donnàghe dennàghe
donnamànna , nf: onnamanna Definition
sa mama de su babbu, de sa mama
Synonyms e antonyms
aba 1,
ajaja,
bisàgia,
mannedha,
minnanna,
tiatia
Sentences
istaimus a inghíriu de donnamanna a nos contare sos contos ◊ donnamanna si setziat cun su fusu e sa ruca a filare pubadas de linu ◊ donnamanna fit fémina sàbia comente lu podet èssere chie at ludrigadu totaganta vida ◊ fit a sa criadura donnamanna e connada dae frade…
Scientific Terminology
ptl
Translations
French
grand-mère
English
grandmother
Spanish
abuela
Italian
nònna
German
Großmutter,
Oma.
donnéri , agt, nm Synonyms e antonyms bragheteri, ebbaresu, feminari Etymon srd.
dónni, dónnia dògna
donniasàntu , nm: dugnassantu Definition
su de úndhighi meses de s'annu
Synonyms e antonyms
santandria
Scientific Terminology
tpc
Translations
French
novembre
English
November
Spanish
noviembre
Italian
novèmbre
German
November.
donniúnu dognúnu
dónnu , nm Definition
fut su títulu de arrespetu de is Giuighes e fintzes de is píscamos, apustis fintzes de ómines de famíglias nóbbiles erricas sardas; títulu de arrespetu chi si giaet a persona manna, parente; ómine erricu chi cumandhat in sa bidha, su mere, su chi cumandhat in calecunu trebballu / donnu sogru (nadu onnusogru) = sogru, su babbu de sa muzere pro s’ómine, su babbu de su maridu pro sa fémina; donnu mannu = ajaju; donnu fradi = su frade prus mannu
Synonyms e antonyms
don
/
pressipale
2.
sos donnos no si abbàssiant a su paris de sos pedhones ◊ su riu est diventadu cumbessu, brutu, isciumosu, tzotzu, teracu de pagos donnos chi istant in sa comodidade
Etymon
ltn.
dominus
Translations
French
seigneur
English
sir,
mister,
gentleman
Spanish
señor
Italian
signóre
German
Herr.
donnumànnu , nm Definition
su babbu de mamma o de babbu
Synonyms e antonyms
abu,
ajaja,
bisàgiu,
mannoi,
minnannu,
nannai,
nonnoi 1,
tadaju
Scientific Terminology
ptl
Translations
French
grand-père
English
grandfather
Spanish
abuelo
Italian
nònno
German
Großvater,
Opa.
donnútzu , nm Definition mere de terrenos e de bestiàmene grussu, bacàrgiu.
donosía , nf Synonyms e antonyms donosidade Sentences sa donosia sua est tantu manna e innossente est che un'anzeledha (M.Z.Funedda) Etymon srd.
donosidàde, donosidàdi , nf Definition
su èssere donosos, nau mescamente de sa bisura, de sa manera de fàere e de si mòvere
Synonyms e antonyms
dechidesa,
ermosura,
galania
| ctr.
legesa
2.
su beranu at bestidu de donosidade acisadora totu sa cussorza
Translations
French
beauté,
charme
English
prettiness
Spanish
donosidad
Italian
graziosità,
avvenènza,
leggiadrìa
German
Anmut.
donósu , agt Definition
chi tenet donos meda, pruschetotu in bellesa
Synonyms e antonyms
déchidu,
galanu
/
cdh. dunosu
Sentences
candho mi as fatu innamorare fist donosa che una fada ◊ sento cantu manna e santa est s'òpera mia úmile e donosa preparendhe a sa vida fatigosa de s'ómine sa débbile pianta (A.Casula)◊ tue in su rampu donosa mustras su tratu galanu ◊ cun su coro ti miresi ca fis dechida e donosa ◊ no pràngiast, maurredhina donosa, po sa malasorti! (E.Spiga)
Etymon
spn.
Translations
French
séduisant,
joli
English
pretty
Spanish
donoso
Italian
avvenènte,
grazióso
German
hübsch.
dóntzi dògna
dónu , nm Definition
cosa, bene, chi si faet a dadura, chentza nudha in càmbiu (si no est fatu cun iscopu); calidade bona, capacidade chi no dipendhet de imparu ma chi si tenet de naturale; su pl. sos donos funt s'oraria (is sinnalis o donatia) chi su cojuau nou giaet a sa fémina
Synonyms e antonyms
dàdiva,
donatia,
presente,
regalu
/
donesa
Idioms
csn:
in donu = chentza paga, a regalu; papadonus = amantiosu de regalos, chi istat apitendhe regalos
Sentences
bellu, mih, su donu chi li at dadu sa sogra a sa nura! ◊ a s'isposonzu ant fatu donos meda e bonos ◊◊ su donu inturpat a chie giuchet sos ocros apertos e irvortat fintzas sas paràgulas de sos giustos (Es.)
2.
si no tenet su donu, ite nachi at a cantare a poesia! ◊ funt medas is donus chi tenit de natura, cussu ◊ Deus no mi at dadu cussu donu
3.
si Deus favoressit s'annada, po Santuanni ti fatzu domanda e ti dongu is donus de òru ◊ sos de domo sunt andhados a comporare sos donos
4.
pro issu, malu no bi ndh'at, de binu, ca bufat sempre in donu e mai pagat! ◊ unu mandrone cun totu est annuzau ca no li dant a mandhigare in donu!
Etymon
ltn.
donu(m)
Translations
French
cadeau
English
gift
Spanish
don,
regalo
Italian
dóno
German
Gabe.
dònza dògna
donzèlla , nf Definition piciochedha manna, giòvana Synonyms e antonyms bacadiba, zinzella Etymon itl. donzella.
dónzi, dónzia dògna
donzúne, donzúnu dognúnu
dópia , nf Definition moneda de oro de su Regnum Sardiniae Sentences eh, balla, una brogna manna manna prena prena de dopiedhas de òru: gei mi apu a arricai pagu!…
dopiadòri , nm Definition sagrestanu o a dónnia modu unu bonu a sonare is campanas a repíchiu sa die de is mortos.