Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

bagagliàju , nm: bagallaju Definitzione logu, in is màchinas, ue faet a pònnere su bagàgliu Tradutziones Frantzesu coffre à bagages Ingresu boot Ispagnolu maletero Italianu bagagliàio Tedescu Kofferraum.

baralícu , nm: barralicu, barrallicu Definitzione genia de bardúfola pitichedha chi si faet girare cun is pódhighes, a bàtoro afaciadas cun d-una lítera iscrita: P (pone), M (mesu, metade), T (totu), N (nudha), chi bolent nàrrere su chi depet fàere su giogadore chi dh’at betada segundhu sa lítera chi presentat candho si firmat (pònnere e aciúnghere àteru a sa posta, bínchere sa metade, o totu, o nudha) / barrallicus = cocoedhos de mare; barrallicu longu = animaledhu de mare a corza tosta, itl. torricèlla; b. veru = àtera creze gai etotu, itl. còno del Mediterràneo Sinònimos e contràrios badharincu, pone, pimpirimponi Frases in sa noti de Paschixedha giogàst a barrallicu cun mei 2. arrumbulant in sa menti is arregordus, fúrriant a lestru che barralicus! Sambenados e Provèrbios prb: su barrallicu essit puru a ponni! Terminologia iscientìfica ggs Tradutziones Frantzesu toupie à quatre faces, toton Ingresu little spinning, teetotum top Ispagnolu perinola Italianu girlo Tedescu eine Kreiselsorte, Nimmgib.

baràtu , agt Definitzione chi est a prétziu bàsciu, chi costat pagu in dinare Sinònimos e contràrios ammingadu | ctr. caru Maneras de nàrrere csn: leare, comporare, bèndhere a su baratu; bèndhere a istracu b. = a sa frundhida, coment'e candho no ndhe cheret prus neunu, de una cosa, e abbàssiant meda su prétziu Frases picatila totu, sa carchina, ca ti la doe barata! ◊ cosa barata inoghe no che ndh'at 2. su chi li daiant si lu torraiat a bèndhere a su baratu ◊ a su baratu sa zente curret che muschina a su binu! ◊ custus meris bisant trabballadoris a istracu baratu e masedus Ètimu spn., ctl. Tradutziones Frantzesu à bon marché Ingresu cheap Ispagnolu barato Italianu di mòdico prèzzo Tedescu billig.

bàstas , cng: bastis, bastu 3, bastus 1 Definitzione foedhu po pònnere o chi ponet una cunditzione: s'imperat cun de e cun chi; candho est cun sa cng. chi e cun su verbu èssere e puntu isclamativu (bastu chi siat!) bolet nàrrere puru chi unu no est tanti seguru o no dhue credet meda a su chi narat o intendhet e abbarrat unu pagu ispantau e fintzes dispràxiu = como siat puru?!… si fit abberu?!… Sinònimos e contràrios aliali! Frases beni a ti cuai bastis chi ti cuist bèni ◊ bolliat unu piciocu mancai poberitedhu, bastas chi essit iscípiu bolai ◊ bastu chi sias cun àtere, bae, ma no a solu! ◊ apo a partire cras, bastu chi sas cosas no mi andhent a s'imbesse ◊ bastu chi mi nias sa veridade ti perdono! 2. nachi za est istudiendhe, bastu chi siat! ◊ iscrient chi za sunt sanos, bastus chi siat! 3. - Sas pudhas mias faghent sos oos e si los mànigant! - Bastu chi siat?! ◊ - A Boredhu che li ant furadu sos porcos! - Bastu chi siat?! 4. bastus de mi che l'iscutinare li apo nadu chi ei Tradutziones Frantzesu pourvu que, à condition que Ingresu provided (that) Ispagnolu con tal de que Italianu purchè Tedescu nur… wenn.

batagliòla , nf Definitzione gherra a cropos de pedra Sinònimos e contràrios aperdiamentu, predarjata / cdh. batadhola Tradutziones Frantzesu bataille à coups de pierres Ingresu hail of stones Ispagnolu pedrea Italianu sassaióla Tedescu Steinhagel.

beneméritu , agt Definitzione chi tenet méritos po cosa de bonu chi at fatu Tradutziones Frantzesu qui a bien mérité Ingresu well-deserving Ispagnolu benemérito Italianu benemèrito Tedescu verdienstvoll.

berbèsa , nf Sinònimos e contràrios erbagràbina 1, bascumarinu Tradutziones Frantzesu giroflée, matthiole à fruit à trois cornes Ingresu sea viola Ispagnolu alhelí salvaje Italianu vïòla marina Tedescu Dreihörnige Levkoje.

bih! , iscl Definitzione genia de foedhu chi si narat coment'e avertendho, ammeletzandho, o fintzes solu po fàere giare atentzione Sinònimos e contràrios lah!, mih! Frases bih chi dego so andhandhe pro abberguare! Tradutziones Frantzesu gare à toi! Ingresu look ! Ispagnolu ¡mira! Italianu guarda! Tedescu Schau mal!.

