A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Abbreviations Legenda | Symbols Legend

aragnólu , nm: arangiolu, arangiou, arantzolu, aranzolu, arrangió, arrangiolu, arranzolu, arrengiolu, arringiolu, arrungiolu, ranzolu Definition genia de bobboi de tantas calidades, totu farrancas (bàtoro paja), su chi faet su tallaranis o napa / arranzolu de s'arza, arangiolu sulau = anzalora; arranzolu vúvulu = iscurpione; arangiolu, aranzolu = una zenia de pische (itl. pésce lupo o spìgola ragno); arrungiolu = a logos, fintzas berme chi ponet a su casu Synonyms e antonyms aragna, arràngiu 2, babbauda, cantupiludu, francadossu, mamarosi, mariavarranca, muldidori, naparràngiu, surbadura / ttrs. tarràncuru Sentences is funnagos funt abarraos prenos de aragnolu, de afrontognos 2. chi benit fillu miu gei ti ndi dhus bogat is arangious! Scientific Terminology crp Etymon ltn. araneolus Translations French araignée English spider Spanish araña Italian ragno German Spinne.

aràgnu , nm: aràngiu, arantzu, aranzu Definition genia de linna (no faet àrbure manna) e frutu (upm) tundhu a silibbas, de sabore unu pagu aghedu, prantau meda po su grandhe valore chi tenet: famaos is frutales de aràngiu de Milis / calidades de aràngiu: a croxu fini, sambenosu, de Bidhexidru, marrocu, burcigali / burtigali, ogu de meurra, tarocu, vaníglia (calidade druche deunudotu); is partes de un'aràngiu: su croxu, sa títula o silibba (a logos isprigu, pè), su pisu; s'aràngiu podet èssere: suciosu, druche, aghedu, asciutu o istuposu Synonyms e antonyms anàngiu Idioms csn: aràngiu arestu o argu = citrus bigaradia; arangiubburdu = lau spinosu, golóstise; aràngiu de mari = zenia de purpu; segai a. = bodhire arantzu; a. assutu = chi portat pagu àcua, coment'e tuvudu Sentences tenet un'ortu de arantzos 2. ajó a s'aràngiu bellu e baratu! ◊ mànigadi duos arantzos ca ti passat su sidi! ◊ is piciocus fainti boc'e ogu coment'e un’aràngiu, candu bint sa piciochedha! Scientific Terminology frt, Citrus aurantium, C. sinensis Etymon itl. Translations French oranger, orange English orange Spanish naranjo, naranja Italian aràncio, arància German Orangenbaum, Orange.

Aragòna , nf Definition su logu chi currispondhiat a is Paisos Catalanos, fatu a regnu, e chi at fatu sa gherra po si fàere mere de sa Sardigna: s'Aragona at dominau sa terra nostra de su 1409 (gherra de Sedhori) fintzes a su 1478, candho su rei aragonesu, giai cojuadu cun sa reina de s'Ispagna, essit rei de Ispagna puru e cumènciat deosi su domíniu ispagnolu durau fintzes a su 1708, candho de sa Sardigna si ndhe faet mere s’Àustria.

aragòne , nm Definition bentighedhu forte; fintzes fortza, coràgiu, abbrítiu / ómine de a. = porosu, corazosu, chi s'ischit difèndhere Synonyms e antonyms araghe Etymon srd. Translations French brise forte English strong breeze Spanish brisa fuerte Italian brézza fòrte German Wind.

aragonésu , agt Definition de s'Aragona; de sabore malu Synonyms e antonyms rànchidu, tosconosu.

aragòni , nm: arragone Definition sentidu de dispraxere e de arrennegu contra a ccn. o calecuna cosa / ómine de arragone = coragiosu Synonyms e antonyms afuta, arràbbiu, arragiolu, arrenigna, arrennegu, bischiza, bústica, búzara, cardedha, corina, crocone, febi, gormone, grema, mútria, stacu, studugu Sentences s'uscieri si ndi fiat prexau cun giaja po s'aragoni chi iat tentu cun s'impiegau ◊ nosu Sardus no ndi teneus de aragoni contras a chini si fait mali ◊ lassadhu isbentiai, ge dhi passat s'aragoni! Surnames and Proverbs smb: Aragoni, Aregoni Translations French dépit, colère English anger Spanish bronca, rabia Italian stizza, ràbbia German Ärger.

