abbaunzaméntu , nm Definizione
su abbaunzare, su imbrutare, ammarciare pruschetotu s'onore
Sinonimi e contrari
intrullamentu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
action de troubler
Inglese
turbidity
Spagnolo
enturbiamiento
Italiano
intorbidiménto,
imbrattaménto
Tedesco
Trübung,
Beschmutzung.
acaída , nf Definizione
sa citia, sa firmada chi unu faet foedhandho
Sinonimi e contrari
cagliada,
cedada,
citida
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
action de taire
Inglese
action of being silent
Spagnolo
callada
Italiano
atto di tacére
Tedesco
Schweigen.
aciòni , nf: (a-ci-o-ni) antzione
assione,
atzione,
atzioni Definizione
su fàere, operatzione, ma prus che àteru pentzada coment’e manera de fàere, calecuna cosa pagu de bonu chi si faet a ccn.; acioni balet fintzes coment'e ingestu, movidedha de sa manu o de sa conca cun calecunu significau
Sinonimi e contrari
faghidura,
fata,
fatura 1
/
acínnidu,
micada
Frasi
cussa est un'antzione chi nos aus a arregodare! ◊ assiones bonas no ndhe faghet, cussu: est sempre dadu a su malu fàghere ◊ sos babbos puru, ignorantes, si ponent a baldiones, marchendhe sas atziones chi faghent sas damigellas! ◊ cun s'assione chi mi at fatu, deo torro a domo sua? mai! ◊ ndh'apo fintzas birgonza de bos nàrrere sas assiones chi mi at fatu cussu, semper imbreagu!
2.
totus funt aspetendi su dotori po dhu pregontai, ma issu est telefonendi e dhus fait s’acioni de abarrai citius (A.Simbula)◊ bastat s'acioni, no sigas!
Traduzioni
Francese
action
Inglese
action
Spagnolo
acción
Italiano
azióne di particolare rilièvo comportamentale
Tedesco
Untat.
aferritadúra , nf Definizione
est sa marcadura de su bestiàmene fata a ferru abbrigau; su segare cosa a ferros e, in cobertantza, su nàrrere male de s'àteru
Sinonimi e contrari
malcadura
/
aferritamentu,
allimbamentu,
tragàgiu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
action de marquer,
médisance
Inglese
branding,
slander
Spagnolo
marca,
herrado
Italiano
marchiatura,
maldicènza
Tedesco
Kennzeichnung,
übles Gerede.
àmbulu , nm Definizione
sa capacidade o fortza de andhare; su movimentu de su brasciolu dormindho su pipiu; s'incannada po brinchidare
Sinonimi e contrari
passu
/
bantzicadura,
nannicadorju
Frasi
esso a mi chilcare trabàgliu, ca so ancora in edade e s'àmbulu no mi mancat ◊ cussu est cadhu chi tenet àmbulu ◊ su pitzinnu, a nitzuledhu, fit sighindhe s'àmbulu de su brassolu candho sa mama lu fit ninnendhe ◊ mancari triziledha comente paret at s'àmbulu bellu de trabagliare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
action de marcher,
balancement
Inglese
walking ability,
rocking
Spagnolo
ambulación,
balanceo
Italiano
capacità di camminare,
dondolìo
Tedesco
Fähigkeit zu laufen,
Geschaukel.
atafiaméntu , nm Definizione
su papare a meda, impresse, papada manna
Sinonimi e contrari
abbentrada,
abbrentosicada,
abbrentosichedhada,
abbuzada,
atatamacada,
atatina,
isbuserigada
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
action de gaver
Inglese
big-feed
Spagnolo
atracón
Italiano
scorpacciata
Tedesco
Fresserei.
atzoladúra , nf Definizione
su fàere is atzolas, is madassas, sa lana filada o àteru filu a lobos mannos a matzu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
action de faire des écheveaux
Inglese
skeining
Spagnolo
el aspar el hilo
Italiano
matassatura
Tedesco
Legen in Strähnen.
bolluzadúra , nf Definizione
su bolluzare
Sinonimi e contrari
avolotamentu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
action de troubler
Inglese
muddiness
Spagnolo
enturbiamiento
Italiano
intorbidaménto
Tedesco
Trübung.
cagliàda , nf: callada Definizione
su s'istare mudos, citios, su si firmare de foedhare
Sinonimi e contrari
acaida,
cedada,
citida
| ctr.
faedhada
Frasi
sa cagliada est risposta ◊ fit a chistionu, ma comente li ant nadu cosa at fatu sa callada
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
action de se taire
Inglese
action of being silent
Spagnolo
callada
Italiano
atto di tacére
Tedesco
Schweigen.
cantàda , nf Definizione
su cantare, ma fintzes sa manera de cantare / c. de sèi = a gara de improvisadores, a sa campidanesa
Frasi
cantas cantadas fatas in cussas festas! ◊ calincunu at iscritu s'istória de sa cantada campidanesa
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
action de chanter quelque chose
Inglese
singing
Spagnolo
acción de cantar
Italiano
cantata
Tedesco
Gesang.
clàmu , nm: cramu Definizione
su acusare una fura, giare sa chèscia; su tzerriare, pedire agiudu
Sinonimi e contrari
chensa,
denúntzia
/
agiutóriu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
action de dénoncer un vol,
réclamation
Inglese
complaint
Spagnolo
denuncia,
llamamiento
Italiano
denùncia di còsa rubata,
reclamo
Tedesco
Anzeige,
Beschwerde.
comunèlla , nf: cumonella Definizione
cumonéssia, ma prus che àteru nau a disprétziu: su si pònnere impare in cosas pagu de bonu
Sinonimi e contrari
cumonéssia
Frasi
contra a sa religione sos eréticos sunt in comunella ◊ su mundhu oe est unu burdellu niedhu chi at fatu comunella cun s'inferru ◊ a mie no mi aggradant custas cumonellas!
