Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

afíssu , pps, agt Definitzione de afíere; chi est meda in pagu logu, chi no faet giogu, no movet / istare in afissu = in tropu in pagu tretu, a cracu Sinònimos e contràrios calcu, ispremu, sizidu, sízigu, sucicu | ctr. làschiu, sciagu Frases cussa cosa est lasca ca bi l'as afissa male ◊ apo afissu sos bullones 2. est unu bellu gurdoni afissu ◊ sa domo est minore, nois semus in medas e istamus in afissu ◊ sa mossa muntenet sa cosa afissa, frimma de no si mòere Ètimu ltn. affixus Tradutziones Frantzesu pressé, serré Ingresu pressed Ispagnolu apretado Italianu strétto, comprèsso, pigiato Tedescu Zusammengepreßt.

astríntu , pps, agt Definitzione de astrínghere / min. astrintonzu Sinònimos e contràrios afissu, istrintu / bisognu / astrintone, limidu, susuncu | ctr. làschiu / isperditziau, istrubberi Maneras de nàrrere csn: bívere a s'astrinta = campare cun pagu, che a sos pòveros; parentes de a. = is parentis prus de acanta Frases custos faedhos sérios e medios m'aiant in dudas penosas astrintu (Z.Cappai) 2. sos pitzinnos giuchiant su cocone astrintu a su survicu 3. fit astrintu a su puntu chi no manicabat pro no ispèndhere ◊ bi at tzente astrinta e tzente ispennijola Tradutziones Frantzesu étroit Ingresu narrow, strait (s) Ispagnolu estrechado, estrecho Italianu strétto Tedescu fest.

càticu , nm, nf: càtiga, càtigu Definitzione su catzigare / a c. = nau de cosa, chi portat pesu in pitzu o istat in istrintu meda Sinònimos e contràrios acracigu, calcighinzu, iscàticu Maneras de nàrrere csn: una càtiga de zente = zente meda, a muntones, a càtiga muredhu, unu subra de s'àteru azummai che a sas pedras de unu muru; pònnere una cosa a càtigu = asuta, asuta de is peis Frases sa zente in crésia bi fit a càticu, a càtiga ◊ no bi ndhe ponzas meda ca a càtigu si pistat, sa figu ◊ bi est acudida piús zente de sa chi bi podiat istare: meràculu si no bi ndhe at mortu a càtigu! ◊ sa sue a càtigu s'at mortu unu porchedhu 2. si l'at posta a càtigu sa cosa bona! Terminologia iscientìfica Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu piétinement, serré Ingresu trampling, pressed, tight Ispagnolu pisado, estrecho Italianu calpestìo, pigiato, strétto Tedescu Getrappel, gedrückt, eng.

gurútu , nm, nf: gútura, gúturu Definitzione su tretu de sa carena, a parte de fora e a parte de aintru, tra sa buca e su tzugu; carrela, orruga o camminu istrintedhu, badhigru istrintu; sa trumba de sa geminera / min. gurutinu = boturinu Sinònimos e contràrios bilguzu, bula, búturu / caminu, carrela, àidu Maneras de nàrrere csn: mela de su gúturu = su nodu, o figu, nughe de sa bula, annou de su tzugu o nú de su gúturu; sa canna de su gúturu = garguena; gúturu de monti = tretu astrintu a zisa de badhigru, coladorzu in mesu de duas puntas de monte; gúturu istrintu = nau de ccn., chi manighendhe ndhe sèberat carchi cosighedha prus a físsiu chi no pro bisonzu (es. su sèmene de sa ua) Frases chi bolit papai e bufai apalas mias dh'at a arresci in su gúturu! ◊ no mi est arribbau mancu a su gúturu, de cantu fut pagu! ◊ pro ingurti custa cosa tocat a portai su gúturu che mainga de capotu!… 2. sos gurutos in bidha fint bódios: no si bidiat ànima ◊ in sa cora aundi finiat su gúturu, Assunta fiat isciacuendu is pannus, in frúmini ◊ sos gurutos fint fatos a impredau ◊ nos poniamus a cúrrere a cantu potiamus in sos gurutinos de su vichinatu Terminologia iscientìfica crn, bdh, slg Ètimu ltn. guttur Tradutziones Frantzesu gorge, sentier, détroit Ingresu throat, path Ispagnolu garganta, callejuela Italianu góla, vïòttolo strètto Tedescu Kehle, enger Weg

