istàde 1 , nf: istale Definition bestimentu a bisura de gunnedha de pònnere asuta de sa beste, segundhu su costúmene Synonyms e antonyms camisola, cànsciu, tetela Scientific Terminology bst.
istadèa, istadèja, istadèra , nf: istajera,
istatea,
stadea Definition
genia de pesa fata de unu piatu apicau cun tres cadenedhas e unu bratzu o canna cun is intacas a duas alas (una fine - is intacas pesant prus pagu -, e una grussa - is intacas pesant de prus), su pirone (o pillone) e tres gàncios
Synonyms e antonyms
arromana,
pesa
Idioms
csn:
pònnere s'istadea a sa fine = pònnere su bratzu ziradu a manera chi a s'ala de subra resurtent e si lezant sas intacas de prus pagas grammas (puntu de agguantu e puntu de arrimu sunt prus atesu de pare); pònnere a sa russa = a s'ala chi sas intacas inditant de prus (e s'i. si apicat o leat a s'àteru gantzu, su prus acurtzu a su puntu de agguantu)
Sentences
candho est amministrada chen'abbusu sa giustíscia est pretzisa a s'istadea (Piras)◊ Gesumaria ite mania fea, e parias un'ómine educadu: candhomai in balansa o istadea o in su pesu-bílicu pesadu non ti sias, pro àere un'idea de su valore chi as?!(Cubeddu)
Scientific Terminology
mds
Etymon
itl.
Translations
French
balance à bascule
English
steelyard
Spanish
romana,
báscula
Italian
stadèra
German
Laufgewichtswaage.
istàdha , nf: istalla,
stadha Definition
assentu po chistire pàgia, fenu o àtera brovendha de animales, pònnere pegos in aprigu a denote, como fintzes fràigu o logu mannu po tènnere animales chi si pesant po sa petza o àteru; genia de istrégiu a pònnere su papare a is animales
Synonyms e antonyms
stadi
Sentences
poite no mi agiudas a pònnere a postu s'istadha? ◊ su bestiàmene como dhu tenent in s'istalla e cun sa màchina andhant e torrant
Etymon
itl.
Translations
French
étable
English
shed
Spanish
establo
Italian
stalla
German
Stall.
istàdi istàde
istadiàbi, istadiàle, istadiàli , agt, nm: istediali,
stadiabi Definition
de istade, chi pertocat s'istade; tempus de s'istade
Synonyms e antonyms
istadialitzu,
istadialzu,
istiale
/
istiu
/
cdh. istatiali
| ctr.
gerrile
/
iberrada,
iberru
Sentences
fiore meu istadiale ◊ paret zerrile custu sole istadiale
2.
passat su restu de s'istadiale dae agustu a santugabinu ◊ at fatu un'ierru fritu e un'istadiale caldu ◊ sa campagna patit in s'istajone de s'istadiale ◊ nd'eus a tènniri de tempus cust'istadiabi!…
Scientific Terminology
tpc
Etymon
srd.
Translations
French
d'été,
estival
English
summer (y)
Spanish
estival,
veraniego
Italian
estivo
German
sommerlich.
istadialítzu , agt Definition de istade, chi pertocat s'istade Synonyms e antonyms istadiabi, istadialzu, istiale Etymon srd.
istadiàlzu , agt Definition de s'istade Synonyms e antonyms istadiale, istiale | ctr. zerrile Sentences mi ammento candho in pitzinnia cantao in cudhu bellu tempus istadialzu Etymon srd.
istàdiu , nm Definition
foedhandho de logu, fràigu o àteru istabbilimentu fatu adatu po dhue fàere giogos, garas isportivas, de dhue pòdere cicire gente meda totu a inghíriu po abbaidare; foedhandho de tempus, momentos e situatziones diferentes de unu matessi fenómenu
Sentences
sos zogos olimpiónicos los faghent in s'istàdiu
2.
su primu istàdiu de tzertas maladias est s'incubadura
Translations
French
stade
English
stadium
Spanish
estadio
Italian
stàdio
German
Stadium.
istàdu , pps, nm: istatu 1,
istau,
istétiu Definition
de istare: s'impreat fintzes coment'e pps. de su vrb. èssere; cunditziones, su istare pentzau coment'e manera de èssere; s'organizatzione pulítiga natzionale de unu pópulu
Synonyms e antonyms
istàpiu
Idioms
csn:
bènnere o èssere in istadu (nau de fémina) = èssiri príngia; pònnere a istadu = pigai su vítziu, s'abbitúdini; leare istadu (nau de fémina) = cojaisí; torrai a istadu = a puntu malu
Sentences
in cussu logu no bi so istau mai ◊ si no fit istétiu pro mene si aviat ghetau sa soca piús de una vorta
2.
si ses a malu istadu, lèadi meighina! ◊ cussas bacas sunt a malu istadu, lanzas e istasidas ◊ dàemi a ischire in s'istadu chi ses! ◊ a istadu bonu mi creit… ma dèu no seu mandroni! ◊ non nci at istadu prus mannu ne atra nobbilesa de mi bí in sa mesa de su Signori ◊ is imbriagus no funt a istadu de camminai deretus ◊ no si devet leare cussas cadhas in s'istadu chi est, ca est ràida!
