abbandhàre , vrb: abbandhiare Definitzione pònnere o lassare abbandha, a una parte (fintzes po chistire) Sinònimos e contràrios apaltare, assolae, chirrare | ctr. abbamare, amedhare, aunire Frases pro èssere segura cussa cosa cheret abbandhada ◊ daghi sas fozas de su fiore si abbandhant, in tzertas àrbures, abbarrat su frutu ◊ oriolos mannos ant ghiadu sa zente marranera e pro cussu, pesso, sunt tucados abbandhendhe sa preítia chena pore de arguais ◊ abbandhatiche! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu mettre de coté, s'écarter Ingresu to withdraw to put aside Ispagnolu apartar, poner aparte Italianu métter da una parte, appartarsi, estraniarsi Tedescu zur Seite legen, sich zurückziehen.

acabuciàre , vrb: acabutzare, acaputzare Definitzione pònnere impare, betare totu a unu duas cosas, duos tàgios; fintzes aciúnghere apare is càbudos de duas cosas Sinònimos e contràrios acaputzire, ammasturai, apasai / acabizonare | ctr. iscabutzare Maneras de nàrrere csn: acabutzare robba = arregolli pegus po fai unu tallu; a. s'incunza = collire, ghirare s'incunza Frases acabutzare duos masones Ètimu itl. accapezzare Tradutziones Frantzesu mettre en commun Ingresu to join Ispagnolu aunar, unir Italianu accomunare Tedescu vereinigen.

achibberàre , vrb Definitzione essire chíbberu, prenu coment’e ufrau; nau de ccn., su si crèdere meda, arrennegare po pagu; istrínghere / achibberare sa tzinta = istringi su cintu Sinònimos e contràrios achighiristai, altivai, incaboniscai, inchibberare, inchighiristai / abbetiae, afutare, airai, arrabbiai, arrannegai, inchietae, incrabudhire, infelai, infuterare, renignai / afíere Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu s'obstiner, s'entêter, se mettre en colère Ingresu to be obstinate, to get angry Ispagnolu hincharse, obstinarse, irritarse Italianu incaponire, adirare Tedescu sich versteifen, sich entrüsten.

acoài, acoàre , vrb Definitzione pònnere, andhare o istare s'unu aifatu de s'àteru, acoa, e fintzes abbandhonare; tirare agoa, tirare a longas, acostire cun sa coa a calecunu tretu comente faet unu carru o un'àteru mezu po carrigare o iscarrigare cosa Sinònimos e contràrios acodiai / aisetare Frases cussas pòberas terra sunt acoatas 2. sa zente est acoendhe: pro pagare isetat sas úrtimas dies Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu se mettre derrière Ingresu to put in line Ispagnolu poner en hilera Italianu accodare Tedescu hintereinanderreihen.

acroconài, acroconàre , vrb Definitzione pigare crocone, arrennegu, dispraxere / acroconàresi de un'idea = incaschetare, tzacaresiche un'idea frimma in conca Sinònimos e contràrios arrampedhai / abbetiae, afutare, airai, arrabbiai, arragiolire, arrannegai, inchibberare, inchietae, inchighiristai, inchimerai, infelai, infuterare, renignai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu s'obstiner, se mettre en colère Ingresu to get angry, to become obstinate Ispagnolu enfadarse, emperrarse Italianu incaparbire, arrabbiare Tedescu eigensinnig werden, zornig werden.

afagotài , vrb: afangotai, fangotai Ètimu itl. affagottare Tradutziones Frantzesu mettre en ballot Ingresu to bundle up Ispagnolu enfardar Italianu affardellare Tedescu zusammenpacken.

afaschinàre , vrb Definitzione acapiare linna a fascinas, fàere a fasches mannas Sinònimos e contràrios afascinare, afascinedhare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu mettre en gerbes Ingresu to faggot Ispagnolu engavillar Italianu affascinare Tedescu bündeln.

