apiniòni , nf: opinnioni Definizione
genia de pentzamentu malu a bogare de conca po calecuna cosa chi si timet, no si bolet o no praghet
Sinonimi e contrari
apensamentu,
arraolu,
cimbella,
intabatzu,
pedighinu,
pedine,
pestighinzu
Frasi
no tengiais apinioni po su chi papais o bufais! ◊ sa vida tenit is apinionis suas ◊ tui ses sempri beridadosu e no ti ponis apinioni de su chi narat sa genti (Ev)◊ cun s'opinnioni de depi movi a fai is fainas si ndi furiat iscidau ◊ dèu portà s'apinioni de mi morri!
Traduzioni
Francese
préoccupation,
inquiétude,
souci
Inglese
preoccupation
Spagnolo
preocupación
Italiano
preoccupazióne
Tedesco
Sorge.
apinnícu , nm: pinnicu* Definizione
idea, pentzamentu po calecuna cosa in su sensu de àere presse, arreolu, coment'e timendho o isperandho
Sinonimi e contrari
apensamentu,
apinioni,
arraolu,
cimbella,
intabatzu,
pedine,
pennítziu,
pestighinzu,
presse,
spinnicu
| ctr.
descuidu
Frasi
sa tardantza tua mi poniat in apinnicu ◊ mi beniat gana de abboghinare pro cussos malos apinnicos
Traduzioni
Francese
préoccupation,
hâte
Inglese
urgency
Spagnolo
apremio,
preocupación
Italiano
preoccupazióne,
premura
Tedesco
Sorge,
Bemühung.
axiòri , nm: (a-xi-o-ri)
Definizione
su tènnere o sentire axius
Sinonimi e contrari
afannia,
afannu,
agiu,
apensamentu,
dispraxeri,
iscancagori,
tristesa
| ctr.
assussegu,
cuntentesa
Frasi
si afrigit su coru e tremit su sentidu chi arregollit in s'ària chèscias e suspirus de axioris
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
affliction,
angoisse
Inglese
affliction,
woe
Spagnolo
aflicción,
preocupación
Italiano
afflizióne,
angòscia,
preoccupazióne
Tedesco
Angst,
Sorge.
badhidòni , nm, nf: badhirone,
badhironi,
badidone Definizione
istrégiu de linna, o de ortigu, po múrghere o carrare àghina, mannitu; si narat prus che àteru in cobertantza po oriolu, pentzamentu po calecuna cosa chi si timet, moida ifadosa chi leat a conca / fàghere sa conca a b. = che moju, a brou, prena de moida ifadosa
Sinonimi e contrari
mannirone,
odhidone
/
ammuntu 1,
arriolu,
pedine
/
abbolotu,
trambullu
Frasi
faci de cuadhu de canna, conca de badhironi! ◊ in su crucuzone bi at una badhirone prena de barragàglia
2.
odheu, za lu zughet su badhirone in conca tenindhe unu fizu in perígulos de mòrrere! ◊ su televisori si fait sa conca a badhironi (G.Carta)◊ che li sunt pigados sos badhirones a cúcuru ◊ fut totu unu murigu, una cumboja, unu badhironi, un'inferru truessau de tiàulus ◊ sos sonos chi apo intesu in cussa sala mi ant fatu sa conca a badidone (F.Arca)
Terminologia scientifica
stz
Etimo
ltn.
batillum, vatillum
Traduzioni
Francese
baquet,
comporte
Inglese
bin,
strong worry
Spagnolo
colodra
Italiano
bigóncia,
tinòzza,
fig. fòrte preoccupazióne
Tedesco
Bottich,
Sorge.
cimbèlla , nf Definizione
pistighíngiu, pentzamentu po calecuna cosa / ponnirisí c. po ccn. = leàresi pessamentu pro ccn.
Sinonimi e contrari
apinioni,
apinnicu,
franédiga,
intabatzu,
pensamentu,
pidinu
Frasi
de annus mi agatu in su letu e mi pigu cimbella de is malis de is àterus! ◊ tenemu una cimbella, pentzendi a sa pipia, po cuss'ogu! ◊ ndi portas de cimbellas in conca!…◊ cimbella tengu dèu, ca mairu miu est malàdiu!…
Traduzioni
Francese
souci
Inglese
worry
Spagnolo
preocupación
Italiano
preoccupazióne
Tedesco
Sorge.
franédiga , nf: franériga,
frenédiga Definizione
genia de gana e de presse meda o ispédhiu de fàere calecuna cosa
Sinonimi e contrari
afródhiu,
bermegorru,
férnia,
furighíngiu,
ischecherédhiu,
schinitzu
/
cimbella,
pedighinu,
pedine,
pestighinzu
Frasi
aiat sa frenédiga de ndhe betare cussa cara a ràfias cun sas francas (Ptz.Mura)◊ fit fémina de frenédiga manna e de tichírriu imberriosu, limbori e forroxosa fintzas amoratzendhe ◊ sa zente totinduna aiat leadu sa frenédiga
Traduzioni
Francese
agitation,
inquiétude
Inglese
restlessness,
worry
Spagnolo
inquietud,
agitación
Italiano
irrequietézza,
preoccupazióne
Tedesco
Unruhe.
