A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Abbreviations Legenda | Symbols Legend

fangòtu fagòtu

fàngu , nm Definition sa terra candho est tropu càrriga de abba, a mesapare de abba, a ludu, tropu modhe Synonyms e antonyms ladrau Sentences s'istrampada chi damus nos bàrriat de fangu fin'a chizos chi a nos innetare no tet bastare s'abba de su mare Etymon itl. fango Translations French vase, boue English slime Spanish lodo Italian mélma German Schlamm.

faniàlla , nf: fenialla, finialla, firinalla, frignalla, frinialla Definition orrughedhos de pane, cosighedha coment'e farinedhos chi abbarrant de cosa matuca Synonyms e antonyms afrantzuchena, arremusulla, arrogalla, biculaza, chirchiza, cífrinu, fafaruza, farenàgia*, farrutza, firina, fratamuza, frataza, paparida, piciualla, pispisa, tzimuca Sentences apu a pediri a is istedhus una firinalla de s'eternidadi insoru (T.Cardia)◊ a su papagallu dhi donaus unu paghedhu de frignalla de pani Translations French miette English crumb Spanish miga Italian bríciola German Krümel.

fàniga , nf: fànua, fànuga, fànuva, fàona, fàuna, vànuva Definition genia de ammontu de istràciu, téssiu cun cotone e fitas de àtera orrobba de dónnia colore (trastos bècios segaos a tiras); genia de ammontu grussu Synonyms e antonyms fàmuna, frassada, manta / cdh. ànua / ammontu, coguzu Sentences arratirandi sa fàniga e is lantzorus puru! ◊ padrina mi at arregalau una fànuga de villudu candu mi seu cojada ◊ no tenimus fàunas de incarrazu ◊ a su letu meu bi beto una fàuna de bàtoro impostas ◊ cantu fint modhes sas fàonas chi l'ammuntaiant!… Scientific Terminology ts Etymon ctl. vànova Translations French couvre-lit, édredon English quilt, bedspread Spanish cubrecama (m), colcha, cubierta gruesa Italian coprilètto, piumóne German Tagesdecke, Federbett, Plumeau, Daunendecke.

fannàre , vrb Synonyms e antonyms andai, bandai* Sentences a fannare abbellu siet, no est a cúrrere chin su càmiu, no! ◊ a nch'imbolare sa grassa de Deus no fannat bene!

fannúga , nf: frannuga Definition matéria chi si faet a inghíriu de s'unga; filu de unga o tzudha de is pódhighes: pigighedhu o limbedhu de carre chi si ndhe artzat apresu de is ungas (is frannugas) Synonyms e antonyms didusuisui, inghiriabódhighe, inghiriúngia, paneunga, podhighesuisui, sosoi, suisui, ungaúngiu / filinzone, filistru, filiuncu, panarighe, panaritzu, perunga, peunga, pibitzili, pilinzone, pilisungra, tanarígia Etymon ltn. panuc(u)la Translations French envies des ongles English hang nail Spanish uñero, panadizo Italian paneréccio, pipita delle ùnghie German Fingergeschwür, Niednagel, Neidnagel.

fànta , nf Synonyms e antonyms fancedha Etymon itl. fante Translations French maîtresse English lover Spanish amante Italian druda German Konkubine, Kebse, Kebsweib, Beischläferin.

fantallícu , nm: fantelicu, fantellicu, fentallicu, vantelicu Definition genia de trastu de pònnere ananti acapiau a chintzu po no s'imbrutare faendho faina (ma fintzes orrugu de orrobba chi si acàpiat pendhe pendhe in bentre a su mascu po no improssimare is brebès fora de tempus) Synonyms e antonyms antaledha, àntela, davantabi*, fadreta, falda, fascadòrgia, frandha, panneananti, saúciu Sentences cussa est una fémmina cadhòcia, sempri cun su fentallicu brutu, totu a màrcias Scientific Terminology bst Translations French tablier English apron Spanish delantal Italian grembiule German Schürze.

fantàllu , nm: afantallu* Synonyms e antonyms arrosta, bentallu.