afedài, afedàre , vrb: fedare* Definitzione fàere fedu, fígios; pesare animales a séberu; foedhandho de animales, fintzes betare su fedu (angiones, crabitos) a súere a is mamas Sinònimos e contràrios afigiare, agnare, fizolare / arratzare / achisciare Frases custa mallora gei afedat: est fintzas acanta de angiai! ◊ si mullint is pegus chi ant afedau 2. semus afedendhe sa robba Terminologia iscientìfica vda Tradutziones Frantzesu mettre bas, faire ses petits (animaux) Ingresu to litter Ispagnolu parir Italianu figliare Tedescu Junge werfen.

agnadína, agnadínu , nm, nf: angiadina, anzadina Definitzione su angiare de su bestiàmene; is animaledhos apenas naschios; su tempus chi is animales funt angiandho Sinònimos e contràrios agnamenta, angiadura, angiamentu, anzera 2. sas bamas como giughent s'anzadina ifatu 3. un'annu, bénnida s'anzadina, sa menzus ebba chi teniat faghet unu bellu pudhérigu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu portée, mise bas, mettre bas, agnelage Ingresu litter Ispagnolu camada Italianu figliata Tedescu Wurf.

agnàre , vrb: angiai, angiari 1, antzare, anzare Definitzione su fàere is fígios, nau de is animales: solu unu pagu a brulla o a befa si narat de sa fémina / anzare a croba = fàere duos fedos Sinònimos e contràrios afedai Frases sas berbeghes in custos meses de santandria e nadale sunt anzendhe ◊ inuve est su pudhéricu chi at antzatu s'ebba? ◊ tenit duas brebeis acanta de angiai 2. is marxanis apostant is angionedhus apena angiaus Ètimu ltn. *agniare Tradutziones Frantzesu mettre bas, faire ses petits, agneler Ingresu to litter Ispagnolu parir Italianu figliare Tedescu Junge werfen.

airài, airàre , vrb Definitzione su si pigare arrennegu; su fàere is cosas coment'e cun apretu, impresse, a meda Sinònimos e contràrios abbetiae, acroconai, afutare, afuterare, allulluriai, arrabbiai, arragiolire, arrannegai, inchibberare, inchietae, incrabudhire, infelai, infuterare | ctr. apachiare, asselenare Frases ant isparau pro nche fàchere fughire sa zente, ma sos isparos l'ant airada de prus! ◊ si su cumpagnu si airat, tue úmile e chietu! 2. custa cosa est che a su ratinzu: piús ratas e piús ti s'airat su brujore Ètimu ctl., spn. airar Tradutziones Frantzesu se mettre en colère Ingresu to irritate Ispagnolu irritarse, airarse Italianu adirare Tedescu sich ärgern.

ammadassài, ammadassàre , vrb Definitzione fàere a madassa, atzola Sinònimos e contràrios | ctr. smadassai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu mettre en écheveaux Ingresu to wind into skeins Ispagnolu aspar Italianu ammatassare Tedescu in Strähnen winden.

ammugliàre , vrb: ammurgiai, ammurgiare, ammurjare, ammurzare, armurzare, ammuzare, murgiai Definitzione pònnere in sa múrgia po dh'intrare su sale, a sa cosa (casu, pische, àteru) Sinònimos e contràrios immurzare 1, mongiai, salire Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu mettre dans la saumure, saler Ingresu to pickle, to salt Ispagnolu conservar en salmuera, salar Italianu méttere in salamòia Tedescu pökeln, salzen.

ammumullonài, ammumulonài , vrb Definitzione fàere a lómboru, a unu muntone, a mumullone; fintzes lassare ammuntonare fainas chentza fatas Sinònimos e contràrios aggromerare, allomborae, ammuntonae, arrombulonai 2. in custu logu si obbrigant a bivi ammumullonaus coment'e procus! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu mettre en pelote Ingresu to roll up Ispagnolu ovillar Italianu raggomitolare Tedescu zusammenknäueln.

