disgagiài, disgagiàre , vrb: disgazare Definitzione illorigàresi, fàere impresse, arrennèscere a fàere sa cosa; mandhàreche a unu, bogarechedhu; iscabbúllere a unu de calecunu óbbrigu Sinònimos e contràrios illertire, iscabbúllere, sbodhicai / dipaciare / francare, isumire Frases si no ti disgazas no dha finis mai custa cosa Ètimu spn. desgajar Tradutziones Frantzesu se tirer d'affaire, se rendre libre Ingresu to free oneself, to extricate oneself, to let off Ispagnolu salir, liberarse Italianu districarsi, disimpegnarsi, dispensare Tedescu sich befreien, davonkommen, befreien (+ Akk).
iltóigu , agt, nm: istódiu, istóicu, istóigu, istúdigu, istúigu, istúnigu, stúdigu Definitzione nau de un’animale o fintzes de fémina, chi no podet fàere fedu, chi no impróssimat, e fintzes sa parte de su bestiàmene chi no est giaendho frutu; nau de fémina e de ómine, chi funt chentza cojuaos o fintzes, nau solu de fémina, chi no est príngia; nau de gente bastat chi siat, chi no tenet impreu, no tenet cosas de fàere Sinònimos e contràrios éstigu, istóbbilu / ambularzu, bagadiu, lachinza / illibertu, irgaitzu, líchidu 1 | ctr. impitzadu / cojadu Frases sa muzere est una fémina istóiga, tres annos cojuada e fizos nudha 2. menzus istóigu, pro èssere male cojadu 3. como chi so istóigu za ti la poto dare una manu de azudu ◊ sos boes zughent su carru istóigu ◊ sa muzere fit ràida ma istaiat faghindhe che candho fit istóiga Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu libre, célibataire Ingresu free, bachelor Ispagnolu estéril, soltero, libre Italianu vacante, lìbero, scàpolo, cèlibe Tedescu frei, unbesetzt, ledig.
iscalàncu , nm: iscallancu Definitzione imbaga o iscuta de tempus; a logos, diferéntzia de artària tra unu paris e un'àteru Sinònimos e contràrios àchiu, iscuta Tradutziones Frantzesu moment de libre Ingresu spare time Ispagnolu ratos perdidos Italianu ritàglio di tèmpo Tedescu Freizeit.
iscàpu , pps, agt: isciapu, scapu Definitzione de iscapare; chi no est acapiau, no est arréschiu, chi podet andhare, si podet mòvere Sinònimos e contràrios iscapau | ctr. acapiau, incerrau, presu, tentu Maneras de nàrrere csn: a s'iscapu, a s'iscapa = afaiu, a ue cheret andhare, chentza èssere a pacu (nadu de cosa de butega), itl. sfuso; èssere de manu iscapa = dare cun tropu bonugoro Frases ue che l'as iscapu cuss'animale? ◊ candho calecunu ndh'essiat dae presone chi l'aiant iscapu, totu sos pastores li faghiant sa paradura (P.Fogarizzu) 2. sunt medas sas làmbrias isciapas! ◊ su poledhu fit paschendhe iscapu in su crúsiu ◊ dassat sa crapa iscapa a pàschere in sas cussorjas ◊ su trau est iscapu, odheu, ca incorrat! ◊ sos pisedhos daghi sunt iscapos bident e abbàidant de totu 3. fit galanu che puledredhu a s'iscapu ◊ funt cadhos nodidos, nàschidos e pàschidos a s'iscapu in tancas mannas e abbertas ◊ sa cosa de butega unu tempus fut totu a s'iscapa Ètimu itl. scappo Tradutziones Frantzesu dénoué, libre, délivré Ingresu untied, free Ispagnolu suelto Italianu sciòlto, slegato, lìbero Tedescu los, losgebunden, frei.
istrúmpa , nf: strumpa Definitzione genia de gherra chi si faet in duos, prus che àteru a giogu o balentia, aferrandhosi s'unu cun s'àteru a chintzu a bratzos fadhios e cricandho de fàere orrúere s'àteru a terra iscutulandhodhu, parandhodhi sa camba o àteru: binchet chie, po fortza o abbilesa, betat a terra s’àteru ponendhodhu asuta / genias de i. segundhu comente si leat s'àteru: i. a totu chitu, i. a chitu partidu Sinònimos e contràrios chintada, istrampada Frases sunt zocandhe un'istrumpa trissinada, a chitu partidu ◊ in Ollolai faghent su campionadu de s'istrumpa ◊ a pitzocu, zogandhe a s'istrumpa no ch'est arrennéssiu mai nessunu a dhi pònnere s'ischina in terra Terminologia iscientìfica ggs Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu lutte sarde libre Ingresu sardinian catch-as catch can Ispagnolu lucha libre sarda Italianu lòtta lìbera sarda Tedescu sardisches Freistilringen.
líbberu , agt: livertu, líveru Definitzione chi no dipendhet de nemos, chi no depet nudha, chi est chentza óbbrigos o acàpios, chi podet fàere su chi credet giustu e bonu, segundu is diritos chi tenet, a praxere, segundhu sa volontade sua; nau de logu, chi no dhue at nudha; líveru, nau de ccn., chi portat bisura bella, sanu / ària l. = ària de logu apertu, ue curret aera Sinònimos e contràrios francu, illibertu, iscabbúlliu, líaru*, sàligu | ctr. dipendhente, presu / impreadu Frases líbberos de narre e de pessare, de sighire totu sas ideas diversas ma cuncordas pro mezoru (L.Loi)◊ cherjo ischire si soe líbbera de la pessare comente cherjo, o si soe iscrava! ◊ vidiavamus una bella perra de chelu líveru, ciaru 3. custa criatura paret liveredha Tradutziones Frantzesu libre Ingresu free Ispagnolu libre Italianu lìbero Tedescu frei.