Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

pulicànu , nm: puliganu Definitzione tonàgias po bogare dentes Terminologia iscientìfica ans Ètimu spn. pulicán Tradutziones Frantzesu pinces de chirurgien-dentiste Ingresu forceps Ispagnolu pinza Italianu pinza per estrazióne dentària Tedescu Zahnzange.

santacída , nf: santatzida Definitzione dannu mannu a su bestiàmene, mortu a bochidura o fintzes de maladia mala; carraxu, burdellu mannu cun boghes e tzérrios Sinònimos e contràrios degógliu, mortalidade / abbatúliu, biuldu, budrellu, carralzu, chimentu, intatzida* 2. candho andhaimus a iscola, isetendhe a intrare bi fit sa santatzida: bi naschiat murrunzos, istrampadas, punzos e àteru Tradutziones Frantzesu massacre d'animaux par vengeance, mortalité Ingresu beasts slaughter by revenge or murrain Ispagnolu mortandad de reses Italianu strage di béstie per vendétta o moría Tedescu Tiermassaker (aus Rache oder Seuche).

soricàrgiu, soricàrju , nm: sorigàgiu, sorigaju, sorigalzu, sorigarzu Definitzione aparíciu po cassare sórighes fatu coment'e una gabbiedha de filuverru / parare, pònnere su sorigarzu; isparare su s. = tancaresiche de botu Sinònimos e contràrios arratera, arratonera, cassadopis, tenedope / ttrs. surigàgiu Frases su sorigarzu fit paradu, si ch'est isparadu ma de sórighe no ndhe at tentu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu ratière Ingresu mousetrap Ispagnolu ratonera Italianu tràppola per sórci Tedescu Mausefalle.

telàgiu, telàgliu , nm: telaju, telàlgiu, telalzu, telàrgiu, telarju, telarzu, torarzu, trabaxu, tralàrgiu, tralaxu, trallaxi, trauaxu, trebaxu, trelaxu, treraxu, triàrgiu, triaxu, troaxu, trobaxu, trolàrgiu, trolaxu, trollaxu Definitzione aparatu prus che àteru mannu po fàere tessíngios de tantas genias; in sa mola, duos puntedhos prantaos intraos in sa tónica cun d-una traessa in pitzu po apicare su majolu; s'ossamenta, su carenàrgiu de su cristianu e de un’animale, is crantos o partes principales chi agguantant totu s'arrestu de css. cosa manna formada de diferentes partes (es. màchina, genna)/ genias de telàrgiu (po tèssere): a ispola (a bàtoro antariles o istantaloros, bandhelas, manuntas, regras: su tessíngiu est in paris, is súrbios unu addaesegus (atesu de su tessidore) unu ananti (acanta), arréschios e firmaos cun is piones po poderare istirau su tessíngiu), t. a istoja o prantau (nau deosi ca s'istoja po isterrimentu dha faent apicada): custu telàrgiu est a duas regras, a duos peis e su tessíngiu est de pitzu a bàsciu, is súrbios o bancos unu in artu e unu in bàsciu; partes de su telàrgiu o chi serbint po tèssere: is càscias o iscàssias, su pètene, su litzu, su súrbiu (o bancu), is càlculas, s'ispola, su cannedhu o cannusca, su fustigu, sa canna de gruxi, su stàmini, s'ordidroxu, sa trama, su serradóriu, su faegannedhos, su pindu, is manighedhas, is peis, is tacheris o tacheras o nais cun is intacos Sinònimos e contràrios cdh. tilàgiu, ttrs. tiràgiu Maneras de nàrrere csn: parare su t. = pònniri, cuncordai su telàrgiu de dhui pòdiri trabballai; impostare su t. = ammanitzare su materiale postu in su telarzu pro tèssere (imboligare su cotone in sos issulos, intrare sos litzos in sas cannas de sos pètenes); su trolaxu, su trebaxu po ferrai = màchina de ferrare, ue si ponent sos boes a los muntènnere in frimmu pro los ferrare; tènniri su triaxu arrésciu = tènnere unu triballu tasidu, frimmu, èssere chentza fàghere; intrare a su telarzu = ponnirisí a tèssiri in su telàrgiu Frases abarra, gei no as a tenni su triaxu arrésciu! ◊ su sonu de su telarzu est divressu segunnu su chi tesset ◊ in Nule tessent cun telajos a istoja ◊ est tessendi un'isciallu in su trallaxi ◊ custu sonu fait rima cun cussu de is trobaxus ◊ tengu tiallas fatas a triaxu ◊ Togna teniat su telarzu sempre armadu, faghindhe tapetos 2. su telaju de sa bicicleta fiat totu aggobbau, de comenti seu arrutu Ètimu ltn. *telarium Tradutziones Frantzesu métier à tisser, châssis Ingresu loom, frame Ispagnolu telar Italianu telàio per tessitura, intelaiatura Tedescu Websthul, Rahmen.

trallàtzu , nm Definitzione odríngiu de trallas po pònnere a unu de punta cun s'àteru Sinònimos e contràrios abbisu 1, concivada, transa Tradutziones Frantzesu complot en vue de semer le désaccord Ingresu intrigue Ispagnolu tejemaneje Italianu macchinazióne per creare disaccòrdo Tedescu Anstiftung.

trinnítu , nm Definitzione sa sonàgia prus pitica chi si ponet a su bestiàmene (prus che àteru a is angiones) Sinònimos e contràrios chícula, tintinnu, tríchili, tringhitu, trinnedhu Terminologia iscientìfica snl Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu petit grelot pour agneaux Ingresu lamb harness-bell Ispagnolu esquila Italianu sonaglino per agnèlli Tedescu kleine Schelle.

tzurumbecàre , vrb Definitzione èssere cun sa conca a tontonadas, lassare orrúere sa conca dormindhosi cicios, tènnere sonnu meda de no poderare sa conca firma Sinònimos e contràrios abbiocare, sconchiai, sconcoinai, tzilibbecare, tzinghirinare, tzumbecare Frases si tzurumbeco subra su piatu diventat sónniu finas su ricatu ◊ bae e corcadiche, chi ses tzurumbechendhe! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu hochement de tête à cause du sommeil Ingresu to lose one's head balance for the sleep Ispagnolu cabecear Italianu tracollare della tèsta per il sónno Tedescu Kippen des Kopfes aus Schlaf.

uceòmu , nm Definitzione su Zorzi chi si faet a carrasegare; genia de mamutzone po giagarare pigiones Sinònimos e contràrios atziomo, bisera, furriadolza, mustagione, pinnatzu 1 Ètimu ltn.e ecce homo Tradutziones Frantzesu épouvantail Ingresu puppet, scarecrow Ispagnolu muñeco, espantapájaros Italianu fantòccio, spauràcchio per uccèlli Tedescu Vogelscheuche.