Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

achizolàdu , pps, agt Definitzione de achizolare; chi est apartau o postu in calecunu cugigone Sinònimos e contràrios acungonau, acuzonadu, arrenconau Tradutziones Frantzesu rencogné, niché, tapi Ingresu put in a corner Ispagnolu arrinconar Italianu incantucciato Tedescu gestöbert (in Winkeln), verkrochen.

achizolàre , vrb Definitzione pònnere in su chizolu, in calecunu cugigone Sinònimos e contràrios achizonare, acuzonare, angronare, arreconai, inchizolare, incozolare | ctr. bocare, essire Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu rencogner Ingresu to put in a corner Ispagnolu arrinconar Italianu incantucciare Tedescu in Winkeln stöbern, sich in eine Ecke verkriechen.

achizonàre , vrb Definitzione cuare, pònnere, istare in d-unu cuzone, a una bandha Sinònimos e contràrios acantonai, achizolare, acuzonare, arreconai, inchizolare, incozolare | ctr. bocare, essire Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu rencogner Ingresu to put in a corner Ispagnolu arrinconar Italianu rincantucciare Tedescu in eine Ecke stellen, drängen.

acuzonàre , vrb Definitzione cuare, pònnere, istare in d-unu cugigone, a una bandha, in tretu apartau Sinònimos e contràrios acantonai, achizolare, achizonare, acorrunconare, acuzare, afurringonai, arreconai, inchizolare, incozolare, partare Frases si l'acuzonas, sa cosa, irméntigas ue l'as posta ◊ mi acuzono in sa ziminera ◊ candho proghiat si acuzonabat in d-un'angrone e si aperiat su paracu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu rencogner Ingresu to put in a corner Ispagnolu arrinconar Italianu rincantucciare Tedescu in eine Ecke stellen.

angròne , nm: ingroni, unglone Definitzione tretu apartau, , mescamente tra duas alas de muru o àteru, nau de logu piticu (de domo) o fintzes mannu (de su sartu, de montes, de àteru) Sinònimos e contràrios arranconi, chizone, coda 1, corroncone, crucuzone, cruju, currungioni, furringoni Frases sa tentascione nos bulluzat sos angrones de sa mente e de su coro ◊ sos pitzinnos fint acoconaos in s'angrone de sa ziminera, afritorios ◊ chircat sos angrones iscuros pro favedhare tranchillu Ètimu ltn. *ang(u)lone Tradutziones Frantzesu coin, recoin Ingresu corner Ispagnolu rincón Italianu cantùccio Tedescu Winkel.

àngulu , nm Definitzione su logu chi abbarrat in mesu de duas línias chi si aunint in su matessi puntu (po su prus faendho una punta si tenent una filada diferente, ma in geometria si narat fintzes candho no est deosi e si cunsiderat solu s’apertura o largària media in grados e deosi podet èssere fintzes à. giru (de 360 grados)/ a. mortu = atundhadu Sinònimos e contràrios contonada, cuzone 2. custos sunt àngulos a barantaghimbe, a noranta, a chentu otanta, a treghentos sessanta grados Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu coin Ingresu corner Ispagnolu ángulo Italianu àngolo Tedescu Winkel.

arrancòni , nm: arrenconi, arrinconi, rinconi Definitzione tretu apartau, cuau, mescamente tra duas alas de muru o àteru, nau de logu piticu (de domo) o fintzes mannu (de su sartu)/ s'a. de s'àliga = cugigone a ue si ammuntonat s'àliga Sinònimos e contràrios angrone, chizolu, chizone, coda 1, corroncone, crucuzone, cugigone, currungioni, furringoni Frases dh'at circada in dónnia arrenconi, sa muneda pérdia! ◊ de is Sardus connoscit fintzas is úrtimus arrenconis de su coru! ◊ sa buteghedha fiat in d-un'arrenconi ◊ est iscrucullendi in is arrinconis ◊ sa miniera est un'arrenconi iscuriosu Ètimu spn. rincón Tradutziones Frantzesu coin, recoin Ingresu corner Ispagnolu rincón Italianu àngolo, canto, cantùccio Tedescu Ecke, Winkel.

