picionis)
Sinonimi e contrari
aredeu,
camarada,
cumarca,
famíllia,
fiotu,
grefa
Modi di dire
csn:
andhare in cónduma = andhare in medas, in cumpanzia, in grefa; èssere de còndoma mala = de répula, de famíllia mala
Frasi
isciampitat intera sa cónduma e faint s'anchita e su passu torrau (A.Cannas)◊ onzi tantu che as a torrare in còndoma, a inoghe ◊ lis apo promintu de che picare peri a issos in carru, bastu chi no siant a còndoma ◊ una còndoma de fizos a rodeu fint ascurtendhe abbevelados
2.
cussu est de còndoma de sos Atzenis
3.
una cónduma de bobborissina
Etimo
ltn.
*condoma
Traduzioni
Francese
troupe
Inglese
gang
Spagnolo
pandilla
Italiano
brigata,
combrìccola,
drappèllo
Tedesco
Schar.
filerína , nf Definizione
cosas postas in fila, una aifatu de s'àtera; animales, pigiones chi afilant a is bíngias imbitzaos a s’àghina / avb. a f. = unu ifatu de s'àteru, in fila
Sinonimi e contrari
arrenghera,
cadena,
fibera,
fila,
giuali,
lérina,
óldine
Frasi
in cussa domo bi at una filerina de apusentos
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
alignement
Inglese
group
Spagnolo
fila
Italiano
schièra
Tedesco
Schar.
grèfa , nf Definizione
chedha de gente chi istat sèmpere in cumpangia, no sèmpere po cosa de bonu ma prus che àteru po giru, divertera
Sinonimi e contrari
camarada,
ghenga
Modi di dire
csn:
andhare in grefa = a cambarada, a còndoma; ómine de grefa = chi dhi praxit meda sa cumpangia
Frasi
grefas de diàulos cantaiant ballendhe a ballu tundhu ◊ si andhamus in grefa no nos tocat nessunu (G.Ruju)◊ totu sa grefa ch'est cantendhe in gianna ◊ a l'àere in grefa, a isse, est un'alliu
Traduzioni
Francese
bande
Inglese
gang
Spagnolo
pandilla,
banda
Italiano
combrìccola
Tedesco
Schar.
sciumàda , nf: sciurmada Definizione
unos cantu, nau de gente, fintzes gente meda
Sinonimi e contrari
fiotu,
ifrota,
masonada
/
zentória
Frasi
una sciumada de pipius
Traduzioni
Francese
bande
Inglese
throng
Spagnolo
turba
Italiano
fròtta
Tedesco
Schar.
tròpa , nf: trupa Definizione
unu tanti mannu (de gente, de animales): trupa si narat fintzes de is sordaos ebbia, in cantu distintos de is cumandhantes / una tropa de pipius, de piciocus, de puzones, de pitzinnedhos, trupa de pillonis; trumpone = fiotu mannu, chedha manna; tropedha = fiotu minore, pagos
Sinonimi e contrari
assorte,
cedha,
cedhoni,
fiotu,
grústiu,
issorta,
majone,
pasa,
retolu,
sinnissoni,
sortíglia,
tropedhu,
truma
Frasi
azicu fint reséssitos a ojare una tropedha de balentes chi cheriant gheretzare a bidha pro arrecatare a mussegnore
2.
Amsícora, ch'in coro aiat fogu infiamadu, cabu a pagas trupas de leones, rujàt majas e tupas in custu logu (P.Casu)
3.
dhoi fiat sa genti a tropas! ◊ sa zente benit a tropas a sa festa ◊ a is garas poéticas curriat sa genti a trupas
Etimo
spn.
Traduzioni
Francese
bande,
troupe
Inglese
troop,
company
Spagnolo
tropa
Italiano
fròtta,
brigata,
truppa
Tedesco
Schar,
Truppe.
tròpara , nf: tròpera,
tròpora Sinonimi e contrari
camarada,
cedha,
fiotu,
tropa,
trumada
Frasi
a tròparas is emigraus lassant su logu insoru ◊ ariseu apu biu una tròpera de giòvunus ◊ dhui funt is devotus a tròperas domandendi gràtzia a sant'Arega ◊ seus andadas totus a una tròpora a su mortu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
troupe
Inglese
formation,
swarm
Spagnolo
tropel
Italiano
schièra,
tórma
Tedesco
Schar.
tropédhu , nm: drapedhu,
trupedhu Definizione
chedha pitica de gente, de bestiàmene
Sinonimi e contrari
assorte,
cedha,
ereu,
fiotu,
grústiu,
issorta,
majone,
pasa,
retolu,
sinnissoni,
rucru,
tropa,
truma,
zumenta
Frasi
ant bidu chi su tropedhu de sos cumpanzos fit miminadu
Etimo
itl.
troppello
Traduzioni
Francese
groupe,
troupeau
Inglese
group,
herd
Spagnolo
grupo,
rebaño
Italiano
drappèllo,
branco
Tedesco
Schar.
trúma , nf, nm: trumma,
trummu,
trumu,
turma Definizione
personas o animales a medas totus impare, a chedha o cambarada; dhue at logu chi est sa mandra comunale po dhue acorrare is àinos de totu sa bidha / min. trummixedha
Sinonimi e contrari
assorte,
cedha,
fiotu,
grústiu,
issorta,
masonada,
retolu,
sinnissoni,
tropa,
trumada
Frasi
una truma de ebbas, de apes, de puzones, de zente ◊ che unu trumu de arestes istores falant lestros a donzi marina (A.Casula)◊ sa truma de sa zente at comintzadu a dare lodes a Deus a boghe manna ◊ trumas e trumas totu isvariadas las ingulliat sa gruta aullida totu che trigu in mola maghinadas (P.Casu)◊ dhoi at unu trummu de zenti ◊ sa bidha dh'iat fata una turma de bandidus arróscius de abbandidai
Etimo
ltn.
turma
Traduzioni
Francese
masse,
troupeau
Inglese
crowd
Spagnolo
multitud (pers),
manada (anim)
Italiano
stuòlo,
tórma
Tedesco
Schar.
trumullòni , nm Definizione
cambarada de gente, gente a truma
Sinonimi e contrari
camarada,
crimizone,
cumarca,
tribizone,
trumada,
vantícula
Frasi
dhoi at unu trumulloni de piciocus de crobi ◊ ant portau unu trumulloni mannu de cundennaus
Traduzioni
Francese
bande
Inglese
gang
Spagnolo
pandilla,
grupo
Italiano
combrìccola
Tedesco
Schar.