Traduzioni
Francese
action de s'accointer
Inglese
clique
Spagnolo
camarilla
Italiano
comunèlla
Tedesco
Vereinbarung.
cucutadúra , nf Definizione
su pònnere su cugudhu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
action d'encapuchonner
Inglese
hooding
Spagnolo
el encapuchar
Italiano
incappucciaménto
Tedesco
Aufsetzen einer Kapuze.
faína , nf Definizione
css. cosa o trebballu chi si faet, abberu o a giogu, in bonu o in malu, pentzau prus coment'e atividade útile, su fàere, bistu fintzes coment'e arresurtau, prodotu, òpera
Sinonimi e contrari
afainu,
afare,
afatzendha,
berza,
fainamentu,
impreu,
mungíliu,
òbera,
tarea,
trabàgiu
| ctr.
chistionu,
ciarra
Modi di dire
csn:
f. a ischina de pisci = zenia de triballu fatu de pàrrere un'ischina de pische; donai, intregai f., pònniri in f. = dare triballu, pònnere a triballare, a fàghere; f. de màniga = isterzu de terra cun asas (brocas, frascus, istangiadas, brúnias, còngius); f. oberta = isterzu de terra largu (scifedhas, discus); f. istangiada = isterzu prus bonu, de colore birde, prus che àteru pro bellesa (brocas pintadas); fai fuedhu e f. = sa nada sa fata; maistru de f. fata = bantaxeri chi fait crei cosa sua su trabballu de is àterus
Frasi
isse traballat s'oro e sa prata e campat dae cussa faina ◊ sa faina tua est a istudiare! ◊ fadei bosatrus, pighedhu, no est faina mia: dèu mi nd'isciacu is manus! ◊ sa faina issoro est s'annúntziu de su regnu de Deus ◊ sos disocupados sunt chentza faina
2.
za l'as fata sa faina, a segare cudha broca!…
Cognomi e Proverbi
prb:
faina a su noti bregúngia a dedí ◊ faina de pisedhos alzola de catedhos ◊ is ainas faint is fainas
Etimo
ctl.
faina
Traduzioni
Francese
activité,
action,
travail
Inglese
activity,
work,
action,
function
Spagnolo
faena,
trabajo,
tarea,
obra
Italiano
attività,
azióne,
lavorìo,
faccènda,
funzióne,
cómpito,
òpera
Tedesco
Tätigkeit,
Angelegenheit Funktion,
Rolle,
Arbeit,
Werk.
fàta , nf Definizione
su fàere, sa cosa chi si faet, s'òpera
Sinonimi e contrari
acioni,
òbera
/
mirabí
Modi di dire
csn:
si no est gai, fata! = si no est gai ite li faghet?, chi no est aici no fait nudha, no importat; dare una fata = cumentzai unu trabballu ma sentza de dh'acabbai, lassare a mesincumentu, a rugos, fatu in parte; a sa fata de sa die = obrescendi
Frasi
morint sos sonnos a fata de die! ◊ est una rosa atraente e de valore, de númene e de fata ◊ cussa fémina est Allegria de nòmene e de fatas ◊ deo ndhe tenzo sa lumenada, àtere sas fatas ◊ su babbu li at dadu su sestu de sas bonas fatas, a su fizu ◊ li ant dadu una fata, a sa faina, e si che sunt andhados ◊ meda bi cheret a bodhire figu a ue no lompes… leas un'unchinu e fata!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
action
Inglese
act,
action
Spagnolo
acción,
acto
Italiano
azióne,
atto
Tedesco
Tat,
Handlung.
fatúra 1 , nf Definizione
su fàere, mescamente nau de sa manera, e fintzes su àere o su èssere fatu
Sinonimi e contrari
acioni,
faghidura,
fata,
fatesa
/
faitzioni
Frasi
custas sunt faturas de macu: putzidha, no si faghet gai, no! ◊ de custas faturas no ndhe fatat, ca un'ómine che a isse, fatu a síndhigu, iscumparet pro cantu si agatat! ◊ po is malas òperas nostas, po is faturas e pentzamentus nostus Cristus est mortu in cruxi
2.
chie naschet cuadru, morrer tundhu no podet, ca est àtera fatura! (A.Serra)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
action,
traits
Inglese
action,
features
Spagnolo
acción,
facción,
rasgo
Italiano
azióne,
fattézza
Tedesco
Handlung,
Zug.
feriméntu , nm Definizione
su fèrrere, su fàere ferias
Frasi
fiat ómine de corazu, ma connoschiat su perígulu de su ferimentu
Traduzioni
Francese
action de blesser
Inglese
wounding
Spagnolo
herimiento
Italiano
feriménto
Tedesco
Verletzung.
féstu , nm Definizione
su sestare, su segare a misura s’orrobba po dha cosire a bestimentu
Sinonimi e contrari
sestu
Traduzioni
Francese
action de couper,
de tailler
Inglese
cut
Spagnolo
corte
Italiano
tàglio
Tedesco
Schnitt.
fiagàda , nf: fragada Definizione
su fiagare, suspia de fragu
Sinonimi e contrari
nuscada
Frasi
sa cosa murigada pudescit sa fragada
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
action de flairer
Inglese
sniff
Spagnolo
olfateo
Italiano
annusata
Tedesco
Riechen.
fiagaméntu , nm Definizione
su fragare
Sinonimi e contrari
fiagadura
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
action de flairer
Inglese
smelling
Spagnolo
olfateo
Italiano
odoraménto
Tedesco
Riechen.