afedài, afedàre , vrb: fedare* Definitzione
fàere fedu, fígios; pesare animales a séberu; foedhandho de animales, fintzes betare su fedu (angiones, crabitos) a súere a is mamas
Sinònimos e contràrios
afigiare,
agnare,
fizolare
/
arratzare
/
achisciare
Frases
custa mallora gei afedat: est fintzas acanta de angiai! ◊ si mullint is pegus chi ant afedau
2.
semus afedendhe sa robba
Terminologia iscientìfica
vda
Tradutziones
Frantzesu
mettre bas,
faire ses petits (animaux)
Ingresu
to litter
Ispagnolu
parir
Italianu
figliare
Tedescu
Junge werfen.
agnàre , vrb: angiai,
angiari 1,
antzare,
anzare Definitzione
su fàere is fígios, nau de is animales: solu unu pagu a brulla o a befa si narat de sa fémina / anzare a croba = fàere duos fedos
Sinònimos e contràrios
afedai
Frases
sas berbeghes in custos meses de santandria e nadale sunt anzendhe ◊ inuve est su pudhéricu chi at antzatu s'ebba? ◊ tenit duas brebeis acanta de angiai
2.
is marxanis apostant is angionedhus apena angiaus
Ètimu
ltn.
*agniare
Tradutziones
Frantzesu
mettre bas,
faire ses petits,
agneler
Ingresu
to litter
Ispagnolu
parir
Italianu
figliare
Tedescu
Junge werfen.
calabrína , nf: calarina,
calavrina,
caralina Definitzione
ebba pitica, asuta de is duos annos ma de pòdere cicire (a/c.: si narat fintzes coment'e agt.: annigru, tentorzu calarinu = cuadhedhu de unu o duos annos, pudhecu)
Sinònimos e contràrios
acheta
Frases
andho a bèndhere calarinas e pudhedros de annu ◊ sa calarina in currella donzi cadhu at superadu…◊ so dego sa calabrina rude mala a domare! ◊ si mi morit sa caralina so arruinadu
2.
colaiat in costanas de istradone trotuliendhe che calarina a manizu
Terminologia iscientìfica
anall
Tradutziones
Frantzesu
pouliche,
jument
Ingresu
young mare
Ispagnolu
yegua pequeña
Italianu
cavallina,
giuménta
Tedescu
junge Stute.
cerbinèdha , nf Definitzione
fedu fémina piticu de su crebu
Terminologia iscientìfica
anar
Tradutziones
Frantzesu
petite biche
Ingresu
little doe
Ispagnolu
pequeña femina del ciervo
Italianu
cervétta
Tedescu
junge Hirschkuh.
cherchizòne , nm: crechigione Definitzione
matighedha de crecu, comente dhue ndh'at chi abbarrat bascitu, a tupa, mescamente candho essit de s'arraighina de una mata segada
Frases
solu su cherchizone bi est creschindhe in sas terras chentza prus aradas
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
bourgeon de chêne
Ingresu
oak sprout
Ispagnolu
chaparra,
sardón
Italianu
querciòlo
Tedescu
junge Eiche.
ebbíta , nf Definitzione
min. de ebba, ègua pitica
Sinònimos e contràrios
ebbuta
Tradutziones
Frantzesu
pouliche
Ingresu
filly
Ispagnolu
potranca
Italianu
cavallina
Tedescu
junge Stute.
muscionàlla , nf Definitzione
noedhus, sa cria de su pische, pischighedhu de naschidórgiu; in cobertantza, cambarada de piciochedhos
Sinònimos e contràrios
piciocalla,
pitzinnàglia
Terminologia iscientìfica
psc
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
alevin
Ingresu
new fishes
Ispagnolu
alevín
Italianu
novellame dei pésci
Tedescu
junge Fische (Pl.).
odhiólu , nm Definitzione
sa trota candho est de naschidórgiu, ancora pitica
Sinònimos e contràrios
groli,
seju 1,
sodhiscu,
trotischedha,
tzurrita
Terminologia iscientìfica
psc
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
alevin de la truite
Ingresu
fry trout
Ispagnolu
alevín de la trucha
Italianu
avannòtto della tròta
Tedescu
junge Forelle.
piciochédhu , nm Definitzione
pipiu matucu
Sinònimos e contràrios
pilocu,
pisedhu 3
Frases
is maistus depint imparai a is pitzochedhus a chistionai sa limba nosta
Tradutziones
Frantzesu
jeune garçon
Ingresu
little boy
Ispagnolu
chiquito
Italianu
ragazzino
Tedescu
kleiner Junge.
piciócu , agt, nm: pitzocu Definitzione
chi o chie, ómine, est de pagos annos, minore de tempus; si narat fintzes in su sensu de ómine cojuandho, giovonedhu fastiandho; a logos, piticu de mannària / bellus piciocus = zenia de frores minudedhos ma bellos
Sinònimos e contràrios
giòvanu,
minore,
pàgiu,
pisedhu 3
/
sposu
/
minore,
piticu
| ctr.
béciu,
mannu
Frases
a nai sa beridadi, cussu aici piciocu no fiat cosa de pigai! ◊ cussa fémina est tropu picioca po issu ◊ sa sorre prus manna l’at naradu a sa prus pitzoca
2.
