acaída , nf Definizione
sa citia, sa firmada chi unu faet foedhandho
Sinonimi e contrari
cagliada,
cedada,
citida
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
action de taire
Inglese
action of being silent
Spagnolo
callada
Italiano
atto di tacére
Tedesco
Schweigen.
atribída , nf: atrivia,
atrivida Definizione
su si atrivire; fata de gente atrivia / fàghere s'a. = arriscai a fai cosa chi no si depit
Sinonimi e contrari
atrevimentu,
atribidura,
atriviscione,
tramesada
Frasi
fizu meu, ista sèmpere onestu: mai a nisciunus fetas atrivida!
2.
no ndhe fato de cussas atrividas! (Mura)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
hardiesse
Inglese
brave deed
Spagnolo
atrevimiento
Italiano
atto di audàcia,
di sfrontatézza
Tedesco
Kühnheit.
àtu , nm: àutu Definizione
paperi inue est iscritu chie est su mere de unu bene, de un’interessu; cosa faendho, in su fàere, chi si faet fintzes coment'e ammostu o singiale de calecuna cosa
Sinonimi e contrari
paperi,
strumentu
/
acioni
Modi di dire
csn:
a. de nàschida = fidenàscida; a. notóriu = zenia de dichiara; a. de fide = pregadoria chi si narat coment'e cufrimma de sa fide in Deus; pònnere in s'atu a unu = pònnere a s'avértida, avisàrelu
Frasi
sunt andhados a su notàriu a lis fàghere s'atu de sa domo ◊ su babbu lis at cumpartidu s'interessu e lis at fatu s'àutu puru, a sos fizos
2.
est una cumédia pratzia in tres atus
3.
Bustianu aiat ghetau unu frúschiu pro pònnere in s'atu sos suos, innantis de acurtziare cudhu a su pinnetu (G.Piga)
Cognomi e Proverbi
smb:
Attus
/
prb:
Deus no at fatu àutu a nisciunus
Etimo
spn.
auto
Traduzioni
Francese
acte
Inglese
act
Spagnolo
acta,
acto
Italiano
atto
Tedesco
Akte.
balentía , nf: valentia Definizione
sa b. est unu valore de su sardu: est su fàere de su balente, su coràgiu de parare a su tempus, a is dificurtades e traschias de sa vida, a sa malesa de chie cumandhat fintzes contras a su torracontu de sa gente, a is cambiamentos de su connotu chi at fatu chie a sa sociedade nosta dh'ingiúliat e dh'istrochet faendhodha andhare a passu de is istràngios, b. est a fàere bene ue e candho dhue at dificultades; in cobertantza e a disprétziu si narat de su contràriu puru
Sinonimi e contrari
abbalentiada,
falentesa,
falentia,
proesa
Frasi
s'isposu tuo no fachet una balentia, no godit petzi su chi li dant! ◊ custa est balentia chi mantenzo: mi pico s'isposu chi cherjo deo, no su chi cheries bois! ◊ totu sa bidha est cuntenta de sa balentia chi at fatu, ca est cojúbiu bonu! ◊ in totue su Sardu chi est istadu at fatu sempre balentia!
2.
za l'apo bida sa balentia, a bíere a fiza mea acasazandhe su pejus de sa bidha!…◊ arratza de balentia chi as fatu a lassare a cudhu chi istimaias!…◊ ite balentia a assachiare unu pisedhu abbarradu solu!…
Etimo
spn.
valentía
Traduzioni
Francese
vaillance,
courage,
prouesse
Inglese
bravery
Spagnolo
valentia
Italiano
prodézza,
bravura,
atto di coràggio
Tedesco
Kühnheit.
cagliàda , nf: callada Definizione
su s'istare mudos, citios, su si firmare de foedhare
Sinonimi e contrari
acaida,
cedada,
citida
| ctr.
