éhi! , iscl Definitzione foedhu chi si narat prus che àteru po ammeletzu Frases ehi si mi tzaco fora, a ndhe fato de peta! - nachi naraiat unu innantis de essire a bandhidare ◊ ehi si no mi la finis… banzu che leas! ◊ ehi oe, si no l'agabbas cun custa mémula!…◊ ehi oe!… maza maza che andhas a iscola!
éi , avb Definitzione
foedhu chi si narat coment'e po adduire a su chi narat o pedit s'àteru, a su chi pregontat: a bortas, contrapuntandho s'àteru chi negat, si faet acumpangiare a nono e candho si arrepitit faet eijei!
Sinònimos e contràrios
eja,
emmo
| ctr.
nono
Maneras de nàrrere
csn:
dare, torrare su "Chi ei" a unu = bolli a maridu, nau de sa fémina chi arrespundit a s'ómini chi dh'at circada; ei chi est ei! = afirmassione assoluta chi no iscassedhat e ne fartat
Frases
ei, za est gai! ◊ ei fatu apo! ◊ ei, benendi seus! ◊ eijei, betamindhe una tassa po como! ◊ bai ca ei!
2.
li ant dadu su "Chi ei!" e depet andhare a domo de sa fémina ◊ deo chi "Ei!" e isse chi "Nono!" fintzas chi che l'amus furriada in tegadia!…
3.
- no b'amus pane! - ei nono: bi ndh'at unu muntone! ◊ - no est abberu cussu! - ei nono: fàula si cheriat!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
oui
Ingresu
yes
Ispagnolu
sí
Italianu
sì
Tedescu
ja.
eíle, eíli edíle
eillà , iscl Definitzione foedhu chi narant disigiandho una cosa, pruschetotu candho est cosa chi no faet Sinònimos e contràrios acabbonu, tambene Frases eillà chi fui póssiu andhare a bidha custu merie!…
einèstra , nf Definitzione binistra fémina, una calidade de matzigusa chentza ispina, a cambos fines agiummai che a su giuncu e su prus de su tempus chentza fògia (bona fintzes a fàere frussellas po arrescotu) Sinònimos e contràrios binistra, giuncaresti Terminologia iscientìfica mt, Spartium junceum.
eiràda , nf Definitzione parte de una bíngia in logos a costera po comente arresurtat ispartzia candho dhue faent muru a istúturu; su tretu inue, in is terras, girant is boes arandho, fintzes sa tula chi si arat e sèmenat Sinònimos e contràrios airada, birada*, biradorzu, ghirada.
eíta, eíte , avb Definitzione e ita, ite: dhu narant po bòllere ischire su poite de ccn. cosa, po pregontare un'ispiegatzione, ma fintzes coment'e timendho, isperandho ccn. cosa, o ispantaos Sinònimos e contràrios ite / odheu, tambene Frases eita cosa, tui, innòi? ◊ eite bonu bisonzu? ◊ eita cosa ca dha biu aici sola? 2. eite si l'aia indovinadu chi intro de petus giughias cussu coro!…◊ eite si mi ferit a conca cussu ferru: a m'istrópiat! ◊ eite pro bi l'ischire chie est cussu chi mi che furat sa cosa!…
éja! , avb Definitzione
(a/c.: sa tónica /e/, cun totu chi inoghe giughet fatante sa vocale aperta /a/, si pronúnciat serrada coment'e naendho ei etotu)
Sinònimos e contràrios
ei,
emmo,
sissa
| ctr.
nono
Frases
eja, bi andho mancari no cherfas, puru! ◊ eja, sighi a bufai e bieus s'arrestu!…
2.
- Custu bellu triballu no l’as fatu tue? - Eja, deo! ◊ apo nadu chi eja: aite mi torras a dimandhare? ◊ eja, innòi acanta est, própriu asuta de ogus cosa tua!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
oui,
Monsieur,
c'est comme ça
Ingresu
yes,
sir
Ispagnolu
si señor
Italianu
sissignore!
