impàre , avb, prep: impai,
impari,
umpare Definizione
unu cun s'àteru, cun is àteros, is unos cun is àteros in su própriu logu o in su matessi tempus; coment'e prep. bolet puru sa prep. a o cun
Sinonimi e contrari
paris,
patabari
Frasi
cun issos dhue aiat Asunesos benidos a sa festa po promiténzia e brindhaos dhos ant a chenare impare ◊ chelu e terra parent impare unidos in pregadoria ◊ su chi contat, pro totu sa vida, est su èssiri impari ◊ si nd'eus arriri impari de sa furchéntzia allena! ◊ su frutu betzu cun su nou impare osservo in sa matessi chima ◊ dèu cun issa seus cument'e sorris, pesadas impari in su própiu bixinau
2.
Giacu e Giuanni impari a Zebedeu aconciànt is retzas ◊ andhamus impare cun Pedrànghelu ◊ a bortas si poniat a cantai impari cun issus ◊ andaus cras etotu impari cun su secretàriu ◊ mi arregollit a corcai impari cun su cuadhedhu? ◊ est murghenne sa robba impare chin su babbu ◊ est vienne in su tzilleri impare a tziu Gregori
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
ensemble
Inglese
together
Spagnolo
juntamente,
junto,
juntos
Italiano
insième,
assième,
unitaménte
Tedesco
zusammen,
mit.
impedràre , vrb: imperdai,
imperdare,
imperdiai,
impredare Definizione
fàere s'incodau, fàere su pomentu a pedra mescamente de is orrugas o de àteru tretu po passare; intostare che pedra, fàere a pedra / i. a tellas, a cogorus
Sinonimi e contrari
apedrare,
intostai
/
incoduai
2.
su tzúcuru postu in su fogu s'iscallat e apustis, lassau infridai, s'imperdat
Etimo
spn.
Traduzioni
Francese
caillouter
Inglese
to cobble
Spagnolo
empedrar
Italiano
acciottolare
Tedesco
mit Kieselsteinen pflastern.
imperdigonài, imperdigonàre , vrb Definizione
fèrrere isparandho a perdigones
Sinonimi e contrari
isperdiconare,
perdigonai
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
cribler de balles
Inglese
to riddle with shot
Spagnolo
disparar perdigones
Italiano
impallinare
Tedesco
mit Schrot treffen.
imperelàre , vrb: imperlai,
imprellare,
imprelleare Definizione
pònnere is prellas po bellesa o istídhigos lughentes che prellas
Frasi
ealla sa grina imprelleada de lentore a prima lughe! ◊ s'erva est imperelada de bidhia
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
orner de perles
Inglese
to bead
Spagnolo
adornar con perlas
Italiano
imperlare
Tedesco
mit Perlen schmücken.
impodhinàre , vrb Definizione
pònnere o ispergiare sa podha, imbuscinare in s'iscete; nau in cobertantza e cun tzacu, su s'interessare de calecuna cosa o chistione chi a unu no dhi pertocat, candho no depet
Sinonimi e contrari
imbusai,
infarinai
/
importare
Frasi
s'impódhinat sa mesa ca sinono su pane si apítzigat a sa linna ◊ est totu impodhinada ca fit cherrendhe ◊ su pane tendhindhe cheret impodhinadu pro no si apitzigare a su cannedhu
2.
ma ite ti ndhe impódhinat a tie de custa chistione: proite no ti che istas a un'ala?!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
enfariner
Inglese
to flour
Spagnolo
enharinar
Italiano
infarinare
Tedesco
mit Mehl bestreuen.
imprugheradúra , nf Definizione
su imprugherare, su imbrutare de pruine
Sinonimi e contrari
imprugheramentu,
impruinadura
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
poudrage
Inglese
dusting
Spagnolo
empolvoramiento
Italiano
impolveraménto
Tedesco
mit Staub bedecken.
