pulicànu , nm: puliganu Definizione
tonàgias po bogare dentes
Terminologia scientifica
ans
Etimo
spn.
pulicán
Traduzioni
Francese
pinces de chirurgien-dentiste
Inglese
forceps
Spagnolo
pinza
Italiano
pinza per estrazióne dentària
Tedesco
Zahnzange.
santacída , nf: santatzida Definizione
dannu mannu a su bestiàmene, mortu a bochidura o fintzes de maladia mala; carraxu, burdellu mannu cun boghes e tzérrios
Sinonimi e contrari
degógliu,
mortalidade
/
abbatúliu,
biuldu,
budrellu,
carralzu,
chimentu,
intatzida*
2.
candho andhaimus a iscola, isetendhe a intrare bi fit sa santatzida: bi naschiat murrunzos, istrampadas, punzos e àteru
Traduzioni
Francese
massacre d'animaux par vengeance,
mortalité
Inglese
beasts slaughter by revenge or murrain
Spagnolo
mortandad de reses
Italiano
strage di béstie per vendétta o moría
Tedesco
Tiermassaker (aus Rache oder Seuche).
soricàrgiu, soricàrju , nm: sorigàgiu,
sorigaju,
sorigalzu,
sorigarzu Definizione
aparíciu po cassare sórighes fatu coment'e una gabbiedha de filuverru / parare, pònnere su sorigarzu; isparare su s. = tancaresiche de botu
Sinonimi e contrari
arratera,
arratonera,
cassadopis,
tenedope
/
ttrs. surigàgiu
Frasi
su sorigarzu fit paradu, si ch'est isparadu ma de sórighe no ndhe at tentu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
ratière
Inglese
mousetrap
Spagnolo
ratonera
Italiano
tràppola per sórci
Tedesco
Mausefalle.
telàgiu, telàgliu , nm: telaju,
telàlgiu,
telalzu,
telàrgiu,
telarju,
telarzu,
torarzu,
trabaxu,
tralàrgiu,
tralaxu,
trallaxi,
trauaxu,
trebaxu,
trelaxu,
treraxu,
triàrgiu,
triaxu,
troaxu,
trobaxu,
trolàrgiu,
trolaxu,
trollaxu Definizione
aparatu prus che àteru mannu po fàere tessíngios de tantas genias; in sa mola, duos puntedhos prantaos intraos in sa tónica cun d-una traessa in pitzu po apicare su majolu; s'ossamenta, su carenàrgiu de su cristianu e de un’animale, is crantos o partes principales chi agguantant totu s'arrestu de css. cosa manna formada de diferentes partes (es. màchina, genna)/ genias de telàrgiu (po tèssere): a ispola (a bàtoro antariles o istantaloros, bandhelas, manuntas, regras: su tessíngiu est in paris, is súrbios unu addaesegus (atesu de su tessidore) unu ananti (acanta), arréschios e firmaos cun is piones po poderare istirau su tessíngiu), t. a istoja o prantau (nau deosi ca s'istoja po isterrimentu dha faent apicada): custu telàrgiu est a duas regras, a duos peis e su tessíngiu est de pitzu a bàsciu, is súrbios o bancos unu in artu e unu in bàsciu; partes de su telàrgiu o chi serbint po tèssere: is càscias o iscàssias, su pètene, su litzu, su súrbiu (o bancu), is càlculas, s'ispola, su cannedhu o cannusca, su fustigu, sa canna de gruxi, su stàmini, s'ordidroxu, sa trama, su serradóriu, su faegannedhos, su pindu, is manighedhas, is peis, is tacheris o tacheras o nais cun is intacos
Sinonimi e contrari
cdh. tilàgiu,
ttrs. tiràgiu
Modi di dire
csn:
parare su t. = pònniri, cuncordai su telàrgiu de dhui pòdiri trabballai; impostare su t. = ammanitzare su materiale postu in su telarzu pro tèssere (imboligare su cotone in sos issulos, intrare sos litzos in sas cannas de sos pètenes); su trolaxu, su trebaxu po ferrai = màchina de ferrare, ue si ponent sos boes a los muntènnere in frimmu pro los ferrare; tènniri su triaxu arrésciu = tènnere unu triballu tasidu, frimmu, èssere chentza fàghere; intrare a su telarzu = ponnirisí a tèssiri in su telàrgiu
Frasi
abarra, gei no as a tenni su triaxu arrésciu! ◊ su sonu de su telarzu est divressu segunnu su chi tesset ◊ in Nule tessent cun telajos a istoja ◊ est tessendi un'isciallu in su trallaxi ◊ custu sonu fait rima cun cussu de is trobaxus ◊ tengu tiallas fatas a triaxu ◊ Togna teniat su telarzu sempre armadu, faghindhe tapetos
2.
su telaju de sa bicicleta fiat totu aggobbau, de comenti seu arrutu
Etimo
ltn.
*telarium
Traduzioni
Francese
métier à tisser,
châssis
Inglese
loom,
frame
Spagnolo
telar
Italiano
telàio per tessitura,
intelaiatura
Tedesco
Websthul,
Rahmen.
trallàtzu , nm Definizione
odríngiu de trallas po pònnere a unu de punta cun s'àteru
Sinonimi e contrari
abbisu 1,
concivada,
transa
Traduzioni
Francese
complot en vue de semer le désaccord
Inglese
intrigue
Spagnolo
tejemaneje
Italiano
macchinazióne per creare disaccòrdo
Tedesco
Anstiftung.
trinnítu , nm Definizione
sa sonàgia prus pitica chi si ponet a su bestiàmene (prus che àteru a is angiones)
Sinonimi e contrari
chícula,
tintinnu,
tríchili,
tringhitu,
trinnedhu
Terminologia scientifica
snl
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
petit grelot pour agneaux
Inglese
lamb harness-bell
Spagnolo
esquila
Italiano
sonaglino per agnèlli
Tedesco
kleine Schelle.
tzurumbecàre , vrb Definizione
èssere cun sa conca a tontonadas, lassare orrúere sa conca dormindhosi cicios, tènnere sonnu meda de no poderare sa conca firma
Sinonimi e contrari
abbiocare,
sconchiai,
sconcoinai,
tzilibbecare,
tzinghirinare,
tzumbecare
Frasi
si tzurumbeco subra su piatu diventat sónniu finas su ricatu ◊ bae e corcadiche, chi ses tzurumbechendhe!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
hochement de tête à cause du sommeil
Inglese
to lose one's head balance for the sleep
Spagnolo
cabecear
Italiano
tracollare della tèsta per il sónno
Tedesco
Kippen des Kopfes aus Schlaf.
uceòmu , nm Definizione
su Zorzi chi si faet a carrasegare; genia de mamutzone po giagarare pigiones
Sinonimi e contrari
atziomo,
bisera,
furriadolza,
mustagione,
pinnatzu 1
Etimo
ltn.e
ecce homo
Traduzioni
Francese
épouvantail
Inglese
puppet,
scarecrow
Spagnolo
muñeco,
espantapájaros
Italiano
fantòccio,
spauràcchio per uccèlli
Tedesco
Vogelscheuche.