A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Abbreviations Legenda | Symbols Legend

cotonàlla , nf Definition orrobba, bestimentu de cotone Translations French vêtement en coton English cotton goods Spanish ropa de algodón Italian cotonerìa German Baumwollware.

cotòne, cotòni , nm Definition genia de erba chi faet coment'e frocos de lanedha bianca bona po filare e tèssere / tela de c., c. arrúbiu, birdi, filau; c. fenicau, frúscinu = itl. cotóne idròfilo / erba de cotoni = seda (Asclepias fruticosa) Synonyms e antonyms bambache Surnames and Proverbs smb: Cottone, Cottoni Etymon itl. Translations French cotonnier, coton English cotton Spanish algodón Italian cotóne German Baumwolle.

cotonína , nf Definition orrobba fine de cotone Scientific Terminology ts.

cotopínes , nm pl Definition foedhu chi narant pl. po male, dannu chi acontesset Synonyms e antonyms digràtzia, malasagura Sentences sos cotopines no benint mai a sa sola.

cotòrgia, cotòrza cotòlza

cótu , pps, agt, nm Definition de còchere in totu is var.; nau de cosa posta a còere, chi at acabbau sa cotura; nau de unu colore, chi est forte o càrrigu meda; de frutuàriu (no de totu), chi est lómpiu, bonu de papare; de ccn. chi at bufau, chi portat sa conca leada a binu o àteru de cosa cun àrculu; chi si est indiosau, innamorau; nau de unu chi at provau calecunu male o arresurtau malu, chi at ischedhadu, chi at iscramentau, imparau a no dhu torrare a fàere Synonyms e antonyms acogau, acoighinadu, ammuscau, imbreacu, iscarmentadu, lómpidu / cotua / arrósciu / alluscau, innamoradu | ctr. crú / ciaru / iscrómpiu Idioms csn: fàghere su c. = fàghere sa saba; èssere c. de una cosa = iscramentau, arrósciu; nàrrere, contare calicuna cosa a cara cota = chentza birgonza peruna, a sa sfacia (mancai contendi fàulas); èssere de bonu cotu (nadu de laores de còghere) = coxibi, chi coitat coghindhe, chi coghet bene a budhidu; zente de malu c. = mala a cazare, mala a cussentire, mala, chi faghet male e no si currezet, mala a còiri; cotu a sole (nadu de frutuàriu) = inniedhigadu de su sole forte, a fortza de leare sole in terra; cotu a umbra = (nadu de frutuàriu) cotu ma pagu bellu de colore; cotu de su sidi = sididu meda, cassidu de su sidi; cotu che pipa, a lèllera = imbriagu pérdiu Sentences tocade, benide ca su mànigu est cotu! ◊ de chitzi issa tenit su pani cotu, signali ca est chitzana! ◊ pira cota e pira crua, donzunu a domo sua! ◊ ua, figu, morisca, pruna cota ◊ cotu o no cotu, su fogu dh'at bitu ◊ no fumit, ciai dhu bit ca est peri grogànciu, parit cotu a umbra!◊ a bortas dea sa mata no est solu sa pira cota chi ndhe orruet! 2. biaitu, arrúbiu cotu, colore de chinisu cotu 3. prus de unu a sero, a limba lada, cotu dae su sutzu de su sarmentu, mancu si l'afurcarzant istat reu ◊ no passat die chi no torras cotu, mufosu! ◊ est cotu che preta, che santu Làzaru, che a sa làdhera, che pipa 4. invece de fàghere bombas e cannones (già ndh'est cotu su mundhu!) est a nos dare sa manu pari pari ◊ e chie no ndh'est cotu de custa vanidade arragiolida?! 5. dae candho est mortu s'isposu si la leat gai a cotu a cotu, no màndhigat e no essit 6. deo, ca ndhe so cotu, do sa rejone a totu: e benemindhe de peste si naro su chi est! ◊ si ogn'ora chentu iscudos mi oferzerant pro sighire custu motu, pro su modu chi deo ndhe so cotu lis tia nàrrere: Istàdebbos mudos! (F.Castia) 7. eo puru ti apo connotu daghi su coro mi as feridu, daghi fia belle e cotu Surnames and Proverbs smb: Cottu Translations French cuit, mûr English coocked, ripe Spanish cocido, maduro Italian còtto, maturo German gekocht, reif.