impubusàre , avb: impupusare Sinonimi e contrari
impinnaciai
Frasi
su carrotzinu fit cun bàtoro cadhos niedhos impubusados
Traduzioni
Francese
panacher,
empanacher
Inglese
to decorate with plumes
Spagnolo
adornar con penachos
Italiano
impennacchiare
Tedesco
mit einem Federbusch schmücken.
incalchinàre , vrb: incalcinai,
incalcinare,
incarchinare,
incarcinae,
incarcinai,
incarcinare,
incarcinari,
incartzinare,
incrachinare,
incracinai Definizione
betare crachina, carragiare, imbrutare de crachina, fintzes ischedrare is muros cun impastu de crachina o passare su late de sa crachina (sa prima manu) a is muros ischedraos
Sinonimi e contrari
albinare,
arrabbussai,
arraspagliai,
impalitai,
impilatzare,
intunigare,
irrustigare
/
imbarchinai
Frasi
is maistus de muru s'incarcinant totu sa bistimenta
2.
seu aici totu biancu ca ci seu imbàtiu in d-unu muru incracinau ◊ incrachinant sa dommo una borta a s'annu ◊ sa coghina si incalchinat donzi annu ◊ de cantu in cantu is aposentus tocat de dhus incarcinari
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
crépir
Inglese
to plaster with lime
Spagnolo
encalar
Italiano
incalcinare
Tedesco
mit Kalkmörtel bewerfen.
incannài, incannàre, incannàri , vrb Definizione
pònnere sa canna (es. a is tamatas po istare artas de terra, o a orrugos acapiaos a s'arremu segau de un'animale); fàere s'incannitzada; fàere cannedhos, imbodhigare (su filu o cosas deasi) in su cannedhu de s'ispola; incamminare, cumenciare?
Sinonimi e contrari
arraigare
/
incannedhae
/
incannitare
Frasi
ma ita nanca at a fai cudhu béciu, ca boit incannau po abarrai istrantaxu?!…
2.
po incannari sa crobitura de sa domu agiudaus totus
5.
ant a incannare su messonzu cun d-una messadolza
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
ramer,
couvrir de chaume,
entourer de chaume
Inglese
to stake
Spagnolo
encañar,
encanillar
Italiano
incannucciare
Tedesco
mit Rohr umzäunen.
incannitàre , vrb: incannitzai,
incannitzare Definizione
fàere s'incannitzau; pònnere orrugos de canna po poderare firmu s'arremu segau de un'animale, fintzas pònnere canna po arraigare (es. a is tamatas, a su pisu)
Sinonimi e contrari
cannitare,
incannai,
incannedhae
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
ramer
Inglese
to stake
Spagnolo
encañar
Italiano
incannucciare
Tedesco
mit Rohr umzäunen.
incaparonàre, incaparronàre , vrb Definizione
betare, bestire su caparone, ammantare o bestire bene
Sinonimi e contrari
acabbanai,
acaparronare,
acapotare,
acavanai,
acugudhare,
ammantai,
incapotai
| ctr.
innudare,
iscuguzare
Traduzioni
Francese
envelopper dans un manteau
Inglese
to cloak
Spagnolo
encapar
Italiano
ammantellare
Tedesco
mit einem Mantel umhüllen.
incarramacinài , vrb Definizione
betare a s'afaiu trastos bècios o arrimaos, impreare su logu cun carramatzinas
Sinonimi e contrari
imbarratzare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
encombrer de fanfreluches
Inglese
to hamper with trifles
Spagnolo
llenar un lugar de baratijas
Italiano
ingombrare di cianfrusàglie
Tedesco
mit Krams überfüllen.
inchijinàre , vrb: inchisinare,
incinisae,
incinisai,
incinixai Definizione
betare chinisu, imbrutare de chinisu; abbruxare totu, fàere a chinisu
Sinonimi e contrari
abbrugiai,
afocazare,
achighinare,
infogai
| ctr.