3.
bi at nassiones chi no tenent un'istadu issoro pro si guvernare ◊ nassione e istadu sunt duas cosas diferentes
4.
si est cojubada in istadu ◊ comente si est cojubau, sa muzere est bénnia dereta in istadu ◊ Fulanu est postu a istadu a fàghere cussa vida (Z.Porcu)◊ gei ses torrada a istadu, mamma mia, sempri in su letu!…
Translations
French
été,
état
English
been,
state
Spanish
estado
Italian
stato
German
gewesen,
Staat.
istàfa , nf: stafa Definition
in is finimentos de su cuadhu, ferru chi pendhet de sa sedha, a parte e àtera, fatu a manera de pòdere pònnere su pei su cadheri; orrugu de ferru acancarronau e fatu a manera de pòdere poderare ccn. cosa firma; parte de un'iscala, ue si ponet su pei
Synonyms e antonyms
grada,
iscalina
Etymon
itl.
Translations
French
étrier
English
stirrup
Spanish
estribo
Italian
staffa
German
Steigbügel.
istàfa 1 , nf Definition cosa chi si faet po ingannare s'àteru Synonyms e antonyms macatreferia, trampa, tramperia Etymon spn. estafa.
istafàle , nm Definition tiras de pedhe grussa chi pendhendho de una sedha agguantant is istafas apicadas; genia de fossitedhu chi faet su cuadhu camminandho comente ponet sa punta de s'unga / apitzigare un'i. = fàghere un'istafa, una trampa.
istafàre , vrb: stafai 1 Definition
fàere istafas, ingannos, trampas
Synonyms e antonyms
abbovai,
colovrinare,
imbusterai,
imbuvonare,
ingannai,
trambollai,
trampai
Etymon
spn.
Translations
French
escroquer,
tromper
English
to defraud
Spanish
estafar
Italian
truffare
German
betrügen.
istaféri , nm Definition serbidore chi acumpàngiat su mere a cuadhu.
istafèta , nf Definition chie andhat ainnanti po portare avisos o àteru.
istafigèdha , nf Definition a logos, iscalina.
istafilocócu , nm Definition genia de batériu, a bisura de cadena, longhitu.
istaghída , avb Definition custa chida, sa chi seus: est fatu coment'e istasero, istanote Sentences santos t'intendhant, nessi chi istaghida pota intrare in trabàgliu! Scientific Terminology tpc Etymon srd.
istagiài, istagiàre , vrb: istagliai,
istallai,
istallare,
istalliare,
istazare,
istedhare 1,
stagiai Definition
pigare e istesiare pegos de su tàgiu, nau fintzes in su sensu de istesiare una cosa de un’àtera, isconciare una loba, de lassare addaesegus, separare fintzes a segadura, a tramesadura, a furadura, ispartzire in pianos
Synonyms e antonyms
aredae,
irgrustiare,
iscambuliare,
iscamedhare,
iscedhai,
istellare
/
istegiare,
istesare
/
chirrare,
iscrobare,
scunfúndiri
/
istacare,
secare
| ctr.
aggrustare,
atagiai,
intaxae
Sentences
candho is angiones si ammesturant dhos acorrant po dhos istagiare ◊ su pastore in Santandria che istazat sa lachinza dae su madricau ◊ at istallau is brebeis de is crabas ◊ si ndhe istallat su mascru dae sas berveches ◊ cussos duos si che sunt istedhaos unu tretu mannu dae sa tropa
2.
candho arribbat a s'oru de sas àteras tropas, issu s'istazat e si nche andhat a daennantis
3.
ndi dh'at istallau un'origa a mússiu ◊ su tretu de Sa Pratzita pariat cosa sua: si ndi dh'iat coment'e istallau (B.Lobina)◊ un'annu a oe mi ant istazadu sa robba
4.
si benit istallau totu a muru nc'est logu po palla e po istàntzias (B.Casula)◊ su fundhu de su forru est istagiau in duas partes ◊ is domos prus antigas non giughent soleta, ma funt istagiadas a truncos e tàulas ◊ un'aposentu mannu dh'ant istagiau a tendhas e faint crocai a una parti is maschitedhus e in s'àtera is piciochedhas
Etymon
srd.
Translations
French
faire sortir du troupeau,
séparer
English
to separate,
to discriminate
Spanish
descarriar
Italian
sbrancare,
separare,
discriminare
German
aus der Herde absondern,
trennen.