Tedescu
jawohl.
ejàllu , iscl: ajallu Sinònimos e contràrios addeallu, allodhu, midhu Frases est semper ejallu! ◊ s'abba fit ejalla.
ejéi! , iscl Definitzione s'impreat mescamente arrespondhendho po fàere a cumprèndhere chi no si adduit própriu nudha a su chi faet o est naendho s'àteru, bolendhodhi nàrrere chi no andhat bene Sinònimos e contràrios ei Frases ejei, faghe gai tue ca as a bídere ite ndhe bogas, de sa cosa!…◊ ejei, tue no ti cures ca za sanas, abberu abberu!…
ejò , iscl Definitzione foedhu chi si narat unu pagu a meravíglia po atrogare su chi narat o pregontat s'àteru: in custu sensu si narat fintzes ei no! Sinònimos e contràrios ello! Frases - Abberu? - Ejò a fàula?! ◊ ejò comente, atzes annasatu s’arrastu de sa sarditza e cussu de sa colondra nono? ◊ - As a connòschere a Tzosepedhu! - Ejò no lu connosco!…◊ ejò it’est totu cust’ispantu?!
èlamu , nm, nf: èlemo,
élima,
élimu,
elma,
éluma,
émua,
èramu Definitzione
genia de linna chi faet a mata e creschet in logos de arena, de mare
Sinònimos e contràrios
àlimu,
biscodru,
selebra
Terminologia iscientìfica
mt, Atriplex halimus
Ètimu
grc.
érymon
Tradutziones
Frantzesu
arroche halime
Ingresu
orach
Ispagnolu
salado,
orzaga,
salgada,
marisma,
ozagra
Italianu
àlimo
Tedescu
Keilmelde,
Salzmelde.
elàsticu , agt, nm: làsticu, olàsticu Definitzione nau de materiale, chi tenet corria o fortza de molla, chi faet a istirare e torrat a comente fut innanti; mata chi bogat late bonu po fàere sa gomma (pruschetotu sa H. brasiliensis) Terminologia iscientìfica mt, Hevea guianensis.
elatóri , nm Definitzione lau areste Sinònimos e contràrios alase, arangiubburdu, golosti, lauspinosu, latzori Terminologia iscientìfica mtr, Ilex aquifolium.
elbabbaròna , nf Definitzione
amenta de santa Maria, de santa Sofia: genia de erba fragosa meda chi faet in is montes artos, a fògias minudedhedhas e ramigiolos fines, a tupighedha bàscia, istérria, bona po cundhimentu e impreada fintzes po cura
Sinònimos e contràrios
armidha,
nuscadore
Terminologia iscientìfica
cndh, Thymus serpyllum
Tradutziones
Frantzesu
serpolet
Ingresu
wild thyme
Ispagnolu
serpol,
serpillo
Italianu
serpillo
Tedescu
Sandthymian,
Quendel.
elbavulchèta , nf Definitzione erba de agúgias, de agullas, de puntzas, aguzas de santu Giuanne: genia de erba chi bogat unu frore chi candho iscutulat sa fògia abbarrat punciudu paret unu ciou de ferrare cuadhos Sinònimos e contràrios arrelògius, frochitedhas, mammaita, miminita Terminologia iscientìfica rba, Erodium cicutarium.
elbèna , nf Sinònimos e contràrios brebena.
elbuzàre , vrb: elvuzare, erbuzare, ervuzare, irburzare 1 Definitzione cricare e bodhire ebrúgiu, erbas de campu bonas a còere e papare Frases de unu forrighesu suterradu ndhe at essidu tres fadas in fresedhu elbuzanne e cricanne finughedhu ◊ sas féminas sunt essidas a campu a erbuzare Ètimu srd.
elefànte, elefànti , nm Definitzione de is animales de terra, su prus mannu, cun d-una genia de bruncu (su nasu) longu longu, a bisura de trumba, e duas sannas longas o fintzes nudha, sa fémina, segundhu s’arratza Terminologia iscientìfica anar, elephas maximus, loxodonta africana.
elegànte, elegànti , agt Definitzione chi est bestiu bene, cun bestimentu bene fatu, bonu, chi dhi deghet, istat bene Sinònimos e contràrios arrelichinu, liuru.