immaodhàu , agt, pps: immeudhadu, irmeudhadu, irmidudhau, ismiudhatu, smuedhau Definitzione chi at pérdiu sa fortza; de irmeudhare Sinònimos e contràrios arréndhidu, smeudhiu, spuligau | ctr. ammeudhadu Frases cussos sunt immeudhados, dados a su vítziu, sempre imbreagos Tradutziones Frantzesu sans moelle, mollasse Ingresu spineless, weakened, taken the marrow out Ispagnolu desmeollado, enervado Italianu smidollato Tedescu marklos, kraftlos.
irbaléndhidu , pps, agt Definitzione de irbalèndhere Sinònimos e contràrios achénsidu, ammunzadu, fiacu, infrachiu, irbalesiadu, irmarridu, istasidu | ctr. briosu, folte, pasadu 2. semus totu irbaléndhidos de cantu semus istracos! Tradutziones Frantzesu épuisé Ingresu exausted, taken a short run Ispagnolu agotado Italianu defatigato, esàusto Tedescu müde, matt.
iscarénu , nm Definitzione ossu chentza prupa, cosa andhada male, iscarenada Sinònimos e contràrios carasu, carúmene Frases dae s'iscarenu de cussos giuncos faghe tudhire… Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu squelette décharné Ingresu skeleton, bone, taken flesh off Ispagnolu esqueleto, hueso pelado Italianu schèletro, òsso scarnificato Tedescu Skelett, entfleischter Knochen
leàdu , pps: lebau, liadu Definitzione de leare / leadu a binu = imbriagu Sinònimos e contràrios picau / bocau / comporadu, furadu | ctr. lassadu, torradu Frases aiat leadu calchi colpu de aera essendhe a fora ◊ a finantzieri no l'ant leadu, no l'ant chérfidu 2. za ses bene liadu!…◊ sas àrulas fint búidas, sos procos grassos leados! ◊ cust'isterzu lu zuto leadu male, mi est ruindhe! Tradutziones Frantzesu enlevé, pris Ingresu taken Ispagnolu quitado Italianu tòlto, préso Tedescu genommen.
picàu , pps, agt: pigau Definitzione de picai, picai 1, picai 2, picai 3, picare; chi est fatu totu a bicos, a puntighedhas / folla picada = cun sos oros totu a bicos, a puntas Sinònimos e contràrios leadu / artziadu / picadu | ctr. torradu / faladu 2. gei funt bèni pigaus, mairu e mulleri!… Tradutziones Frantzesu pris Ingresu taken Ispagnolu cogido Italianu préso Tedescu genommen.
téntu , pps, agt Definitzione de tènnere (fintzes de àere) Sinònimos e contràrios ténnidu / àpidu / acapiau, presu / abbruxau / contivizadu / arréschiu | ctr. iscapu Maneras de nàrrere csn: t. a bula = chi portat sa boxi iscannia ca at pigau frius; t. a fune, a cadena = acapiau, aguantau a funi, a cadena; (andhare) a manu tenta = a manu pigada, s'unu cun sa manu aferrada a sa manu de s'àteru; fogu tentu = allutu, tenendi, fogu fuiu; dhu'èssere sa cosa a tenta = a meda Frases sa tzerimónia de premiassione si est tenta s'àtera die ◊ de màchina gai deo no ndhe apo mai tentu ◊ Fulana at tentu fiza fémina ◊ apu fatu unu pensu, ca nanca mi fui cojada e apu tentu unu pipiu ◊ l'ant intzugliatu de non àere tentu fide a sa paràula data 2. beniat a bidha cun d-un'ebba castanza bene tenta 3. li so curtu ifatu ma no l'apo tentu 4. sa bidha si fit alluta: ómines e animales aiant tentu che ascras de canna 5. su tzilleraju fit tentu a sonnu canno non bi aiat ispatzu (A.Pau)◊ sichiat a tussire, sudoratu a mortógliu chin s'àlinu tentu in gangas ◊ fit bete cane fonnesu tentu a una catena ◊ ocanno dhue fut sa castagna a tenta!◊ ti lassu tres funis po dhu portai presoneri tentu! Sambenados e Provèrbios prb: mellus su tentu de su bentu Tradutziones Frantzesu eu, possédé, capturé, brûlé, pris Ingresu had, owned, catched, burnt, taken root Ispagnolu tenido, tenido, capturado, quemado, arraigado Italianu avuto, posseduto, catturato, arso, combusto, attecchito Tedescu gehabt, innegehabt, gefangen, verbrannt, eingewurzelt.