A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

luminàrgiu, luminàrzu, luminàxu lemenàlzu

lúmine lómini

lumingiài , vrb: allomingiai* Definitzione pònnere s'impróveru, s'ingiúliu, giare unu lúmene a impróveru Sinònimos e contràrios addiciai, annomingiai, aparalumenare, aproegliare, imparanigiai Frases Luxia cumentzat a variai e a s'arrinnegai po dógnia cosa e sa genti dha lumíngiat "Luxia Arrabiosa".

lumíngiu lomíngiu

lúmini lúmene 1

luminínzu lumeníntzu

luminósu lumenósu

lumínu lomínu

luminzía , nf Definitzione linnighedha fine po allúere su fogu Sinònimos e contràrios pampuzia Frases sa die comintzat a lughe brandha che luminzia in su foghile.

lumínzu , nm Sinònimos e contràrios lumenintzu, zistru Ètimu srd.

lumínzu 1 , nm Sinònimos e contràrios lughedha, lughighedha.

lumítu , nm Definitzione àstula de linna o fustigu de linna (o àteru) cun d-una punta fata adata po si allúere frigandhodha a forte Sinònimos e contràrios allumavogu, alluminu, luchitu 1 Ètimu itl. lumino Tradutziones Frantzesu allumette Ingresu match Ispagnolu fósforo Italianu fiammìfero Tedescu Streichhoz.

lúmminu lúmina

lúmmu lúmbru

lúmu , nm Definitzione genia de mata chi podet fàere manna meda Sinònimos e contràrios úlimu Frases ajó, andhamos afaca a su lumu ca nos tzetzimos! Terminologia iscientìfica mtm, Ulmus minor.

lúmu 1 , nm Definitzione sa lughighedha chi si alluet in campusantu po is mortos Sinònimos e contràrios maniposa / luche Frases bi tenia su lumu atzesu, acò una mariposa bolendhe in giru a s'atrega atrega! ◊ nisciunu bi lograiat nudha cun isse, a li nàrrere cosa, ca fit coment'e a li tocare lumu a culu.

lúmu 2 , nm Definitzione limu, ludu Sinònimos e contràrios limmu Frases cussa maca at vocadu sos durches chin su lumu!

lúna , nf Definitzione corpus mortu de su sistema solare chi girat a inghíriu de sa Terra (cursu de Luna) in tempus de 27d, 7h, 43m e 11,5s faendho in su matessi tempus unu giru intreu in issa etotu: sa massa sua est 81 borta prus pitica de sa Terra e si paret candho est in su sole, fora de s'umbra chi dhi faet sa Terra, cumparendho a manu a manu diferente segundhu su tanti chi si podet bíere illuminau (deosi teneus is puntos o mutas de l.: l. noa, primu cuartu, mesa l., l. prena, úrtimu cuartu o musciura, o fintzes l. modhi); si narat fintzes de fémina istimada, bella (cara de l.); est unu cambu de pramma trebballau chi si portat a crésia sa domíniga de pramma / pisci l. = pisci mola, mannu meda (mola mola) Maneras de nàrrere csn: a smenguamentu de l. = a luna finindhe, candho sa luna essit semper prus minore (l. betza); ispedrimentu de l. = candho sa luna, tra betza e noa, no si bidet prus; burridura de l. = càmbiu de Luna, is notes tra Luna bècia e Luna noa, a fúrriu de l.; note de l. = note crara, candho sa luna est prena e daet lughe meda; l. imbachilada, impascialada, coronada = cun sa corte o orroda, cun d-unu bàlliu tundhu prus craru totu a inghíriu; su poderi de sa l. = zenia de efetu chi sa luna tiat fàghere a sa zente; mudàresi chei sa l. = istare sèmpere a su càmbia càmbia, èssere chentza frimmesa; portai su fogu de noi lunas = maladia chi faghet a pistidhore in sa pedhe e, in suspu, arrennegu mannu, pidinu, dispiaghere; segai sa linna in l. bella = in sa muta zusta, in tempus chi no est creschindhe; nàschere in bona l. = èssiri afortunaus; èssere a lunas, de bona l., de mala l. = a bortas de una muta, a bortas de un'àtera, chena frimmesa, lunàdigu; fàghere sa l. cun s'isprighitu = fai su lampaluxi cun su sprigu; l. de sabone = zenia de bobbollonca chi si faghet sulendhe in mesu de abba cun sabone; l. de ozu = istídhiu de ollu in su brodu Frases est una not'e luna, de cudhas lunas de atonzu giaras (A.Casula)◊ unu pódhighe inditat sa luna: su ballalloi mirat su pódhighe ◊ sos bentos ti che tiant trasinare in sos mares desertos de sa Luna! ◊ bidei una giòvana bella chi pariat sa Luna ◊ sa Luna sighit sas mutas suas ◊ nois semus a Luna miminendhe, invece tue a Luna creschindhe! Sambenados e Provèrbios smb: (De)luna, (De)lunas, Luna Terminologia iscientìfica astr Ètimu ltn. luna Tradutziones Frantzesu lune Ingresu moon Ispagnolu luna Italianu luna Tedescu Mond.

lunàdiu, lunàdicu, lunàdigu lonàdigu

lunàdu , agt Definitzione coment'e illuinau, atontau de sa lua, de sa lughe Sinònimos e contràrios alluadu, illughinau Frases in sacos friscos s'ambidha lunada, in pischezones crachi batulinu ◊ s'ambidha lunada si cuat in su ludu e in sas calas (Z.Porcu).