A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

panatèra , nf: panetera, panotera Definitzione fémina chi faet su pane coment'e impreu, fintzes po bèndhere Sinònimos e contràrios forraja / ttrs. panajora Terminologia iscientìfica prf Ètimu itl. panettiera.

panatéri , nm: paneteri Definitzione ómine chi faet o bendhet pane, chi tenet forru de pane; maistu chi acònciat forros Sinònimos e contràrios forraju / cdh. paniteri Frases a piciochedhu piticu iat fatu su manorba, poi iat imparau s'arti e si fiat postu a fai su paneteri Terminologia iscientìfica prf Tradutziones Frantzesu boulanger Ingresu baker Ispagnolu panadero, hornero Italianu fornàio Tedescu Bäcker.

panatería , nf Definitzione forru po fàere pane a bèndhere Tradutziones Frantzesu boulangerie Ingresu bakery Ispagnolu tahona Italianu panifìcio Tedescu Bäckerei.

panatièra , nf Sinònimos e contràrios mocilla, tasca, taschedha.

panatzòla , nf Definitzione ammesturu de pane e lardu de pònnere a un'infetu Ètimu srd.

panatzólu , nm Definitzione chie est àbbile a fàere panatzolas Ètimu srd.

panciàda , nf Definitzione papada manna, de cosa meda, tropu, fintzes bufada Sinònimos e contràrios abbentrada, papada, sassada Frases s'at fatu una panciada de àcua.

panciòrra , nf Definitzione sa bentre nua, ispogiada, nau unu pagu a disprétziu candho unu no est bene chintu; in cobertantza, passiéntzia.

panciúdu , agt: pantzudu Definitzione chi portat bentre manna Sinònimos e contràrios acadhonadu, bentrudu, massudu, pantzosu / cdh. matzaródhulu Frases e no mi che isbarras fora, atilipirche pantzudu?!

pandèba , nf Definitzione chedha, truma manna de gente Sinònimos e contràrios camarada, zentória Frases a s'interru dho'iat una pandeba manna de genti Ètimu srd.

pandhèla , nf: bandhela*, pandhera, pannera Definitzione pannu a figuras mescamente coment'e símbulu de una natzione, de unu sótziu, o àteru: a logos, fintzes pinnone o àrbure de sa cucagna; nau a una o unu a bàntidu / Pandhela Mazore o Prima Pandhela = (a santu Antinu) su cabadhare (e su cuadhu) a punta de ananti, su chi aperit sa currera Sinònimos e contràrios istangiartu, pignoni Frases essit sa protzessione chin sos cabadharis a dainnantis e sa pandhera ◊ tue no ses mai istracu de bentulare arta sa pandhera de s'onestu 2. duas ebbas che pannera campiones las amus a galavera.

pandhelàdu , agt Definitzione chi dhi ant postu bandhelas, fatu che una pandhela, fatu bellu cun bandhelas Sinònimos e contràrios abbanderau* Frases fit una nave totu pandhelada cun fetas coloridas Tradutziones Frantzesu pavoisé Ingresu decked with flowers Ispagnolu embanderado Italianu imbandierato Tedescu beflaggt.

pandhèra pandhèla

pandherèdha , nf Definitzione erba de santu Lenardu o de sos tidales, genia de erba chi faet coment'e una candhelita arta prus de mesu metro e in sa parte prus in punta bogat is frores orrúbios, unu prus in pitzu de s'àteru, chi pendhent a una matessi bandha e assimbígiant a tidales covecaos o sonagedhas apicadas: is fògias funt bonas po cura; a logos dhi narant thaparanu Sinònimos e contràrios istodhicadore, pitioledhu, podhiale, troodha, tzacatzaca 1, tzocatzoca, tzotze Terminologia iscientìfica rbc, Digitalis purpurea Tradutziones Frantzesu digitale Ingresu foxglove Ispagnolu digital Italianu digitale Tedescu Roter Fingerhut.

pandíu , agt: pendidu Definitzione nau sèmpere de ànimas, chi est penandho, in pena Frases citius e in pentzamentu ascurtiaus contus de ànimas pandias (P.Congiu)◊ tenit mill'annus, che a tui, umbra pandia, acabbadora chi mai pàsias in custu giassu (A.C.Serra).

