A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

unitzài , vrb Definitzione su si fàere a unu Sinònimos e contràrios unificai.

universàle, universàli , agt, nm Definitzione de s'universu, chi pertocat s'universu, chi balet sèmpere e po totus; chi pertocat a totus, chi pertocat sa gente de totu su mundhu, o fintzes solu sa gente de unu logu pigada totu pínniga; calidade, piessignu chi tenent in comunu totu is indivíduos bàsciu sa própriu ispétzia Frases a favore de sa paghe universale custos valores amos in su coro ◊ po su giudítziu universali tremendu at a èssi su momentu po chini su pecau dh’afiancat (Urru)◊ cussa est sa Dichiaratzioni universali de is diritus umanus Tradutziones Frantzesu universel Ingresu universal Ispagnolu universal Italianu universale Tedescu allgemein, Allgemeine.

universidàde, universidàdi, universitàte , nf Definitzione s'iscola de gradu prus artu Ètimu spn. Tradutziones Frantzesu université Ingresu university Ispagnolu universidad Italianu università Tedescu Universität.

univérsu , nm Definitzione totugantu s'ispàtziu cun totugantu su chi si dhue agatat Frases s'universu sentz'e trèmini mi lassat afrigiu: po cantu lígia, isciu de balli cant'e unu brèmini ◊ cantas bortas mi narat su chervedhu passendhe in mente s'universu intreu: ómine, cantu ses minoredhedhu! (P.Mura) Tradutziones Frantzesu univers Ingresu universe Ispagnolu universo Italianu univèrso Tedescu Universum.

uníxu , agt Definitzione nau de ccn., chi est o istat a solu, abbandhau, fintzes tristu Sinònimos e contràrios abbandhadu.

únna únda

únnichi, únnighi úndagi

unnighínu , nm Definitzione genia de marratzu, sonàgia de una mannària istabbilia Ètimu srd.

únnigi úndagi

unolamònta , nf Definitzione genia de giogu chi si faet brinchidandho a unu chi si ponet incrubau cun is manos in benugos Sinònimos e contràrios lunamonta*.

unoràre , vrb: onorai* Definitzione fàere o giare onore a ccn. Frases unorendhe sos bonos chi at connotu, mai at fatu inchinos a su cane (A.Dettori)◊ sos poetas sunt bénnidos a unorare sa bidha nostra.

unòre , nm: onore* Definitzione totugantu su chi sa persona podet tènnere de bonu e de cunsideru: foedhandho de fémina, mescamente su chi pertocat su fàere suo cun s'ómine segundhu is costumas; totugantu su chi si faet o chi si narat de arrespetu, ammiru e bàntidu de unu / in o a u. de… = po fàere onore a… Frases sa zente lu teniat a unore a no pedire limúsinas a neune ◊ no ti est unore a istare ammandronadu 2. in unor'e Patronas e Patronos at giradu sas terras isolanas pro dare isfogu ’e sa mente a sos donos (Sozu).

únsulu , nm: ónsulu, úntzulu Definitzione in is telàrgios, donniunu de is duos fusos ue s'imbodhigat ordiu e tessíngiu / ú. de nanti = su chi est acanta a su tessidore, inue s'imbodhigat su tessíngiu fatu Sinònimos e contràrios insúbbiu, insúliu, istrugu, oldiola, sdrúbiu, sólbiu*.

únta , nf Definitzione su únghere Sinònimos e contràrios ingrassada Ètimu srd.

untàda , nf Sinònimos e contràrios ugnidura, untadura Ètimu srd.

untadúra , nf Sinònimos e contràrios ugnidura, untada Frases a sa pedhe si li dat una untaduredha Ètimu srd.

untài, untàre , vrb Definitzione frigare ógiu, lardu o àteru de grassu a calecuna cosa Sinònimos e contràrios úngere, untinare Frases at untau su pane chin lardu ◊ s'ollu santu dh'untat s'Obispu in su fronti a is chi faint sa cunfirmatzioni Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu huiler, graisser Ingresu to oil Ispagnolu untar Italianu ùngere Tedescu einfetten.

untaréssu , nm: interessu* Sinònimos e contràrios afrinca, prédiu, propiedade, sienda.

untàu , pps, agt Definitzione de untare Sinònimos e contràrios untu 2. si bogat sa berrita totu untada.

untérisi , nm: intere* Definitzione su tempus intr'e duos fatos fatantes Sinònimos e contràrios impeltantu, intertantu, paristantu, pestantu, sughestantu.