arreconài , vrb: arrenconai, arrinconai Definitzione pònnere a una parte, arrimare in calecunu cugigone, istare apartaos, in aprigu; su si fàere a unu túturu Sinònimos e contràrios achizolare, achizonare, acorrunconare, acuzonare, angronare, arremai 1, inchizolare, incozolare / atuturighedhare Frases no arrinconis s'àliga: pigandedha! ◊ cussus duus piciochedhus si sunt arrenconaus impari 2. est arrenconau in d-unu furrungoni 3. sa folla s'arrenconat in sa braxi fumiendi Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu rencogner Ingresu to put in a corner Ispagnolu arrinconar Italianu incantucciare Tedescu in eine Ecke stellen.

cantonàda, cantonàra , nf: contonada Definitzione pedra manna segada giusta chi si ponet tenta apare cun àtera girada agiummai sèmpere de 90° ue su muru girat faendho a bicu; s'ispígulu etotu de su muru; orruga istrinta, pitica Sinònimos e contràrios bica, cantone 1 / cdh. cantunata / botorinu Maneras de nàrrere csn: avb. a contonadas = chentza órdine; bogàreche una c. = intrare prus a intro unu muru, mescamente in su tretu chi faghet a contonada, pro illargare unu coladorzu; contonadas de erista = tentas apare e ziradas de 90° inue su muru càmbiat filada e faghet a ispuntone; betàreche sa contonada, faedhendhe = fai arroris, narri cosas chi no tenint sétiu Frases dàeli una contonada, como, a su mastru! ◊ candho isterrides sa preda in su ponte, sas contonadas ponídelas ue serbint ◊ candho faedhat cussu che betat sa contonada! 2. cussu rundhellu istat tota die ifatu de sas contonadas! ◊ carchi petitore isterret sa manu pro sa limúsina in sas cantonatas de sos gurutos ◊ los ant bidos paris, fichidos in s'ata de una contonada Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu bloc, pierre angulaire Ingresu corner stone, street corner Ispagnolu piedra angular, rincón Italianu piètra d'àngolo, squadrata, cantonata Tedescu Eckstein, Ecke.

cantòne 1 , nm: contone 1, contoni 2 Definitzione pedra manna aderetzada, bona po contonada, bica de muru ue si ponent is contonadas; genia de pedra modhe meda, in colore de chinisu, ma fintzes sa trachite (ca segat bene): pedrasealza; pedra, coróngiu mannu Sinònimos e contràrios cantonada / pedrasealza / caróngiu / cdh. cantoni Maneras de nàrrere csn: èssere giutu che contone subra de mata = coment'e cosa chi no praxit própriu nudha; perda de contoni = contonada Frases sos boes traxinaiant in mesu de su trigu duos cantones pesosos chi ischitzaiant sas ispigas ◊ sas arcadas fint fatas a contones chin arte balente dae sos mastros de muru ◊ sa crésia de S. Antine est totu a contone picadu 2. cun totu cussu bentu, sos filos de sa luche, pendholiandhe, fruschiabant arrajolaos in sos contones de su palatu 3. su contone l'adderetas comente cheres, ca est modhe ◊ sura su giannile de cantone bi est créschida e sicada s'erba, in sa domo abbandhonada ◊ sas zanas istaiant in domos fatas in su cantone modhe Sambenados e Provèrbios smb: Cantone, Cantoni Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu tuffeau Ingresu corner Ispagnolu cantón, toba Italianu cantóne, tufo Tedescu Tuffstein.

cantonèra , nf: contonera Definitzione genia de armàdiu, de pònnere in su cugigone de un'aposentu Sinònimos e contràrios corrungonera Frases in sa cantonera a guàrdias de cristallu ponit ogetus de valori ◊ in sa contonera de domu de manixu dhoi at ampudhixedhas de licori Ètimu spn. cantonera Tradutziones Frantzesu meuble de coin Ingresu corner cupboard Ispagnolu rinconera, cantonera Italianu angolièra Tedescu Eckmöbel.