faedhada
Frasi
sa cagliada est risposta ◊ fit a chistionu, ma comente li ant nadu cosa at fatu sa callada
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
action de se taire
Inglese
action of being silent
Spagnolo
callada
Italiano
atto di tacére
Tedesco
Schweigen.
fàta , nf Definizione
su fàere, sa cosa chi si faet, s'òpera
Sinonimi e contrari
acioni,
òbera
/
mirabí
Modi di dire
csn:
si no est gai, fata! = si no est gai ite li faghet?, chi no est aici no fait nudha, no importat; dare una fata = cumentzai unu trabballu ma sentza de dh'acabbai, lassare a mesincumentu, a rugos, fatu in parte; a sa fata de sa die = obrescendi
Frasi
morint sos sonnos a fata de die! ◊ est una rosa atraente e de valore, de númene e de fata ◊ cussa fémina est Allegria de nòmene e de fatas ◊ deo ndhe tenzo sa lumenada, àtere sas fatas ◊ su babbu li at dadu su sestu de sas bonas fatas, a su fizu ◊ li ant dadu una fata, a sa faina, e si che sunt andhados ◊ meda bi cheret a bodhire figu a ue no lompes… leas un'unchinu e fata!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
action
Inglese
act,
action
Spagnolo
acción,
acto
Italiano
azióne,
atto
Tedesco
Tat,
Handlung.
istruméntu , nm: istrummentu,
strumentu Definizione
documentu púbblicu chi faet su notàriu e narat de chie est unu bene; css. aina, aparíciu, machinàriu po fàere ccn. cosa / i. musicale = aina fata apostadamente po sonare música, de genia diferente segundhu ite dha faet sonare (a sulu a o bentu, de linna o de otone; a iscudidura, a cropos, es. is tumbarinos)
Sinonimi e contrari
atu,
paperi
/
aina,
aparéciu,
machinàriu
Frasi
su notàriu pro su sodhu sa lira nos at leadu, sempre e candho at capitadu de fàghere carchi istrumentu ◊ su notaju de istrumentos frassos fit dispostu a ndhe fàghere cantos ndhe li pediant
Etimo
itl.
strumento
Traduzioni
Francese
acte notarié,
instrument
Inglese
notarial act
Spagnolo
escritura,
acta notarial
Italiano
atto notarile,
struménto
Tedesco
notarielle Urkund,
Instrument.
lodhuradítu , agt Definizione
chi est fatu de pòdere orrumbulare, unu pagu tundhu, chi no abbarrat firmu
Sinonimi e contrari
lodhuranu,
rumbulatu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
roulant
Inglese
rolling
Spagnolo
rodadero,
rodadizo
Italiano
atto a rotolare
Tedesco
walzenfähig.
machighinàda , nf: machinada Definizione
aconcada maca, fata de macos, de chie portat machiore, machine
Sinonimi e contrari
aconcada,
cianciarronada,
garrafatoni,
isabidóriu,
isconcata,
isconchinada,
locura,
meleda,
scioncheria
Frasi
a bi credes, Bustià, chi candho intendho machighinadas goi, su late che achirrat fintzas a mie?!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
balourdise,
bêtise
Inglese
dullness
Spagnolo
necedad
Italiano
balordàggine,
atto sciòcco,
sconsiderato
Tedesco
Dummheit,
Narrheit.
porcaría , nf: procaria Definizione
foedhu o fata ispulítica, cosa porca, tropu a craru, ananti de gente, e solu po su gustu de dha nàrrere o fàere (o de ofèndhere), foedhandho de cosas sessuales
Sinonimi e contrari
bassinada,
malufavedhu,
truzulia
/
cdh. pulcaria,
ttrs. purcaria
Traduzioni
Francese
gros mot,
geste obscène,
cochonnerie
Inglese
indecent behaviour,
swearword,
indecency
Spagnolo
palabrota,
acto obsceno,
obscenidad
Italiano
parolàccia,
atto oscèno,
sconcézza,
impudicìzia
Tedesco
Schimpfwort,
Schweinerei.