cotúa, cotúra , nf Definition su còere, unu tanti de cosa a còere, su s'imbriagare Synonyms e antonyms cochidura, coidura, coimentu / cdh., ttrs. cutura / coghinzu / aciumu, cochera, coichina, cota, cotóbbia, imbreachera Idioms csn: c. sullena = a fogu lenu; èssere de mala c. (nadu de unu) = èssiri genti pagu bona; èssiri de c. (nadu de laores) = èssere de bonu cotu; intrare in c. = comintzare a còghere, èssere nessi mesu cotu, nadu de cosa coghindhe Sentences a cotura incarrelada, aciungi su cundhimentu e lassa acabbai de còiri!◊ si est de cotua, su loi coit mancai no siat ammudhiau in àcua próina 2. fiat intrau a iscruculliai in domu, cun s'iscusa de una cotura de fà ◊ at fatu unu pani de saba e una cotura de pabassinas 3. si at pitzigadu una cotura… fit cotu che santu Làzaru! ◊ si at leadu una cotura mancari bella ◊ inoche puru bufamus, ma binu, no comente a bois labadura, chi pro bos cuncordare una cotura no bos la fachet unu gamasinu! Etymon srd. Translations French cuisson English cooking Spanish cocción Italian cottura German Kochen.

cotúbbia cotóbbia

cotulàre , vrb Definition pònnere in mesu a cotza, po fàere istrobbu; intrare a s'acotu, a logu de aprigu, inue istare Synonyms e antonyms infrichiri, infruncuai, intraudhare, intraudhulare, intraugliare, intremèsiri / atzutzonare, aposentae Sentences si fit cotulada in domo de cudhu aposta pro che li furare sa cosa 2. sa porrociana de don Chicu penseit bene de si cotulare Etymon srd. Translations French s'entremettre, se réfugier English to interfere, to take shelter Spanish entrometerse, refugiarse Italian introméttersi, rifugiarsi, ricoverarsi German sich einmischen, sich retten.

cotúra 1 cortúra

coturòne , agt Definition chi istat sèmpere imbriagu Synonyms e antonyms imbreagone Sentences bi sont maritos coturones e mutzeres chi cherent sarvare su decoro de sa famíglia ◊ sos coturones passaiant dies e notes prus bufendhe chi no manighendhe Etymon srd.

còtza , nf, nm: cotzu 2 Definition genia de petonadura de is pilos chi abbarrant coment'e imbodhigaos a tedile tundhu in sa sedha de su cúcuru (unu pagu a cara a desegus) Synonyms e antonyms cacariolu, cocoiledhu, concajoni, cucale, cuchedha, cucurinu, picioce.

còtza 1 còta 1

còtza 2 , nf Definition genia de animaledhu de mare cun corgiolu niedhu a duas perras longhitas (corra) bonu de papare (su papu) e allevau meda po bèndhere Sentences ingunis faint a papai cóciula niedha, buconis e cotzas Scientific Terminology crx, mytilus galloprovincialis, m. edulis Etymon itl. cozza Translations French moule English mussel Spanish mejillón Italian mìtilo German Miesmuschel.

cotzàre cotàre

cotzèdha , nf Definition orrugu de linna chi si ponet acanta a sa punta de su carru, pendhe pendhe, po dh'aguantare in paris candho est firmu Synonyms e antonyms ballantzinu, ballantzoni, potenti 1.

cotzèra , nf Synonyms e antonyms cochera, coichina, cota Etymon srd.

cótzi , nm Synonyms e antonyms àinu, borricu, burràgliu, mobenti.

cotzichína, cotzighína, cotzigína cossighína

cotzíglia cotíglia