fantàna , nf: funtana, puntana Definition benu de abba chi essit de sa terra, in pitzu, in calecuna atza o trèmene, o fintzes in fossu fundhudu tundhu fatu apostadamente cricandho s'abba e a muru totu a inghíriu (su buidu chi abbarrat si narat incalu); càntaru de abba intubbada in bidha / erba de funtanedhas = folladedha (Glechoma hederacea) Synonyms e antonyms antana, mígia 1, mitzadroxu, mitzarxu, orgale, orgosa, muntana / pussu Idioms csn: sa funtana est faenno = est boghendhe abba, s'abba de sa funtana est currindhe; bogai funtana = fàghere su putu; sa mama de funtana = zenia de fémina fata a pessamentu, a zisa de sa mama de su sole, pro fàghere a timire sos pisedhos; funtana sansa = mígia de àcua minerali; fai una funtanedha in sa farra = fàghere unu fossighedhu pro bi poder betare cosa impastendhe Sentences in cuss'ata de roca bi essit una bella funtana de abba ◊ bi at funtanas chi bundhant abba a cora totu s'annu e àteras chi si che sicant in istiu 2. si nc'est ghetau a funtana ◊ s'àcua dha piscaus de funtana cun sa cracira ◊ cussa teniat gana de istudiai cantu ndi tenia dèu de mi nci ghetai a funtana! ◊ a piciochedhu m'iant portau a bogai funtana in su sartu (F.Secci) 3. che funtana mi bundhant sos ojos ◊ is làgrimas calant in is trempas che funtanedhas de arriu Scientific Terminology slg. Etymon ltn. fontana Translations French source, fontaine English spring, fountain Spanish fuente, manantial (m) Italian sorgènte, fontana German Quelle, Brunnen.

fantasía , nf Definition abbilesa de pentzare, de immaginare cosas chi no si agatant, chi no funt, cosas diferentes de is chi si connoschent Synonyms e antonyms inventiva, pantasia Sentences ite chircas, mente mia, chi ses tantu fastizosa, sempre bolendhe prenetosa cun s'alada fantasia? ◊ tengu alliongiaus apari bisus e fantasias ◊ sa mente truncat sa trobea de sa rejone e pesat bolu peri sos chelos de sa fantasia ◊ s'ómine chentza fantasia est che unu frascu segau! Etymon itl. Translations French imagination English fantasy Spanish fantasía Italian fantasìa German Phantasie.

fantàsima, fantàsimu , nf, nm Definition un'èssere pentzau coment'e cosa chi faet a tímere; calecuna cosa chi no faet a bíere bene e chi faet a tímere Synonyms e antonyms mantama, mantuma, pantama*, papàntule, pupurru / puba, úmbara Sentences fit ancora sa mente in su mamentu chi apenas fit presente isparessiat, ammentu de fantàsimos e caras (S.Baldino)◊ cudhu bandhidu fit coment'e unu fantàsimu Translations French fantôme English ghost Spanish fantasma Italian fantasma German Gespenst, Hirngespinst.

fantasiósu , agt Definition de sa fantasia, chi pertocat sa fantasia, chi est fatu a fantasia, pentzau, immaginau; chi paret cosa de fantasia de cantu est bellu, ispantosu Synonyms e antonyms ispantosu, meravizosu, pantasiosu Etymon itl. Translations French qui a beaucoup d'imagination, fantastique English fanciful Spanish fantasioso Italian fantasióso, fantàstico German phantastisch.

fantàsticu , agt Definition de sa fantasia; chi est ispantosu, bellu meda, meravigliosu Synonyms e antonyms istravanau, meravizosu Etymon itl. fantastico.

fantelícu, fantellícu fantallícu

fantería , nf Definition is sordaos a pei, in s'esércitu.

fanteriài , vrb: afateriai*, fateriae, fateriai, fateriare Definition istare faendho calecuna cosa, a su faghe faghe, torrandho a fàere, nau siat po su mannu chi cricat de fàere calecuna cosa de giudu e siat po su piticu chi faet cosas giogandho Sentences sa fémina est fanteriendi po aprontai sa cena ◊ fait e fatériat totu issu: no bollit a nisciunus!◊ fae e fatéria su ci ti paret!

fanteriàsa , nf Synonyms e antonyms grabbella, mantedhàdile, passariàngia, pitigrussa, pitilongu, sinnora Scientific Terminology pzn, lanius senator badius.

fanteriàu , pps, agt Definition de fanteriai; afateriau, chi istat sèmpere faendho Synonyms e antonyms afainadu, infatzendhau Sentences su procu ndi bodhit totu de su fundu de su lachitu, cun barras allurpias, de s'orbescidroxu fanteriau a papai (E.Sanna).

fantíza, fantízu , nf, nm Definition fastídiu mannu de dispraxere Synonyms e antonyms ifadu, ifestu Sentences a cussu malu issonu, su babbu lasseit andhare un'úrulu chi fagheit trèmere sa domo e sa mama iscancheit in utos a fantizos (P.Deledda) Etymon srd.