annebbiàre , vrb Definitzione su si pigare annébbiu, arrennegu meda Sinònimos e contràrios abbetiae, afutare, airai, aorcare, arrabbiai, arragiolire, arrannegai, inchietae, inchighiristai, inchimerai, incrabudhire, infelai, infuterare Tradutziones Frantzesu se mettre en colère Ingresu to get angry Ispagnolu irritarse, encolerizarse Italianu adirarsi, sdegnarsi Tedescu sich erzürnen.

annicàre , vrb Definitzione essire de malumore, tristos, sérios, unu pagu oféndhios Sinònimos e contràrios abbrodhiare, abbudhai, aconchedhare, amprudhiare, annichidai, annozare, atrafudhai, imbromare, ingromorare, pirmare, pudhare 1 | ctr. allegrare, prexai Frases proite no ti annicas e ti alteras candho bestint sa sarda poesia fatendhe a su limbazu violeras? (P.Casu)◊ si est annicadu cun megus ca li apo nadu chi no lu cherzo! Tradutziones Frantzesu bouder, mettre de mauvaise humeur Ingresu to put in a bad mood Ispagnolu amostazar Italianu imbronciare, métter di malumóre Tedescu schmollen, verstimmen.

annoài 1, annoàre , vrb: annovare Definitzione fàere a nou, fàere una cosa torra; nau de su matedu, bogare sida, cambos noos, linna noa Sinònimos e contràrios arrennoare | ctr. imbecrare Frases sos fiados annoant su pilu, sas àrbures annoant sa foza ◊ in montes si annoant sos élighes de sida ◊ si annoant sas isperas che tràmula in s'olia (G.M.Cherchi)◊ no so prus in zoventura, no si m'est annovandhe sa sanna! ◊ sos ammentos mi annoant sentimentos delicados ◊ annoade s'abbonamentu! 2. candho de s'isventura sa trobea isorves e annoas chizu e usos? Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu renouveler, mettre à jour Ingresu to renew, to update Ispagnolu renovar, brotar Italianu rinnovare, aggiornare Tedescu erneuern, aufs laufende bringen.

apaltàre , vrb: apartai, apartare, partare Definitzione pònnere a una parte; su si giare o pònnere a una parte, su si cuare po sa giustítzia o àteru / a. unu pensamentu = bogaresiche un'idea dae conca Sinònimos e contràrios abbandhare, coigiare / abbuare, aclisare, acuae, ammagare, apatai, frànghere, impertusare, intanae, intupai, intuvedhare, istichire, istugiai Frases medas si sunt apartados e ti ant negadu provinas unu lughinzu! ◊ ahi cantu atesu mi seu apartau de bosu, Sennori! ◊ propongu de apartai dónnia perígulu de pecai ◊ no istes annuzada pro mi èssere pagu tempus apartadu ◊ ipèrradi una canna e tzoca, si sos iltrunellos si podent apaltare! ◊ cun signalis de tristesa sa Crésia apartat is fielis de is allirghias de su mundu 2. si est apartadu ca lu sunt chirchendhe sos carabbineris ◊ s'amante a ue si est apartada? Ètimu ctl., spn. Tradutziones Frantzesu mettre de côté, se réfugier Ingresu to put aside, to shelter Ispagnolu apartar, refugiarse Italianu méttere da parte, accantonare, rifugiarsi Tedescu beiseitelegen, sich flüchten.

apostrofài, apostrofàre , vrb Definitzione iscriendho, pònnere s'apòstrofu, unu singiale ue mancat (o a su postu de) calecuna lítera (prus che àteru vocale) Tradutziones Frantzesu mettre l'apostrophe Ingresu to apostrophize Ispagnolu poner un apóstrofo Italianu apostrofare Tedescu apostrophieren.

apunghitài , vrb Definitzione arregòllere cosa a pagu a pagu, cun dificurtade Sinònimos e contràrios preulire, regutzulare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu mettre de côté Ingresu to scrape together Ispagnolu ahorrar, recoger poco a poco Italianu raggruzzolare Tedescu zusammensparen.

«« Torra a chircare