culaciúdu , agt: culatzudu Definizione chi portat culu mannu, nàdigas grussas Sinonimi e contrari culimannu, culudu, inculaciu Etimo srd. Traduzioni Francese fessu Inglese buttocked Spagnolo nalgudo Italiano naticuto Tedesco mit einem großen Gesäß.

cumpadèssere, cumpadèssi , vrb: cumpadèssiri, cumparessi, cumpodèssiri Definizione tènnere passiéntzia cun is àteros, cricare de no si ofèndhere o de dhos padire candho istrobbant o pregontant cosa, lassare fàere Sinonimi e contrari cumpatire, iscugiare, lastimai, paedhare Frasi ma ita cumparessi e cumparessi: no mi depu lassai arrovinai! ◊ funt piciochedhus de cumpadessi! ◊ custa cosa est bogandumí de conca: mi depit cumpadessi! ◊ Deus at a cumpadessi is mancàntzias nostas ◊ cumpadessat, ma no est acomenti narat fustei! ◊ lassais currillai is fillus e cumpadesseis chi istrobbint puru! Etimo spn. compadecer Traduzioni Francese avoir de l'indulgence Inglese to pity Spagnolo aguantar Italiano compatire Tedesco nachsichtig sein mit.

erbíre , vrb Definizione naschire o pònnere (crèschere, fàere) erba Sinonimi e contrari inderbie, rampudhire, rupire Frasi su logu est totu erbindhe, ma si no torrat a pròere che sicat totu Etimo srd. Traduzioni Francese engazonner, enherber Inglese to grass over Spagnolo herbecer Italiano inerbire Tedesco mit Gras bepflanzen.

eremàre , vrb: aremai, erimai Definizione istremenare, calàreche de su terrenu, carragiare e arreprenare de terra, pedra e arena comente dha tragant is errios aundhaos o ue proet a meda (ma si narat fintzes de su fundhu de canales o àteru deasi chi si prenent de terra); fintzes distrúere, abbandhonare Sinonimi e contrari desmuronai, istremenare, sfossonai, smuronai / destruire 2. s'orcu múricat su sambellutau de sas gherras eremandhe sos ortos in frore (A.Mura)◊ brugiade sas armas, eremade sas tanas maleitas prontas a bombitare su fogu de s'inferru! 3. orus orus de su lagu apu agatau unu pilloni erimau de is undas Etimo srd. Traduzioni Francese s’ensabler Inglese to sand Spagnolo enarenar Italiano insabbiare Tedesco mit Sand bedecken.