billóteri, billóti, billótiri , nm Definitzione genia de cardu areste: cima de pastori, uscradinu de porcu, canna de billoti, canna de morai, de amorai Sinònimos e contràrios ariedha 1, cannagúrpina, stiòcore, treutzaxa Terminologia iscientìfica rba, Dipsacus fullonum Tradutziones Frantzesu cardère, chardon à foulon Ingresu teasel Ispagnolu cardencha Italianu cardo dei lanaióli Tedescu Weberdistel, Weberkarde.

biscaína , avb: briscaina Definitzione nau de una manera de fàere is cosas: fuedhai, fai a sa b. = a cudha manera, male, chentza una régula precisa, a comente essit essit, a s'istrambulatzina Frases su andhare a sa moda biscaina podet medas surpresas preparare ca bisonzat su passu misurare pro no rúere in fossu o in pischina (A.Casula)◊ fint imbolaos a sa briscaina in sos muntones de terra e de preda Ètimu spn. a la viscaína Tradutziones Frantzesu à la six-quatre-deux Ingresu in a slapdash way Ispagnolu a la buena de Dios Italianu alla carlóna Tedescu nachlässig.

bísonas , nf pl: bísunas, písonas Definitzione genia de launedhas a duas cannitas, chentza su tumbu Sinònimos e contràrios bisones, bísosas, launedhas Terminologia iscientìfica sjl Ètimu ltn. bisonus Tradutziones Frantzesu cornemuse a deus tuyaux sonores Ingresu double reed-pipe Ispagnolu gaita de dos tubos Italianu zampógna rùstica a due canne Tedescu eine Panflötesorte mit zwei Pfeifen.

bótu 1 , avb: buta Definitzione de botu = de istrémpiu, a corpu Frases candu dh'ant bistu si ndi funt pesaus de botu ◊ mi ant de botu giradu sas palas! ◊ m'ischidesi nervosu de unu botu ◊ su chelu si fit inchimeradu e caleit de botu sa irada de s'abba ◊ mancai surpréndiu de buta, candu su cuadhu si est postu a curri, no si fiat pérdiu de ànimu ◊ comente apo bidu deai, mi ndhe peso de botu, curro a sas bestes e mi pijo totu Sambenados e Provèrbios smb: Butta Tradutziones Frantzesu brusquement, tout à coup, soudainement Ingresu suddenly Ispagnolu de repente Italianu di scatto, all'improvviso Tedescu plötzlich.

bragnócula , nm Tradutziones Frantzesu un bon à rien Ingresu a nobody Ispagnolu hombre de nada Italianu uòmo da nulla Tedescu Null.

brétiu , avb: brítiu Definitzione nàrrere o fàere a b. = chentza régula, chentza critériu, a bodhetu, a s'afaiu, a ogu Sinònimos e contràrios afainu 1, bréciu, faghinu Frases is dotoris a bortas ti donant pastigliedhas a brétiu, tanti po ti acuntentai ◊ tui ses fuedhendi a brétiu, sentza de isciri is cosas acomenti funt ◊ su sali dh'at postu a brítiu ◊ sa cosa est isballiada poita ca dh'at fata a brítiu Tradutziones Frantzesu à tort et à travers Ingresu at random Ispagnolu sin ton ni son, al acaso Italianu vànvera, casàccio Tedescu unüberlegt.

brochèra , nf Definitzione màchina po fàere brochetos de cimentu Tradutziones Frantzesu machine à blocs (de béton) Ingresu machine used to produce cement blocks Ispagnolu máquina para hacer bloques Italianu blocchièra Tedescu Blockmaschine.

bruscàu , nm Definitzione tina o cobedina a fundhu cuadrau, de linna, po catzigare s'àghina e fintzes genia de mola a rullos móvios a orroda a manu (como a motore, fatu cun àteru materiale), sèmpere po mòlere s'àghina po dh'incubonare Sinònimos e contràrios cracadolza Frases po mòliri s'àxina manigiaus su bruscau, po dha prenciai sa prència Terminologia iscientìfica ans Tradutziones Frantzesu meule à écraser le raisin Ingresu grindstone Ispagnolu moledora Italianu màcina per uva Tedescu Traubenmühle.

brussèta , nf Definitzione genia de taschedha o busciaca de féminas, a pigare in manu o apicada in su codhu Tradutziones Frantzesu sac à main Ingresu handbag Ispagnolu bolso Italianu borsétta Tedescu Handtasche.

bulletàriu , nm Tradutziones Frantzesu carnet à souche, registre à souche Ingresu receipt book Ispagnolu talonario Italianu bollettàrio Tedescu Quittungsblock.

busciàrdu , nm Definitzione tempus fadhidu po fàere faina a borta a borta in duos o in medas Sinònimos e contràrios turnu 1 Maneras de nàrrere csn: a b. = s'unu cun s'àteru, a borta a borta; èssiri de b. = dare su càmbiu a un'àteru in su triballu, pigaindi su busciardu a unu Tradutziones Frantzesu à tour de rôle, roulement, service Ingresu turn Ispagnolu turno Italianu turno Tedescu Schicht.

bussíta , nf Definitzione búscia pitica Sinònimos e contràrios bussaredha, bussighedha Tradutziones Frantzesu sac à main Ingresu handbag Ispagnolu bolso Italianu borsétta Tedescu kleine Tasche.

«« Torra a chircare