A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

noxíli , agt Definitzione chi noghet, chi faet male Sinònimos e contràrios dannificante, dannosu, deleadu | ctr. giuativu Frases in s’istadi in su Sàrrabbus abbellu abbellu ndi asciutàt is benatzus e aferenàt s’àiri de bàfidus noxilis de malària (S.Chiappori). Ètimu srd.

noximéntu noghiméntu

nòxiri nòcere

nòxiu nóchidu

nozàre , vrb: annozare 1 Sinònimos e contràrios annolitai, nolegiai Ètimu itl.l noezzâ.

nózu , nm: annozu* 1 Definitzione su tanti chi si pagat po pigare calecuna cosa a nolu Sinònimos e contràrios nolégiu, nólitu, nolu.

nu no

nú , nm: nuu, annou Definitzione incropada o lobu istrintu de calecuna cosa chi faet a acapiare (faet a pònnere po acapiare); tretu prus grussu o troboiu de calecuna cosa o chistione, coment'e chi siat fatu a nodu / nodu mortu = chi no s'isprendhet, no iscàpiat, malu a isòrbere; nodu biu, nú urgentu (irzantu) = fatu cun incropada a frocu, chi lassat unu cabu a lóriga e tirendhe sa coatza isprendhet deretu; nú fenugau = puntu de arricamu fatu coment'e archighedhu e arregodat un'ispiga de fenu Sinònimos e contràrios nodu* Maneras de nàrrere csn: iscapiai unu nú = isòrbere; fai is nuus a unu = brusceria, zenia de fatuzu a ómine pro chi no potat fàghere fizos; nuu de bentus = raganu, tragonaja mala; is nuus de sa schina = lóricas; puntu de nú = zenia de puntu chi costumant sas ricamadoras de Teulada, totu a nodos Frases dh'iant fatu passai unu nuu de suncúrriri in su tzugu ◊ su nú urgentu is féminas mannas dh'imperant po acapiari su pannixedhu in conca.

nú 1 , agt: nuu 1, nudu 1, nuo, nutu Definitzione chi no portat bestimentu, chi si ndhe at bogau totu su bestimentu, o, nau de cosas, chi no portant pígiu de ammontu; chi est bestiu in poberesa meda, chi no tenet dinare Sinònimos e contràrios spoglitu, spollincu | ctr. bestidu, chintu 1, cuguzadu Maneras de nàrrere csn: a sa nua = sentza de bestimenta; cúrriri unu cuadhu a sa nua = chentza sedha, itl. a bardòsso, a bisdòsso; nudu in pedh'e mama, nudu chei sa zoga = a sa spollada nua, chentza bestimenta nudha, acomenti si nascit; nudu chei sa ’ia = nudu ’eretu, nadu mescamente in su sensu de bestidu pagu, male, in poberesa meda Frases bascitedha e fungura, no isbélias mancu nua! ◊ fint pitzinnos famidos e nudos chei sa rughe ◊ che li est rutu su cuguzu de su letu e fit nudu ◊ semus nudos: petzi tenimus robba betza a nos pònnere! ◊ unu filu de currente nudu est perigulosu ◊ in iscola dhos poniant addoraos a benugos nuos in terra ◊ bi at piciocas chi andhant a culu nú! 2. totu cussas ispesas nos ant lassadu nudos che sa bia Ètimu ltn. nudus Tradutziones Frantzesu nu Ingresu naked Ispagnolu desnudo Italianu nudo Tedescu nackt.

núa , nf Sinònimos e contràrios nue Frases si bidiant ancora sas istedhas in su chelu burtu de nuas.

nuàdigu , agt, nm Definitzione chi o chie no faet fígios, chi no impríngiat, nau de fémina, no impróssimat, nau de animale fémina Sinònimos e contràrios burbisicu, lonàdigu*.

nuadróxu , nm: annuadroxu* Definitzione aciuntura de is arremos in sa carena / s'últimu n. de su tzugu = itl. atlante, s'ossu de s'ischina chi faet giogu cun sa conca Sinònimos e contràrios aciuntura, annaghidura, annodricadorju, innodricadorju, nigradroxu Terminologia iscientìfica crn.

nuàdu , agt: annuadu Definitzione nau de s'aera, chi est ammontada de nues, chi portat nues Sinònimos e contràrios abbudhonadu, cugurrosu | ctr. iscraridu, ispalatadu Frases b'at dies nuadas e dies giaras Terminologia iscientìfica tpm.

nuàli , nm Definitzione nodu; orrughedhos prus grussitos de cambos de unos cantu laores (fintzes su tretu de s'arraighina) Sinònimos e contràrios nuera Frases portat pilu de podi fai su nuali ◊ su nuali de sa fà est bonu po alladaminai sa terra ca portat azotu meda Ètimu srd.

nuàlla , nf Definitzione genia de nue de pigiones bolandho, bólidu de pigiones Sinònimos e contràrios folada Frases su celu est pintau a colori de cinixu che nuallas de crobus fuis fuis Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu vol, volée Ingresu flight Ispagnolu bandada Italianu stórmo Tedescu Schwarm.

nuàre , vrb: annuai 1* Definitzione ammontare de nues, pesare nues in s'aera Sinònimos e contràrios abbudhonare Frases nuat sos chelos e pudit su mundhu.

nuàrzu , nm: nuaxu Definitzione aera annuada, su èssere s'aera totu nues, nues etotu / n. de puzones, de prúere = bolu mannu de puzones, nualla, pigiones a nue, nue de pruine Sinònimos e contràrios annuadura Frases s’àiri fut serrada de unu nuaxu chi andàt de su craru a su scurosu e cumentzàt a farighedhai.

nuàtza , nf Definitzione nue mala, de tímere Sinònimos e contràrios nuone Frases sas nuatzas si fint, in cussu, annatas e fit torradu iscuru che in buca Tradutziones Frantzesu grand nuage Ingresu big cloud Ispagnolu nubarrón Italianu nuvolóne Tedescu große und finstere Wolke.

nuàxu nuàrzu

núbbile nóbbile