pàne , nm: pani Definitzione su papare prus connotu, fatu cun farra de laore (mescamente trigu o fintzes órgiu), impastada cun abba, frammentu, unu pagu de sale e cotu in su forru, de papare acumpangiandhodhu cun ingaúngiu o po acumpangiare un'àteru papare: si narat sing. coment'e upm (= totu su pane), o cun agt. de cantidade po cumossu distintu, cruo o cotu, sing. o pl. chi siat; cumossu tundhu e grussu de àtera cosa, cosa unu pagu grussa e lada (es. de sabone, de metallu, de terra, de cheralaca, de fenu)/ min. panichedhu, panitu; sa pane manna = genia de druci mannu a bisura de truta chi a logus faint po sant'Antoni de su fogu: dha faint de farra de trigu impastada cun abbatu de meli, dha coint in su forru e dha pratzint a arrogus chi a iscartedhus portant a crésia po ndi donai a totus su merí a su ésperu; pane tratau = pane modhe arridau e tratagasau po imbuscinare cosa a fríere o ammeschiare cun àtera cosa / genias de erba chi tenent su númene pane: pane de àinu (Centaurea napifolia, Petasites pyrenaicus), p. de cucu (Centaurea napifolia, C. sphaerocephala), p. de porcu, de sirboni (Cyclamen repandum), pane pane (Cerinthe major), p. de conillus (Prasium majus), pani e casu (Malva parviflora, M. selvatica); pan'e corra = corrorinu, antunna; pane de turulia = sa bussa de is ous de sa sennoredha segadidus Sinònimos e contràrios cumassa Maneras de nàrrere csn: su p. podet èssere pesadu o pintuledhu, crú o cotu, assadu o lentu, zustu a sale o salidu o bambu, friscu o istantiadu (e fintzas allanau, ammufau), modhe o tostu, russu (fintzas modhe) o fine (fintzas àrridu, a fresa, apistocau), ispongiatzu, ispongiosu o faladu, atellau, matzosu; partes de tzertos panes modhes: sa matza, su croxu, is pitzicorrus, sa faci (in su civraxu: ctr. fundu); su pane sardu si podet partire in tres zenias mannas, onzuna cumpartida in crezes diferentes: pane fine tostu, àrridu (es. carasau, fresa), pane finonzu modhe (es. ispianada, p. de Otieri), pane russu modhe (es. civraxu); crezes de pane: aniadedha, cacòi, civraxu, cogone, modhitzosu, modhixina, pan'e fresa, pistocu; pani pissau = pane russu pintadu a pitzicorrus, a bicos; crezes de pane fatu cun àtera cosa: pane cun olia, cun gerdas, cun saba (pani de cónciu), cun arriscotu, cun tamàtiga, cun pabassa, cun patata; pane gutiau = pane pintuledhu, ma mescamente pane de fresa istidhiadu cun ozu, una paspiada de salipa, torradu a su fogu a fríere unu pagu e sighire a assare, gustosu meda e prus fàtzile a isparfaruzare; pani cotu a biancu = cotu male; pani cotu a passioni = chi est bellu rujitu a fora; pane fratau = zenia de mànigu fatu cun pizos de pane carasau cun bagna e casu ratadu a paspiadura e un'ou frissu pagu pagu postu subra; manigare a pane assutu, o pane a s'assuta = pani sentza de ingaúngiu, aungiali; èssere bravu o bonu chei su pane = bonu meda, de naturale bonu, paghiosu, amorosu; no èssiri ni pani ni craxolu = èssere chentza caràtere; pan'e ànimas = su pane chi faghent pro lu dare in crésia a sa zente a sa missa pro unu mortu; bessiri de pan'e cómporu = agabbare de àere tropu bisonzu, ispesas a sa sighida, agabbare de istare male; pane de mele, de chera = bresca; pane de colvu = sonnighita, babbautzu drommidu, inzendradu ma chentza nàschidu; pane de fogu = imporporu, zenia de essidura, chi faghet a murútulu tostu, ruju, e a manighinzu, in sa carre; pan'e tita = aragadha, zenia de crosta chi faghet in conca a sas criaduras; su pane de sa tita = sa tita pro su murudhu chi faghet, pro su tantu chi est de mannària; pane de ràmine, de oro, e gai = cumassu de ràmine, oro, e gai Frases sa genti dhus cumbidat a domu e bogat pani, casu, sartitzu e binu ◊ zughiat una mela de pane a una manu, unu cantu de casu a s'àtera ◊ su pane de fresa est de duas crezes: tundhu e longu (addopiadu in mesu apenas assadu, cun s'ala aspra a parte de intro)◊ in dommo su pane est dae nare a buca ◊ bi ndhe at chi ant campadu a pane asciutu finas a setanta annos ◊ su pani si no est postu bèni, me in sa mesa, frestimat ◊ a che fugliare su pane faghet a iscancu de coro! 2. tronu malu, parit ca portu unu pani de espas terràinas in conca! ◊ cussus tenint òru e prata a panis de chilu ◊ no ndi esseus prus de pan'e cómporu…: un'ispesa manna avatu de s'àtera seus tenendi! ◊ a s'ebba li apo dadu panes de fenu e puales de avena ◊ su prantone cheret bogadu cun su pane de sa terra, menzus, pro lu torrare a prantare 3. Milliedhu de coru fut bonu che su pani Sambenados e Provèrbios smb: (De)pani, Pane, Pani / prb: chie at pane no morit mai ◊ a chini tenit pani no dhi mancat cani ◊ pani mali papau, coja fata ammarolla Terminologia iscientìfica mng Ètimu ltn. pane(m) Tradutziones Frantzesu pain Ingresu bread Ispagnolu pan Italianu pane Tedescu Brot.

panebàne , nm Sinònimos e contràrios gigiaca, sitziaca, suciameli 1, sutzasutza Terminologia iscientìfica rba, Cerinthe major Ètimu srd.

panebbràsa , nm Definitzione pane orrostiu in sa braxa, mescamente cundhiu cun saloca, untu a istídhigos de ogiuermanu e una frigadedha de àgiu Ètimu srd.

panebórcu , nm Definitzione genia de frore, nau deosi po sa patatedha ladita chi faet asuta Sinònimos e contràrios cicibbachis, ciciugojuadu, lepirisposu Terminologia iscientìfica rba, Cyclamen repandum Ètimu srd.

panèdha , nf Definitzione una genia de pane modhe, unu pagu fine; fresa de casu, casigiolu / p. de brunzu = pane o cumassu de brunzu comente ndhe manizaiant in s'antigóriu Sinònimos e contràrios abbifache, civraxa, coatza 1, fogatza Frases tet s'aliusta nidare in sas salas, giochire sas panedhas apicadas (S.Casu)◊ su pastore est torrau a bidha chin sa bértula prena de panedha e casizolu ◊ a cólumu sos órrios, anzones in sa féstina, lardu a manu ritza, béltigas de panedhas e saltitza Sambenados e Provèrbios smb: Panedda Terminologia iscientìfica mng, csu.