arài , vrb: arare, arari Definition mòvere o furriare unu pígiu de terra cun s'arau po dha semenare o prantare Idioms csn: arai a coa de margiani = fai muredhas, cradigas, arare a indróvigu lassendhe carchi crista chentza arada, comente s'aradu ch'essit chentza de leare terra; arai una primu borta sa terra lassada a cortura = brabatai; arai sa de duas bortas = torrai in manu; arai sa de tres bortas = retròciri; arai a sèmini = prenare; arai a ingruxadura = arare (una segundha borta) de rugadis; arai a faci = betare innantis su sèmene e arare apustis, carrarzare su sèmene arendhe etotu; arai una terra a trigu = po dhue semenare trigu Sentences candu fia piciochedhu benestis a innòi po arai ◊ e candu mai eus biu un'arricu arendu?! ◊ ara sa terra, ca est de arare! ◊ tanno si araiat chin sos zuvos e si semenaiat a manos Scientific Terminology mssr Etymon ltn. arare Translations French labourer English to plough Spanish labrar Italian arare German pflügen.

araixédhu , nm Definition min. de arau, arau piticu.

aràju , nm: arrau, raju* 1 Definition genia de istillu, punta de ossu (fatu cun sa cannedha de sa camba de su lèpere o de su conillu) po trebballare s'iscaria.

aràlidu aràdula

aràllia , nf Definition genia de frore (in Sardigna ch'est batiu de fora)/ aràllia a folla strinta = Dizygotheca elegantissima Scientific Terminology frs, Fatsia japonica Translations French aralia, aralie English angelica tree Spanish aralia japonica Italian aràlia German Aralie.

araméntu , nm Definition su trebballu de arare Synonyms e antonyms aramíngiu, aríngiu, aróngiu Etymon srd.

aramígu anemígu

aramíngiu , nm Synonyms e antonyms aramentu, aríngiu, aróngiu Sentences babbu miu acabbàt s'aramíngiu po sa candelera ◊ cun Allinu tocàt a fai a agiudu torrau: unu andàt a marrai e issu dhi fiat s’aramíngiu Etymon srd.

aramínzu , nm: arramíngiu, arraminzu, raminzu* Definition erva de ràmine, genia de erba totu cambos nodosos fortes, tostaos (ispraghent meda asuta de terra bogandho arraighinas fines), mala a ispèrdere (in terra trebballada istrobbat meda) Synonyms e antonyms arramanarxu, eràmine, ereminzu, gràmene, orgodhàsile, orodhasu, pastudrèmini, trèmini Scientific Terminology rba, Cynodon dactylon.

aràmu , nm Definition genia de tessíngiu Sentences sa massaja in s'acredha poniat tiàgias de aramu e de iscacu (A.Barra). Scientific Terminology ts.

aràna , nf: arrana, rana* Definition genia de animaledhu chi andhat a brínchidos, de carena curtza, cun is cambas de asegus prus longas ma pinnigadas, faet prus che àteru in logos de abba; genia de maladia de is brebès chi portant abbadura; maladia a peis chi benit a is cuadhos (arrana de su pei); genia de tumore chi essit asuta de sa limba / genias de arana: arrana de àcua, de abba = discoglossus sardus; arrana birde, arranedha = hyla sarda; arrana pabedhosa, mudhitzosa, pintada, de sicu, de sole, arana lata = arranu mascu, itl. ròspo smeraldino (bufo viridis) Idioms csn: vocare arranas dae buca = faedhare male; pistare a unu, una cosa, che arana = mazare meda, surrai forti; èssere birde che arrana = zúchere sa fatza birde che arana; erba de arranas = ranunculus aquatilis, arvensis (cadedha), asiaticus (frantzesíglia), bulbosus (apiubburdu 2), bullatus (ranunculedhu), ficaria (fundhugrassu), muricatus (sonnurassu), sardous, trilobus, velutinus Sentences sas aranas in su ribu sunt pesandhe unu teju Scientific Terminology anar, mld Translations French grenouille, distome English frog, fluke Spanish rana, ránula Italian rana, distòma German Frosch, Leberegel.

aranàda adenàda

arànas , nf Definition genia de maladia de is brebès Synonyms e antonyms abbadura, abbarbuladura, abbavera, aranedhadura, verusímini Scientific Terminology mld Translations French distomatose English distomatosis Spanish distomatosis Italian distomatósi German Distomatose.

arànca , nf: arranca Definition singiale chi lassat in sa carre calecuna punta tostada passada arrasigandho a forte de bogare fintzes sàmbene Synonyms e antonyms arràncula, farranca, farrasca, frascada, iscarràfiu, iscràviu, ràfia 1, rafiada, scarrafiadura Sentences su pitzinnu istabat currillandhe finas a candho no nche lu ghirabat sa gana o sas arrancas de s'ispina de prunatza Etymon spn. arranque Translations French égratignure English scratch Spanish arañazo Italian graffiatura German Kratzer.