chizòne , nm: cugione, cunzone, curzone, cuzone Definitzione tretu apartau, frantu, mescamente tra duas alas de muru o àteru, nau de logu piticu (de domo) o fintzes mannu (de sartu, de montes, de àteru) Sinònimos e contràrios ancione, angrone, arranconi, chizolu, chizonada, coda 1, corroncone, crucuzone, cruju, cugigone, cungoni, currungioni, furringoni Frases de unu cunzone a s'àteru de sa terra ◊ sos chi sunt prus in tempus avantzaos sunt postos a una bandha e arrimaos che trastos betzos in d-unu cuzone ◊ istat semper in su curzone inserrada Ètimu ltn. *cilione(m) Tradutziones Frantzesu coin Ingresu corner Ispagnolu rincón, esquina Italianu àngolo, canto, cantùccio Tedescu Ecke.

cugigòne , nm Definitzione tretu apartau, mescamente tra duos muros o àteru deasi Sinònimos e contràrios arranconi, chizolu, chizone, chizonada, culungione, cungoni, currungioni, furringoni Frases andhànt a su fainu peri is cugigones a s'arrangiare (A.Barra)◊ su marrone est imbaradu a su muru in su cugigone de su magasinu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu coin Ingresu corner Ispagnolu rincón, esquina Italianu àngolo, canto, cantùccio Tedescu Ecke.

furringòni , nm: furrunconi, furrungoni Definitzione tretu a una parte, fintzes cuau, mescamente inter duas alas de muru o àteru Sinònimos e contràrios angrone, arranconi, chizolu, chizone, coda 1, corroncone, crucuzone Frases fiat acuau in d-unu furrungoni ◊ as postu su brochitedhu in cussu furrungoni ◊ s'angoliera si ponit in su furringoni Terminologia iscientìfica dmo Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu recoin Ingresu corner, nook Ispagnolu lugar apartado Italianu luògo appartato, cantùccio Tedescu abgelegener Winkel.

inchizolàre , vrb: incozolare, incuzolare Definitzione cuare, pònnere, abarrare o istare in d-unu cugigone (chizolu), a una parte Sinònimos e contràrios acantonai, achizolare, achizonare, acorrunconare, acuzonare, arreconai Frases intro tou s'est incuzolada cudha ojada Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu cacher, rencogner Ingresu to put in a corner Ispagnolu arrinconar Italianu rincantucciare Tedescu in eine Ecke drängen.

ispuntòne 1, ispuntòni , nm: spuntoni Definitzione logu o punta de pedra chi essit de totu s'àteru, mescamente atza comente si atóbiant duos muros; trempa de monte, tretu artu de terra, de orroca, chi intrat in mare (itl. promontòrio); fintzes tretu coment'e parte de unu logu Sinònimos e contràrios bica, contonada, corruspidone / angrone, arranconi, chizone Frases sos muros ti mustrant ispuntones de sas predas ◊ dae cada ispuntone de preda bi falat unu candhelabru de àstragu 2. in s'ispuntone calcàriu de Cabugatza in Salighera bi at grutas mannas ◊ nadendhe, solu un'iscogliera bidiat, cun dogni ispuntone chi a ti acurtziare ndh'essis a bisera ◊ arribbau a s'ispuntone prus artu s'est sétiu ◊ si fit acrarau a s'ispuntone a bídere proite sos canes fint apedhandhe ◊ ant ispianadu s'ispuntone e a fortza de matza e de minas sa punta est diventada una piatza 3. tocat a mundai bèni totus is ispuntonis de su forru innantis de nci ghetai su pani a coi ◊ issu depit pensai a trabballai cussus pagus ispuntonis Ètimu itl. spuntone Tradutziones Frantzesu coin Ingresu corner, edge Ispagnolu arista Italianu spígolo Tedescu Kante.