istrintógliu, istrintólzu , nm, agt: istrintorju, istrintorzu, istrintozu, strintórgiu Definitzione logu o passadórgiu de pagu largària, genia de buca in mesu de duos tretos artos (muros, montes, terras o àteru) Sinònimos e contràrios astrintógliu, strintura Frases in cue su caminu diventaiat un'istrintorzu chi a cantu bi passaiat un'ómine ◊ su caminu fut un'istrintórgiu, no dhue sciadhiat su giú chin su carru e no dhue colànt mancu duas personas paris 2. àmbulo in mesu de muros istrintorzos Terminologia iscientìfica slg Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu ruelle, chaussée rétrécie Ingresu alley, strait (s), narrow Ispagnolu callejón, calleja Italianu vìcolo, viuzza, strètto Tedescu Gasse, Engpaß.

istríntu , pps, agt, nm: strintu Definitzione de istrínghere; nau de logu, chi est pagu largu; nau de unu, chi est malu a giare, de malugoro Sinònimos e contràrios afissu, astrintu / bisognu / astrintone, limidu, susuncu | ctr. lalgu, làschiu Maneras de nàrrere csn: èssere in i. = istai in pagu logu; imprassai a i. = afranzare forte 2. isco chi sezis in istrintu e già bos do logu 3. cun totu chi est istrintu, epuru pro su coju de su fizolu giughiat una beste de prima posta Sambenados e Provèrbios prb: mellus a istrintu in domu sua chi no a largu in domu allena Ètimu ltn. *strinctus Tradutziones Frantzesu étroit Ingresu narrow, lane, strait (s), gripped Ispagnolu estrecho Italianu strètto, angusto Tedescu eng.

sízigu , agt Definitzione chi est a istrintu, intrau a fortza / a s. = in afissu, astrintu, intradu apare bene sidhidu de no lassare colare nudha, de no si che mòere; fintzas de acordu, cuncordu Sinònimos e contràrios afissu, sidhidu, sizu Frases su tapu tupat bene si intrat a sízigu ◊ cust'ampulla est mala a istupare ca su tapu est intradu a sízigu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu serré Ingresu tight Ispagnolu estrecho Italianu strétto, serrato Tedescu eng, gedrängt.

stríntu , pps, agt, nm: istrintu* Definitzione de stríngiri; nau de unu, chi est de manu afissa, arrestigu; abbisóngiu, mancamentu de su necessàriu po bívere bene; nau de logu (bia, orruga, camminu, tretu de mare inter duas terras), passadórgiu chi dhue at pagu logu de fiancu Sinònimos e contràrios afissu, astrintu, ispremu / bisognu / astrintógliu, botorinu, terighinu, turinu, urgu | ctr. lalgu Maneras de nàrrere csn: acapiai a s. = prèndhere afissu; èssiri gúturu strintu = istare teníndheche cosa dae su mànigu (es. pizolu, carchi semenedhu, cosa chi no piaghet); strintu che unu cú de frommiga = prus de gai!…; parenti s. = custrintu, de acurtzu, de domo 3. po intrai in su mari Mediterràneu de s'ocèanu si passat in su strintu de Gibbilterra Sambenados e Provèrbios prb: mellus su strintu miu chi no su largu allenu Tradutziones Frantzesu ruelle Ingresu narrow, tight, strict, forced, straits, alley Ispagnolu estrecho, estrechez, callejuela Italianu strètto, viuzza Tedescu Engpaß, enge Gasse.