intabàtzu , nm Definizione
genia de pentzamentu, de arriolu
Sinonimi e contrari
apinioni,
apinnicu,
arriolu,
cimbella,
pedighinu,
pedine,
pestighinzu
Frasi
tue ti leas intabatzu pro donzi cosighedha (G.Ruju)◊ no ti ndhe les de intabatzu pro s'annada! ◊ ma làssami custu intabatzu! ◊ sa mannedha si aiat leadu tantu intabatzu pro l'asciutare ca fit recuidu tilciulone
Traduzioni
Francese
souci,
angoisse
Inglese
anguish,
worry
Spagnolo
preocupación
Italiano
preoccupazióne,
angòscia
Tedesco
Sorge.
penciaméntu , nm: apensamentu,
pensamentu,
pentzamentu,
pesciamentu,
pessamentu Definizione
s'atividade de sa mente, is ideas chi si cunsiderant e cuncordant; idea firma de candho si timet o si bolet calecuna cosa
Sinonimi e contrari
immaginamentu,
ispispinzu,
pensada,
penseri,
pensu
/
agiu,
apinnicu,
arraolu,
ildinu,
intabatzu,
pedighinu,
pedine,
pestighinzu
/
ttrs. pinsamentu
| ctr.
assussegu
Modi di dire
csn:
afinare su pentzamentu = pentzai prus a fundu, cun prus precisioni; bèniri in p. = bènnere s'idea a conca; nàrrere, fàghere a p. = fuedhai, fai sentza de isciri sa cosa, a brétiu, isceti po comenti unu si dha pentzat; leàresi p., learesila a p. = tènniri coidu, arriolu, pigaisí p.; àere p. de calecuna cosa o chistione = pensare cun pinnicu, cun oriolu a calecuna cosa; bogaresiche unu p. = fai su chi unu teniat pentzamentu de depi fai (e aici no dhui pentzat prus); servire a unu a p. = bene meda, chirchendhe de ndhe cumprèndhere cun antibitzu ite cheret s'àteru
Frasi
in custu puntu meda apo pecau in òperas e in malu penciamentu ◊ totus funt po tui is pentzamentus chi formu! ◊ fissa ti giuto ancora in pensamentu! ◊ chentu pessamentos li mulinabant in conca ◊ est arroliendu ma no arrennescit a callai pensamentu ◊ li est bénniu unu pessamentu a conca ◊ l'afinat su pessamentu candho depet fàghere una cosa de remédiu! ◊ de su pentzamentu no mi ndi andas mai, tui! ◊ non t’intret in coro custu pesciamentu tortu! (Bb)
2.
za mi ndhe ses ponindhe de pessamentos in conca, fizu meu!…◊ bai, immoi, ninnedhu: mammai at a èssi in pentzamentu! ◊ no bos pichedes pessamentu si istento! ◊ no istes in tristura, ne in dispiaghere o pensamentu! ◊ lu tenzo a pessamentu a fàghere cussa cosa ◊ petzi bi cheriat cussu pessamentu puru, como!…◊ apo comporadu su regalu pro s'isposonzu de fizolu tou: e bogadu cussu pessamentu!
3.
dèu gei dh'apu cumpréndia, mi dh'apu fata a pentzamentu! ◊ no faedhedas a pessamentu, candho no ischides!
4.
cussu trancuillone no si leat pessamentu!
5.
no bi at bisonzu de l'irvapiare, ca mi servit cun su pessamentu! (G.Ruju)◊ a maridu meu lu servo a pessamentu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
pensée,
souci,
sollicitude
Inglese
thought,
care
Spagnolo
pensamiento,
preocupación
Italiano
pensièro,
preoccupazióne,
sollecitùdine
Tedesco
Denken,
Gedanke,
Sorge.
pestighínzu , nm: pistichinzu,
pistighignu,
pistighíngiu,
pistighinzu Definizione
genia de pentzamentu, de gana, chi no lassat asseliare po cosa chi si timet, chi si bolet, chi si disígiat o chi si tenet de fàere po apretu o àtera presse
Sinonimi e contrari
apensamentu,
apinnicu,
arraolu,
fazellu,
ildinu,
ispispinzu,
pedighinu,
pedine,
pennítziu
/
afródhiu,
finitzu,
furighedha,
ischinitzu,
pistu,
spédhiu,
spurtiòciu
Frasi
so nadrendhe in d-unu mare de pistichinzos! ◊ su nàrrere de cudha fémina no lu lassat pasare, li dat pistichinzu ◊ ndhe apo unu pistighinzu, ca no sunt bénnidas ancora!…◊ sa piciochedha est a pistighíngiu ca no tenit isposu ◊ nisciunu como tenet pestighinzu de tribagliare sa terra ◊ apo a pistighinzu chi su grodhe noche mànighet sos anzones ◊ non ti pighes pistighignu, mamma, giai fatzo cummente mi as nau tue!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
tourment,
préoccupation
Inglese
worry,
whim
Spagnolo
preocupación,
antojo
Italiano
ùzzolo,
preoccupazióne
Tedesco
Lust,
Sorge.