aggrabbàdu , agt: calbadu Definitzione
nau de ccn., chi portat crabbu in su fàere o in su nàrrere is cosas; nau de cosa, chi est bene fata, bellighedha / bene aggrabbadu = chi portat grabbu meda
Sinònimos e contràrios
ammodau,
ammodidu,
assetiosu,
garbosu,
imbodau
| ctr.
mabigrabbau
2.
dae manos li essiat sa maia de unu giogalzu aggrabbadu e fine
Terminologia iscientìfica
ntl
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
poli
Ingresu
polite
Ispagnolu
cortés
Italianu
garbato
Tedescu
liebenswürdig
comprídu , pps, agt, nm: crompidu,
crompiu,
crómpiu 1,
crumpiu,
cumplidu,
cumpliu,
cumpridu,
cumpritu,
cumpriu Definitzione
de crompire, de cumprire; nau de cosas chi creschent, chi est lómpiu, a puntu giustu de arregòllere, bonu de papare; nau de gente, chi faet is cosas a dovere, su bonu a cara po totu su chi pertocat is àteros; su crumpiu est fintzes s'isposóngiu
Sinònimos e contràrios
lómpidu,
fatu,
trempidu
/
cumpudiu,
educadu
/
cumplimentosu
| ctr.
iscrómpiu
/
irmentidu
/
maleducadu
Maneras de nàrrere
csn:
fàchere su crompiu, fai su crumpiu a sos parentes de su mortu = donai is passiéntzias; èssiri cumpriu che fodhi de bétua isciundada = própiu in nudha!
2.
custu cíxiri est pagu cumpriu ◊ candho su ranu est cumpridu, sa fae si ndhe podet bogare ◊ su trigu est bellu a sede ma su ranu no lu zughet cumpridu ◊ sa gràtzia de chelu dade pustis chi est fata e cumplida sa pena! ◊ sa pipia no fut cumpria candu est nàscida, no portàt mancus is prummonis fatus
3.
cumpridu za est: pro donzi cosighedha ti ringràtziat! ◊ ite pena su de bi tènnere solu zente anzena mancari bona siat e cumprida! (V.Falchi)◊ su diretore de sa banca l'acumpanzeit totu cumpridu fintzas a sa zanna ◊ isteit cumpridu che ómine e a sas féminas che las at missas a bíere ◊ est una pessone cumprida de caràtere
4.
sunt andhaos a li fàchere su crompiu pro sa morte de su babbu ◊ su babbu fit atendhindhe sa fiza malàida chin totu sos cumpridos e chin totu sos sentidos
Tradutziones
Frantzesu
mûr,
poli
Ingresu
ripe
Ispagnolu
maduro,
amable
Italianu
maturo,
compito
Tedescu
reif,
höflich.
garbósu , agt: grabbosu Definitzione
chi tenet crabbu in su fàere: in cobertantza, su contràriu
Sinònimos e contràrios
aggrabbadu,
ammodau,
ammodidu,
assetiosu,
imbodau
/
grabbedhu
| ctr.
mabigrabbau,
irgrabbau
Frases
grabbosu, at porriu unu cantu de sartitza a su cumpanzu ◊ li doe totu sas aberténtzias pro chi facat a bonu e siat grabbosu in locu istranzu ◊ duus púxilis, garbosus e de bonas maneras, iant pediu de podi ammeriai in sa pinnixedha de piturras…
Terminologia iscientìfica
ntl
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
aimable,
poli
Ingresu
polite
Ispagnolu
amable,
cortés
Italianu
garbato
Tedescu
liebenswürdig.
manerósu , agt Definitzione
nau de ccn., chi tenet maneras bonas in su fàere, chi faet is cosas cun delicadesa, cun crabbu (e a bortas fintzes a tropu)
Sinònimos e contràrios
modosu
Frases
sa fémina fit manerosa cullindhe sa zente ◊ totu manerosu li at nau ca sa die l'acuntentabat abberu
Tradutziones
Frantzesu
poli,
aimable,
gracieux
Ingresu
courteus
Ispagnolu
cortés
Italianu
garbato
Tedescu
höflich.
modósu , agt: mudosu Definitzione
nau de ccn., chi si cumportat a modu, cun educatzione, cun crabbu (a bortas fintzes a tropu)
Sinònimos e contràrios
aggrabbadu,
ammodidu,
assetiosu,
imbodau
/
ammanerau,
aponciau,
leitanu
| ctr.
mabigrabbau
Frases
li parfeit sa pitzinna piús bella, sa piús modosa de totu sas chi bi fint ◊ sa pitzinna fit modosa in su faedhu e in sa cumpostura
2.
fémina modosa, leitana!
Terminologia iscientìfica
ntl
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
poli,
aimable,
affecté
Ingresu
polite,
affected
Ispagnolu
modoso,
afectado
Italianu
garbato,
affettato
Tedescu
liebenswürdig,
geziert,
affektiert.
setiósu , agt: assetiosu Definitzione
nau de ccn., chi tenet sétiu, crabbu, maneras bonas de fàere, chi est bene fatu; segundhu de ite si narat, chi est bene assentau, postu bene adderetu o, nau de gente, chi s'ischit adatare a sa dificurtade o a su bisóngiu; nau de logu, chi est ciciu, in paris
Sinònimos e contràrios
aggrabbadu,
ammodau,
ammodidu,
garbosu,
imbodau
Frases
no siat setiosa e fracòngia, puru, cussa picioca!…◊ est aici bellu, setiosu, custu piciocu, ma iscimpru diaderus! ◊ a su malloru est crescendidhu sa corra setiosa
2.
bellas fascinas setiosas, lah! ◊ cussu no est ómini setiosu: bogat arrenghèscias po dónnia cosa (G.Mura)◊ dhui at logu malu chi no fait mancu a passai e logu setiosu
Terminologia iscientìfica
ntl
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
poli,
aimable
Ingresu
courteus
Ispagnolu
amable,
adaptable
Italianu
garbato,
gentile,
adattàbile
Tedescu
liebenswürdig.