donnàghe dennàghe
donnamànna , nf: onnamanna Definizione
sa mama de su babbu, de sa mama
Sinonimi e contrari
aba 1,
ajaja,
bisàgia,
mannedha,
minnanna,
tiatia
Frasi
istaimus a inghíriu de donnamanna a nos contare sos contos ◊ donnamanna si setziat cun su fusu e sa ruca a filare pubadas de linu ◊ donnamanna fit fémina sàbia comente lu podet èssere chie at ludrigadu totaganta vida ◊ fit a sa criadura donnamanna e connada dae frade…
Terminologia scientifica
ptl
Traduzioni
Francese
grand-mère
Inglese
grandmother
Spagnolo
abuela
Italiano
nònna
Tedesco
Großmutter,
Oma.
donnéri , agt, nm Sinonimi e contrari bragheteri, ebbaresu, feminari Etimo srd.
dónni, dónnia dògna
donniasàntu , nm: dugnassantu Definizione
su de úndhighi meses de s'annu
Sinonimi e contrari
santandria
Terminologia scientifica
tpc
Traduzioni
Francese
novembre
Inglese
November
Spagnolo
noviembre
Italiano
novèmbre
Tedesco
November.
donniúnu dognúnu
dónnu , nm Definizione
fut su títulu de arrespetu de is Giuighes e fintzes de is píscamos, apustis fintzes de ómines de famíglias nóbbiles erricas sardas; títulu de arrespetu chi si giaet a persona manna, parente; ómine erricu chi cumandhat in sa bidha, su mere, su chi cumandhat in calecunu trebballu / donnu sogru (nadu onnusogru) = sogru, su babbu de sa muzere pro s’ómine, su babbu de su maridu pro sa fémina; donnu mannu = ajaju; donnu fradi = su frade prus mannu
Sinonimi e contrari
don
/
pressipale
2.
sos donnos no si abbàssiant a su paris de sos pedhones ◊ su riu est diventadu cumbessu, brutu, isciumosu, tzotzu, teracu de pagos donnos chi istant in sa comodidade
Etimo
ltn.
dominus
Traduzioni
Francese
seigneur
Inglese
sir,
mister,
gentleman
Spagnolo
señor
Italiano
signóre
Tedesco
Herr.
donnumànnu , nm Definizione
su babbu de mamma o de babbu
Sinonimi e contrari
abu,
ajaja,
bisàgiu,
mannoi,
minnannu,
nannai,
nonnoi 1,
tadaju
Terminologia scientifica
ptl
Traduzioni
Francese
grand-père
Inglese
grandfather
Spagnolo
abuelo
Italiano
nònno
Tedesco
Großvater,
Opa.
donnútzu , nm Definizione mere de terrenos e de bestiàmene grussu, bacàrgiu.
donosía , nf Sinonimi e contrari donosidade Frasi sa donosia sua est tantu manna e innossente est che un'anzeledha (M.Z.Funedda) Etimo srd.
donosidàde, donosidàdi , nf Definizione
su èssere donosos, nau mescamente de sa bisura, de sa manera de fàere e de si mòvere
Sinonimi e contrari
dechidesa,
ermosura,
galania
| ctr.
legesa
2.
su beranu at bestidu de donosidade acisadora totu sa cussorza
Traduzioni
Francese
beauté,
charme
Inglese
prettiness
Spagnolo
donosidad
Italiano
graziosità,
avvenènza,
leggiadrìa
Tedesco
Anmut.
donósu , agt Definizione
chi tenet donos meda, pruschetotu in bellesa
Sinonimi e contrari
déchidu,
galanu
/
cdh. dunosu
Frasi
candho mi as fatu innamorare fist donosa che una fada ◊ sento cantu manna e santa est s'òpera mia úmile e donosa preparendhe a sa vida fatigosa de s'ómine sa débbile pianta (A.Casula)◊ tue in su rampu donosa mustras su tratu galanu ◊ cun su coro ti miresi ca fis dechida e donosa ◊ no pràngiast, maurredhina donosa, po sa malasorti! (E.Spiga)
Etimo
spn.
Traduzioni
Francese
séduisant,
joli
Inglese
pretty
Spagnolo
donoso
Italiano
avvenènte,
grazióso
Tedesco
hübsch.
dóntzi dògna
dónu , nm Definizione
cosa, bene, chi si faet a dadura, chentza nudha in càmbiu (si no est fatu cun iscopu); calidade bona, capacidade chi no dipendhet de imparu ma chi si tenet de naturale; su pl. sos donos funt s'oraria (is sinnalis o donatia) chi su cojuau nou giaet a sa fémina
Sinonimi e contrari
dàdiva,
donatia,
presente,
regalu
/
donesa
Modi di dire
csn:
in donu = chentza paga, a regalu; papadonus = amantiosu de regalos, chi istat apitendhe regalos
Frasi
bellu, mih, su donu chi li at dadu sa sogra a sa nura! ◊ a s'isposonzu ant fatu donos meda e bonos ◊◊ su donu inturpat a chie giuchet sos ocros apertos e irvortat fintzas sas paràgulas de sos giustos (Es.)
2.
si no tenet su donu, ite nachi at a cantare a poesia! ◊ funt medas is donus chi tenit de natura, cussu ◊ Deus no mi at dadu cussu donu
3.
si Deus favoressit s'annada, po Santuanni ti fatzu domanda e ti dongu is donus de òru ◊ sos de domo sunt andhados a comporare sos donos
4.
pro issu, malu no bi ndh'at, de binu, ca bufat sempre in donu e mai pagat! ◊ unu mandrone cun totu est annuzau ca no li dant a mandhigare in donu!
Etimo
ltn.
donu(m)
Traduzioni
Francese
cadeau
Inglese
gift
Spagnolo
don,
regalo
Italiano
dóno
Tedesco
Gabe.
dònza dògna
donzèlla , nf Definizione piciochedha manna, giòvana Sinonimi e contrari bacadiba, zinzella Etimo itl. donzella.
dónzi, dónzia dògna
donzúne, donzúnu dognúnu
dópia , nf Definizione moneda de oro de su Regnum Sardiniae Frasi eh, balla, una brogna manna manna prena prena de dopiedhas de òru: gei mi apu a arricai pagu!…
dopiadòri , nm Definizione sagrestanu o a dónnia modu unu bonu a sonare is campanas a repíchiu sa die de is mortos.