Fulana tenit su piciocu: si est fata a isposa!
3.
teniant una bella domo: no fit tantu manna, ma nemmancu tropu pitzoca (M.Danese)◊ apronta una panedha pitzoca pro mene e vatimila!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
garçon
Ingresu
boy
Ispagnolu
chico,
chaval
Italianu
ragazzo
Tedescu
Junge.
pilócu , nm Definitzione
piciochedhu fintzes a is dóighi, tréighi annos
Sinònimos e contràrios
piciochedhu,
pillosu*,
pisedhu 3
Frases
apo colau sos annos de pilocu apare cun mannoi meu
Tradutziones
Frantzesu
petit garçon
Ingresu
young boy
Ispagnolu
niño,
mozo
Italianu
fanciullo,
ragazzino
Tedescu
kleiner Junge.
pisédhu 3 , nm, agt Definitzione
su cristianu candho tenet pagos annos: si narat de su piciochedhu (fintzes pipiu no tropu piticu), de su piciocu matucu, de su giòvono, ma fintzes (solu coment'e agt.) de ómine mannu no tropu antzianu (a/c.: candho si chistionat cun àtere, medas o pagos o unu solu, si narat fintzes in fràsias de meravíglia in forma pl.)/ su p. podet èssere: bonu, minore, mannu, bellu, cabosu, malu, abbistu, síncheru, faularzu, atrividu, botosu, paghiosu, arrebbugiu, mauchedhu, e àteru
Sinònimos e contràrios
bibbigorredhu,
pàgiu,
picinnu,
pipiu
/
giòvanu,
minore,
piciocu,
pilocu
| ctr.
béciu,
mannu
Frases
sos pisedhos si daent a su zogu ca no tenent sos pidinos de sos mannos ◊ sos pisedhos minores… a s'asilo! ◊ a pisedhu fit unu rundhellu, ma a mannu at fatu una cambiada!…◊ pisedhos e pudhas imbrutant su logu
2.
no fit betzu meda: fit ancora pisedhu candho est mortu ◊ che tenet prus de setanta annos ma cumparit pisedha meda
3.
pisedhos mios, no bos faghet meraviza, custa cosa?! ◊ pisedhos mios, a ndhe cherides bídere de funtzione, a si che colare a sa resone chentza ndhe àere!…
Sambenados e Provèrbios
smb:
Piseddu
Ètimu
ltn.
pisinnus (cun àteru sufissu)
Tradutziones
Frantzesu
enfant,
jeune garçon
Ingresu
kid,
child
Ispagnolu
niño,
chico
Italianu
bambino,
ragazzino
Tedescu
Kind,
kleiner Junge.
pudhàsta , nf Definitzione
pudhighedha, pudha pitica de tempus
Sinònimos e contràrios
pudhichina
Frases
tengu unu caboni de sa vera casta: bista sa pudhasta si ndi fait meri! (E.Pintor Sírigu)◊ e a innui tocais aici prexada e in grandu cumpangia, gommai pudhastedha?
Ètimu
ltn.
pullastra
Tradutziones
Frantzesu
poulette
Ingresu
pullet
Ispagnolu
pollastre
Italianu
pollastra
Tedescu
junge Henne.
pudhèdra , nf: purdedha Definitzione
ebbita, ebba giòvona / p. fata a buca = chi sentit su frenu e si frimmat si bi lu tirant
Frases
una pudhedra che bentu iscurrizat peri sas tancas ◊ no podia frimmare sa pudhedra ca no fit ancora fata a buca
Tradutziones
Frantzesu
pouliche
Ingresu
foal
Ispagnolu
potra
Italianu
cavallina
Tedescu
junge Stute.
pudhichína , nf: pudhighina,
pudhigina Definitzione
min. de pudha: pudha pitica, giòvona
Sinònimos e contràrios
gadhina,
pillonedha,
pixona,
pudhasta,
pudhighedha
Tradutziones
Frantzesu
poulette
Ingresu
young hen
Ispagnolu
gallina joven
Italianu
gallinèlla
Tedescu
kleine Henne,
junge Henne.
sciscítu , nm Definitzione
piciochedhu abbistu, scadrallutu
Sinònimos e contràrios
spiscinetu
Tradutziones
Frantzesu
vif,
alerte
Ingresu
lively and witty child
Ispagnolu
chico avispado,
listo
Italianu
ragazzo vispo e spiritóso
Tedescu
munterer und witziger Junge.