faedhàre , vrb, nm: favedhare, foedhae, foedhai, foedhare, fuedhai, fuedhari Definizione tènnere sa capacidade de nàrrere, manigiare una limba a boghe po nàrrere calecuna cosa mescamente s'unu cun s'àteru; nau de cosa bella meda, chi est ispantosa, faet meravíglia / faedhu su chi ti apo nau! = fàghelu su chi ti apo nadu! Sinonimi e contrari allecare, arragionare, chistionai, cuntrastare, nàrrere / faedhonzu, limbàgiu | ctr. ammudai 1, cagliare, citire Modi di dire csn: faedhàresi cun unu = saludàresi; no si faedhare cun ccn. = èssere a primma; faedharesindhe, de una cosa = fuedhai de ccn. chistioni, cun ccn., chistionaisí; fuedhai a iscarada = faedhare chentza rispetu; faedhare a unu = chistionaidhu circhendi de dhu cumbínciri, pedendidhi ccn. cosa; faedhare cun d-unu, cun ccn. = istai a chistionu s'unu cun s'àteru; faedhare a unu, una cosa = circai a unu, circai una cosa, aperaulare, itl. prenotare; faedhare male, bene = fuedhai, arrispúndiri a fuedhus malus, nàrriri mali, fuedhai cun arrispetu, cun tinu, isciri chistionai; faedhare in suspu = fuedhai in cobertantza, de cumprèndiri isceti chini iscít sa chistioni, imperendi unu fuedhu pro un'àteru; faedhare a limba lada = fuedhai sentza de nàrriri bèni is fuedhus, acomenti fait s'imbriagu o chini est perdendi is sensus; fuedhai a iscusi = faedhare a s'iscúsia, abbellu, chi azummai mancu s'intendhet si no parendhe s'origra acurtzu; faedhare candho píssiat sa pudha = mai; faedhare a dortu e a rugadis = fuedhai a brétiu, sentza de critériu, sentza de arrexonai Frasi no ti foedho de sos primos annos, candho fia pastoredhu ◊ faedhet donzunu comente ischit, in logu nostru che in aterue ◊ de is figuras chi pintas si nd'eus a fuedhai ◊ apo a essire a foedhare, a nàrrere "Ite bella criatura: ditzosu a chie l'at a incapare!"◊ su mastru nos proibbeit de faedhare sa limba nostra ◊ de cantu est birgonzosu mancu faedhat: si parat mudu, petzi ti abbàidat ◊ Giuanni Batista at foedhau no cun sa boxi isceti ma cun su sànguini suu! 2. portu unu giogu ch'istat fuedhendi! ◊ càstia ita cosa bella: parit ca fuedhat! ◊ mamma fariat is cocòis pintaus a sarreta cun símbula de trigu: pariat ca fuedhànt! 3. iant incumentzau a chistionai in fuedharis istràngius ◊ no si cumprendiat de aundi funta ni de su bestiri e ni de su fuedhari ◊ sa língua de mamma est unu fuedhai de su coru chi intrat ne is venas e àrtziat s'ànima a celu! 4. cheret faedhadu a calicunu si nos podiat azuare ◊ si as bisonzu de lu faedhare no istes a ora a ora ◊ cheret faedhadu unu tratore pro nos arare cussa terra ◊ ndhe depo batire sos durches chi aia faedhadu dae gianteris 5. cun cussos no nos faedhamus ca semus in malas ◊ za sunt parentes, e custrintos puru, ma no si faedhant! ◊ si sunt agatados a costazu apare in crésia e si sunt faedhados 6. si li faedhas male si annicat ◊ de isse ndhe faedhant bene totugantos ◊ innantis ndhe faedhat male, de sa zente, e posca lis faghet su bellu in cara Cognomi e Proverbi prb: su fuedhai meda fait sa dí pitia ◊ de su tantu faedhare ndhe sutzedint sos errores ◊ limba chi no faedhat a corcorija si faghet Etimo ltn. fabellare Traduzioni Francese parler, adresser la parole Inglese to speak Spagnolo hablar Italiano parlare, dialogare, rivòlgere la paròla a qlc Tedesco anreden (a, cun = Akk.), sprechen (cun = mit + Dat.), zusprechen.

farcài , vrb: afracai* 1, flacai, fracai 1 Definizione fàere pisca de pische o cassa de pigiones a lughe de fogu o de lantione o farca Frasi candu su stàinu est abertu no fait a fracai ◊ a fracai bollit nai a allui sa làmpada e pungi su pisci chi si aciapat Terminologia scientifica pscd. Traduzioni Francese pêcher à la lanterneu Inglese night fishing or chasing with a lamp Spagnolo cazar con candil Italiano frugnolare Tedesco mit der Blendlaterne fischen o. jagen.

filetài , vrb Definizione pònnere oru o filu de oro a calecuna cosa Traduzioni Francese border d'or Inglese to edge (with gold) Spagnolo bordar de oro Italiano orlare d'òro Tedesco mit Gold umranden.

fincài, fincàre , vrb: frincare Definizione lassare, giare o pònnere dinare o àteru po calecuna ispesa, fintzes po unu tanti de dinare etotu de ndhe bogare in prus (agéntzia o créciu) Sinonimi e contrari finantziare Etimo ctl., spn. fincar Traduzioni Francese investir, hypothéquer Inglese to invest, to mortgage Spagnolo invertir, hipotecar Italiano investire, ipotecare Tedesco investieren, anlegen, mit einer Hypothek belasten.

friuvógu , nm Definizione calidesa de corpus, budhidore, atacu de callentura cun titivrios Sinonimi e contrari cdh. caldafriosa Frasi est su friuvogu cun sa callentura chi dhi fait arrallai averionis (R.Frésia) Etimo srd. Traduzioni Francese fièvre avec des frissons de froid Inglese fever with cold shivers Spagnolo fiebre con escalofrío Italiano fèbbre con brìvidi di fréddo Tedesco Fieber mit Schüttelfrost.

frochillàu , pps, agt Definizione de frochillare; chi est totu frocos, po bellesa Sinonimi e contrari apomponissau, arrempiconau Frasi fut andau a domu de sa fémina bestiu in custúmini sardu totu frochillau e ricamau Etimo srd. Traduzioni Francese enrubanné Inglese beribonned Spagnolo adornado con lazos, laceado Italiano infiocchettato Tedesco mit Schleifchen geschmückt.