ischinisare
Frasi
cóntigas sunt chirchendhe a semenare lua e fogu e inchisinare onzi fera, onzi pianta, onzi pessone (G.A.Salis)◊ sunt allumendhe e inchisinendhe su logu ◊ innòi est su logu aundi arróliat e bacanat su crou e su fogu incinixat!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
réduire en cendres
Inglese
to reduce to ashes
Spagnolo
encenizar
Italiano
incenerare,
incenerire
Tedesco
mit Asche bedecken,
einäschern.
inchinisàdu , pps, agt: inchisinau,
inchixinatu Definizione
de inchinisare; totu brutu de chinisu, fatu a chinisu
Sinonimi e contrari
cinisosu
2.
lampant fogos in calchi rutu muru de sa citade totu inchinisada (S.Lay Deidda)
Traduzioni
Francese
qui est réduit en cendres
Inglese
reduced to ashes
Spagnolo
quemado,
encenizado
Italiano
incenerito
Tedesco
mit Asche bedeckt,
eingeäschert.
incroàu , agt Definizione
chi portat incroamentu
Etimo
ctl.
encroar
Traduzioni
Francese
architravé
Inglese
architraved
Spagnolo
dotado de arquitrabe
Italiano
architravato
Tedesco
mit einem Architrav versehen.
infarinadúra , nf Definizione
su infarinare; tintura lébia
Traduzioni
Francese
action d'enfariner
Inglese
flouring
Spagnolo
enharinar,
barniz
Italiano
infarinatura
Tedesco
Bestreuung mit Mehl.
infiochitàre , vrb: inflochitai,
infrochetari,
infrochitai Definizione
pònnere frocos, fàere bella una cosa ponendhodhi frocos
Sinonimi e contrari
aflochitai,
afrochedhare
Traduzioni
Francese
enrubanner
Inglese
to tassel
Spagnolo
adornar con lazos
Italiano
infioccare
Tedesco
mit Bändern schmücken.
infloríre, infloríri , vrb: infrorí,
infroriri Definizione
nau de is matas, bogare o fàere su frore; pònnere frores po bellesa, fàere bella una cosa coment'e ponendhodhi frores
Sinonimi e contrari
fiorire
/
aflorigiai,
infiorare,
florèssiri
Frasi
cussu at a benni candu infrorit sa figu ◊ est circhendi in sa tenta messada umbras de babaoi infroriu ◊ is campuras funt infrorendi ◊ ocannu sa castàngia, candu s'arritzoni fiat crescendu, at torrau a infrorí
2.
su mutetu ti dh'infrorit ma bèni, lah!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
fleurir,
orner (fig.)
Inglese
to decorate with flowers,
to bloom
Spagnolo
florecer,
florear
Italiano
fiorire,
infiorare
Tedesco
blühen,
mit Blumen schmücken.
inghitài, inghitiài , vrb: unghitai Definizione
betare is ungas in su sensu de leare a furadura; iscúdere, betare cun s'unga, mescamente nau de su giogu chi si faet lassandho andhare a cropu sa conca de su pódhighe a una muneda o àtera cosighedha po che fàere lòmpere a su cofedhu
Sinonimi e contrari
afufai,
apresai,
arpiai,
arrapagnare,
arrapare 2,
aungrare,
craspuare,
furai,
irrobbare,
runtzinare,
sdorrobbai
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
saisir avec les griffes,
agripper (fig.)
Inglese
to claw
Spagnolo
agarrar
Italiano
artigliare
Tedesco
mit den Klauen packen.
ingrumài , vrb: ingrummai Definizione
pònnere sa crosta, sa grumma
Sinonimi e contrari
aggromare,
aggrostare,
aradhare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
entartrer,
incruster
Inglese
to encrust
Spagnolo
incrustar
Italiano
ingrommare,
incrostare
Tedesco
mit Weinstein bedecken,
sich verkrüsten.