galigàu , agt Definizione nau de unos cantu animales, chi giughent su pei a duas unghedhas, a duas gàligas, a duas perras Etimo srd. Traduzioni Francese fissipèdes Inglese fissiped Spagnolo fisípedo Italiano fissìpede Tedesco paarhufig, mit gespaltenen Hufen, Paarhufer, Paarzeher, Zweihufer.

ghinniperàgliu , nm Definizione logu inue creschet meda su tzinníbiri, padente de tzinníbiri Sinonimi e contrari tzinnivuràrgiu Traduzioni Francese genévrière Inglese juniper orchard Spagnolo enebral Italiano ginepréto Tedesco mit Wacholder bewachsenes Gelände.

giàra 1 , nf: giarra 1, zara 1 Definizione genia de istrégiu mannu de terra, a costaos artos e a buca larga, fatu coment'e a brúngia cun bàtoro asas Sinonimi e contrari giorra, giru Frasi bi aiat ses giarras de pedra de guasi chentu litros onzuna Cognomi e Proverbi smb: Giara Terminologia scientifica stz Etimo itl. giarra Traduzioni Francese jarre Inglese jar Spagnolo jarra Italiano giara Tedesco Krug mit vier Henkeln.

giòrra , nf: zorra Definizione genia de istrégiu mannu de terra, fatu coment'e a brúngia cun bàtoro asas Sinonimi e contrari giara 1 Frasi oe cussos sinnos sunt sidhados ch'in sa giorra de s'istória s'aunint (A.Porcheddu)◊ ch'est intro de s'ostera bufendhe dai oltaedie, solu che giorra arrunzada in unu chizolu Terminologia scientifica stz Etimo itl. Traduzioni Francese jarre Inglese jar Spagnolo jarra Italiano giara Tedesco Krug mit vier Henkeln.

illudràre , vrb: illudriare, illurdiare, illutriare Definizione imbrutare cun su ludu, de ludu, ma fintzes imbrutare bastat chi siat Sinonimi e contrari afangaciai, alludrae, allurdagai, ammodhocare, illudratzare, illudrionare, illurdinare, illustriare, infangaciai, ludai Frasi colendhe in su caminu totu ludu mi apo illudriadu sos cambutzos Etimo srd. Traduzioni Francese crotter Inglese to muddy Spagnolo embarrar Italiano infangare Tedesco mit Kot beschmutzen.

illudratzàre , vrb rfl Definizione imbrutare cun su ludu, fàere a ludu Sinonimi e contrari illudrare, illurdagai, illustriare / ammodhocare Frasi a bortas fachiat fritu e proghiat, illudratzandhe su terrinu Etimo srd. Traduzioni Francese éclabousser Inglese to splash with mud Spagnolo embarrarse, enlodarse Italiano impillaccherare Tedesco mit Kot besudeln.

illudràu , pps, agt: illudriadu Definizione de illudrare; chi est totu brutu de ludu, istidhigau de ludu Sinonimi e contrari afoxau, alludrigonau, imbuludradu, ludrigonau, lurdegau | ctr. límpiu, netu 2. si ndhe peseit dae terra totu illudriadu ◊ est brutu che porcu illudriau in s'istradone! Traduzioni Francese crotté, couvert de boue, éclaboussé Inglese muddied, splashed with mud Spagnolo embarrado, enlodado Italiano infangato, pillaccheróso Tedesco mit Kot bedeckt, kotig.

illudriaméntu , nm Sinonimi e contrari illudradura, illurdionzu Etimo srd. Traduzioni Francese action de crotter Inglese muddying Spagnolo embarradura Italiano infangaménto Tedesco Beschmutzen mit Kot.

imbianchitài , vrb Definizione giare una passada de bianchita, betare bianchita Traduzioni Francese blanchir Inglese to paint with white lead (stg) Spagnolo dar de albayalde Italiano imbiaccare Tedesco mit Bleiweiß bestreichen.

imbruinàre , vrb: improinai, imprughinare, impruinai, impruinare Definizione imbrutare de pruine Sinonimi e contrari impioredhare, impruerinare, imprugherare | ctr. irbruerare, isprugherare Frasi is làgrimas mizant de is ogus faendi surcus in is trempas impruinadas ◊ poita is crapitas de cussa genti no s'impruinant mai? Etimo srd. Traduzioni Francese couvrir de poussière Inglese to cover with dust Spagnolo empolvar Italiano impolverare Tedesco mit Staub bedecken.

«« Cerca di nuovo